تبدیل آلاینده‌های محیطی به ترکیبات غیرسمی
خبرنگار سینا پرس به این منظور گفت و گویی با دکتر جلیل وهابی، دکترای هیدورولوژی و منابع آب، عضو هیات علمی اسبق پژوهشکده آب و آبخیز داری و یکی از مجریان این طرح انجام داد.
چرا امروزه استفاده از فناوری‌های بیومکانیکی و بیو مهندسی اهمیت زیادی پیدا کرده است؟
همگام با توسعه صنعتی، بشر با تغییر ژرف در روند زندگی طبیعی خویش، فشار زیادی بر طبیعت پیرامونش وارد ساخت که موجب اختلال های فراوان در محیط زیست شد. افزایش میانگین دمای زمین، گسترش بیابان‌ها، حرکت یخچال‌ها، آلودگی آب و هوا و خاک مثال هایی از این دست هستند. مناطق صنعتی و شهری به عنوان شاخص‌های توسعه همیشه موجب ایجاد بالاترین میزان آلودگی بوده اند. خاک پس از آب و هوا به عنوان سومین جزء اختلال های ناشی از آلودگی را در برداشته است ولی تقابل بین اجزای محیط زیست و نهشتن مداوم آلاینده ها در دل خاک آن را دچار مشکل می سازد. آلودگی آب و خاک و فرسایش خاک، یکی از مخرب ترین فرایندهایی محسوب می شود که باعث تغییرهای اکولوژیکی قابل توجهی در بسیاری از حوضه ها شده است. امروزه روند رو به افزایش این امر نگرانی زیادی را ایجاد کرده است بنابراین توجه ویژه به حفاظت آب و خاک برای دستیابی به توسعه پایدار بیش از گذشته اهمیت یافته است.در دهه اخیر از میان روش‌های متعدد اصلاح آب و خاک روش 
بیومهندسی به دلیل اقتصادی بودن و آثار مثبت زیست محیطی مورد توجه قرار گرفته و از تاثیر ریشه گیاهان مختلف بر ویژگی های مکانیکی خاک و اصلاح کیفیت آب استفاده بیشتری به عمل آمده است. امروزه از روش های مختلف فیزیکی و شیمیایی به منظور رفع آلودگی ها استفاده می شود اما از روش پاکسازی زیستی خاک های آلوده می توان به عنوان بهترین روش ممکن نام برد که کاملا سازگار با محیط زیست است؛ پاکسازی زیستی یعنی استفاده از موجودات زنده به منظور تجزیه آلاینده های محیطی و تبدیل آنها به ترکیبات غیر سمی که یکی از روش های متداول عملیاتی در پاکسازی محیط است. این روش سال ها در دنیا به طور گسترده ای به صورت میدانی به کار گرفته می شود.
استفاده از این روش همراه با چه مزایایی است؟
از مزایای این روش می توان به مقرون به صرفه بودن آن، اجرای آسان و استفاده از توان خود پالایی طبیعت برای رفع آلودگی‌ها نام برد؛ هم اکنون گیاهان کاشته شده در سطح کلانشهرهای ما جزء پر مصرف ترین گیاهان از نظر مصرف آب هستند در صورتی که ما می توانیم با یک مدیریت مناسب و کارآمد با همکاری شرکت های دانش بنیان به جای استفاده از این گیاهان پر مصرف از گونه های مقاوم به شرایط آب و هوایی خاک خشک استفاده کنیم. این گیاهان علاوه بر مصرف کم آب از منظر زیباسازی فضای شهری نیز بسیار کاربرد دارند. این گیاهان تنها نیاز دارند در ابتدای استقرارشان آبیاری شوند پس از آن با استفاده از نزولات جوی آب مصرف می کنند. علاوه بر آن بسیاری از اراضی مناطق جنوب شهر تهران هم اکنون باتلاقی شده اند. انباشت پساب های شهری منظر آنجا را بد کرده است. اما با استفاده از این گیاهان می توان علاوه بر جمع آوری و پالایش عناصر سنگین و مضرر زباله ها و دفع پساب های صنعتی و تثبیت اراضی، فضای زیبا و دلنشین ایجاد کرد. همچنین می توان با استفاده از این گیاهان تولید علوفه و دام کرد؛ این گیاهان از نظر مواد مغذی بسیار مناسب تر از یونجه هستند. امکان کاشت مقدار زیادی از این گیاهان در اراضی شور و با کیفیت پایین وجود دارد.
عمده کاربرد این فناوری کدام است؟
کنترل فرسایش بادی و حفاظت اراضی کشاورزی، حفاظت آب و خاک با استقرار گیاه و تیور در بد لندها و اراضی لسی، کنترل و تثبیت فرسایش خندقی و زمین لغزش، پالایش و احیای اراضی شور و آلوده به عناصر سنگین و پالایش شیرابه پسماندهای شهری، تثبیت و پایدار سازی تراشه ها و منظر سازی در جاده ها و بزرگراه های درون و برون شهری، تثبیت و پایدار سازی ترانشه ها و منظر سازی در جاده ها و بزرگراه های درون و برون شهری، کنترل فرسایش کناری و بستر رودخانه ها، پیشگیری از تخریب اراضی جلبکی، افزایش ذخیره آب در خاک، احیاء پوشش گیاهی و گونه های جنگلی مهمترین کاربردهای این فناوری به حساب می آیند.
پس با این حساب شما با اجرای این طرح دنبال چه هدفی هستید؟
شناسایی گیاهان سازگار، مقاوم و متحمل با شرایط آب و خاک کشور، تهیه نهال و بذر مادر، پوشش دار کردن، تعیین مشخصات و بسته بندی، تهیه دستورالعمل کاشت، داشت و برداشت و ارتقای سازگای و تولید، تعیین توانمندی های گیاهان مورد نظر در پالایش خاک و آب در مقیاس گلخانه، راه اندازی آزمایشی گیاه پالایی الگویی و بسته های فنی کارا و آزمون و پالایش و معرفی آن، تعیین میزان سازگاری گیاهان مورد نظر به شوری و خشکی و نحوه استفاده از فناوری ترکیبی به منظور توسعه فضای سبز شهرهای نواحی خشک و بیابانی، تعیین درجه بردباری گونه های مختلف و بررسی استفاده از عوامل زیستی در افزایش تحمل به سرما، گرما و تنش آبی و شوری گیاهان مورد نظر، راه اندازی آزمایشی نیمه صنعتی الگویی گیاهان افزاینده قدرت نگهداری آب در خاک و کاهش دهنده فرسایش خاک، تولید محصول های بیو مهندسی پالاینده، تولید محصولات بیو مکانیکی جلوگیری از فرسایش، مقابله با بیابان زایی و افزایش تولید ومعرفی روش های مناسب کشت و اهلی سازی گیاهان و درختان مورد نظر، ارایه دستورالعمل های تولید( کاشت، داشت و برداشت) اقتصادی گونه های گیاهی مورد نظر در شرایط مختلف کشور از جمله مهمترین اهداف اجرای این طرح است.
برای اجرای این طرح با مشکل خاصی هم مواجه بودید؟ برای تحقق اجرای این طرح توقع خاصی هم از دولتمردان دارید؟
بخشی از مشکل ها باید توسط خود مخترعان و محققان برطرف شود. تحقیقات محققان باید بر اساس نیاز و معضل های جامعه کابردی انجام شود. در این بین دولت نیز باید از محققانی که به سوی تحقیقات کاربردی سوق پیدا کرده اند، حمایت لازم را انجام دهد. در مرحله بعد محقق باید پس از اجرای آزمایشی این تحقیقات کاربردی از سرمایه گذاران و صاحبان صنعت دعوت به عمل آورد. قطعا صاحبان صنایع با مشاهده این تحقیقات کاربردی، راغب سرمایه گذاری خواهند شد اما متاسفانه هنوز این اطمینان به محققان از سوی صاحبان صنایع حاصل نشده است. دولت باید حلقه واسطی بین مخترعان و صنایع باشد تا هرچه زودتر این اتفاق عملی شود. با حمایت از شرکت های دانش بنیان و تکمیل این زنجیره، می توان اشتغالزایی کرد؛ هم اکنون بسیاری از محصول های داخلی، تولید خارجی دارند و سود عمده این محصول ها به جیب شرکت های خارجی می رود ما می‌توانیم این سود را با گسترش برند ایرانی از آن خود کنیم چون عموم کشورهای حاشیه ای ما جزء مناطق خشک و نیمه خشک هستند و محدودیت منابع آب دارند. اغلب فناوری های ما در حوزه آب و خاک قابل توسعه در این مناطق است به شرط آنکه از نظر مالی نیز حامی داشته باشیم و توان ریسک پذیری سرمایه گذاران نیز افزایش یابد.
No tags for this post.
