ضرورت اصلاح قوانین و مقررات برای تحقق معماری ایرانی- اسلامی

اهداف تعیین شده در قطب علمی معماری اسلامی در قالب های گوناگون همچون برگزاری جلسات آزاد اندیشی، هم اندیشی، دانش افزایی و تقویت کرسی های نظریه پردازی تشکیل کارگروه‏هایی برای کمک به اساتید دانشگاه ها در بازنویسی برنامه ها و سرفصل های درسی پیگیری می شود.

مدیر قطب علمی معماری اسلامی در گفت و گو با ایرنا به تشریح برنامه ها و رویکردهای این قطب پرداخت و گفت: با توجه به اینکه احیای هویت اسلامی در هنر و معماری و شهرسازی، یکی از مهم ترین نیازهای کشور در حوزه تخصصی معماری و شهرسازی است، برنامه های این قطب بر پایه احیای هویت ایرانی – اسلامی پایه ریزی شده است.

عبدالحمید نقره کار افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی، تبیین نقشه راه تمدن نوین اسلامی و احیای هویت ایرانی – اسلامی در معماری و شهرسازی را از دانشگاه ها شروع کرد و کارگروه هایی را برای تحول و ارتقای علوم انسانی، بومی سازی سرفصل های دروس و هماهنگ کردن آنها با مفاهیم اسلامی تشکیل داد که در این زمینه نیز با شورا همکاری داشتیم.

وی اصلاح و اسلامی شدن محتوای درس های دانشگاهی از طریق کتاب ها و منابع درسی را یک ضرورت دانست و گفت: هنگام ورود به این عرصه، احساس کردیم که در حوزه نسبت اسلام با مباحث فلسفه هنر، معماری و شهرسازی، در سالهای پس از انقلاب غفلت زیادی صورت گرفته که در نتیجه آن، کارهای بسیار نامناسبی چه در دانشگاه ها و چه در سطح تصمیمات برنامه ریزی، قانون نویسی و اجرایی انجام شد که نمونه آن شهرسازی تهران و دیگر کلانشهرهاست که به هیچ وجه با مبانی علمی یا ایرانی و اسلامی سازگار نیست.

به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت، ضعف های موجود در حوزه معماری و شهرسازی به ویژه بی هویتی آن، زمینه شکل گیری قطب علمی معماری اسلامی در این دانشگاه را فراهم آورد تا جمعی از استادان برجسته این عرصه از داخل و خارج کشور به نیازهای موجود در این زمینه پاسخ گویند.

وی تولید محتواهای اسلامی در حوزه های تخصصی، ایجاد سایت و انتشار مجله علمی پژوهشی، تالیف و چاپ هفت عنوان کتاب به عنوان منابع درسی دانشگاهی، برپایی کارگاه های دانش افزایی برای استادان جوان و دانشجویان بورسیه دانشگاه های مختلف کشور را از جمله اقدامات انجام گرفته در طول دو سال فعالیت قطب علمی معماری اسلامی برشمرد.

نقره کار همچنین از تلاش برای ایجاد بانک اطلاعاتی قطب علمی معماری اسلامی به منظور ارتباط با دیگر دانشکده های معماری و شهرسازی سراسر کشور و ایجاد تعامل میان استادان این رشته و تبادل تجربیات استادان پیشکسوت و جوان اشاره کرد.

وی چهار رکن اساسی برای تحقق معماری و شهرسازی ایرانی – اسلامی قائل شد و گفت: اولین رکن به قانون برمی گردد که متاسفانه قوانین موجود، نقص های زیادی دارند که به عنوان مثال قانون شهرداری ها یا شورای عالی شهرسازی باید مطابق نیازهای فرهنگی کشور اصلاح و تکمیل شود.

نقره کار ادامه داد: مهم تر از قانون، مدیران و برنامه ریزان هستند که از دیدگاه اسلامی، مدیران باید متعهد و متخصص باشند که متاسفانه برخی از مدیران در حوزه معماری و شهرسازی در نهادهایی مانند شهرداری ها، شوراهای اسلامی شهر و حتی کارشناسان وزارت راه و شهرسازی یا متعهد نیستند تا تخصص لازم را ندارند و به نظر من، بیشترین مشکلات موجود معماری و شهرسازی ناشی از وجود مدیران غیرمتخصص یا غیرمتعهد است.

وی رفتار، سلوک و تعاملات اجتماعی شهروندان را به عنوان سومین رکن معماری اسلامی ایرانی معرفی کرد و گفت: اگر بهشت هم بسازید ولی در آن مردم نسبت به یکدیگر بی احترامی یا ایجاد مزاحمت کنند آنجا محل خوبی برای زندگی نیست و مسوولان کشور باید توجه داشته باشند که شهرسازی، فقط احداث ساختمان و راه نیست بلکه باید به ارتباطات فرهنگی و اجتماعی و سرانه خدمات فرهنگی در شهرها توجه جدی داشت.

مدیر قطب علمی معماری اسلامی افزود: به عنوان مثال در تهران و دیگر کلانشهرها، بیشتر فضاها توسط ساختمان های تجاری، اداری و مسکونی اشغال شده و سطح شهر پوشیده از ساختمان است درحالیکه در معماری شهر اسلامی، مولفه هایی مانند مراکز زیارتی، فرهنگی، آموزشی، هنری، ورزشی و خدمات درمانی اهمیت فراوانی دارند که متاسفانه در کلانشهرهای ما سرانه این فضاها به نفع فروش تراکم و تغییر کاربردی برای ساختمان های تجاری، اداری و مسکونی تلف شده است.

وی همچنین از تبدیل و تغییر کاربری فضای سبز شهری به تجاری و مسکونی و همچنین اشغال مسیرهای پیاده رو و الحاق آن به سواره روها در شهرهای بزرگ انتقاد کرد و گفت: برخورداری از فضای سبز کافی و کاهش راهبندان و ترافیک، نقش مهمی در سلامت جسم و روان شهروندان و کاهش استرس آنها خواهد داشت.

نقره کار از اصلاح سرفصل ها و محتوای دروس دانشگاهی و ارتقای دانش استادان به عنوان چهارمین رکن تحقق معماری ایرانی اسلامی یاد کرد و گفت: بازنگری سرفصل ها و محتوای درسی و ارتقای دانش اعضای هیات علمی موجب می شود فارغ التحصیلان دانشگاه های ما با مفاهیم و مباحث ایرانی اسلامی آشنا شوند و نقش های مهمی را در جایگاه مهندسان، مشاوران، مدیران شهری و کارشناسان متعهد و متخصص ایفا کنند.

وی درعین حال، اصلاح سرفصل ها و محتواهای درسی را کاری زمان بر و طولانی خواند و اظهار داشت: با توجه به اینکه دانشگاه های ما دهه ها قبل از انقلاب، تحت تاثیر فرهنگ غربی و متون ترجمه ای آنها بودند تحول در سرفصل ها و مواد آموزشی، یک کار انقلابی و بنیانی و اساسی محسوب می شود که نیاز به زمان مناسب دارد.

قطب علمی معماری اسلامی که از 9 عضو شورای مرکزی، 15 عضو پژوهشی، 22 عضو وابسته و 10 عضو شورای اجرایی تشکیل شده، تاکنون 21 مورد افتخارآفرینی و کسب عنوان از طرف اعضای خود به ثبت رسانده است.

از جمله مهم ترین اقدامات این قطب علمی می توان به راه اندازی وب سایت قطب علمی معماری اسلامی islamicar.iust.ac.ir و بارگذاری کتابها، مقالات، مرتبط با معماری اسلامی، اخذ مجوز نشر کتاب، دریافت 247 مقاله جهت داوری در نشریه پژوهشهای معماری اسلامی و چاپ 5 شماره از مجله علمی پژوهشی معماری اسلامی و 

راه اندازی وب سایت مجله پژوهش های معماری اسلامی jria.iust.ac.ir اشاره کرد.

قطب علمی معماری اسلامی همچنین تاکنون 12 تفاهم نامه با مراکز پژوهشی منعقد کرده و نسبت به تشکیل کارگروه های پژوهش، آموزش و ترویج، روابط عمومی، ارتباط و تعامل با نهادهای اجرایی و نظارتی، اداری پشتیبانی جهت انجام امور اجرایی قطب علمی معماری اسلامی فعالیت های موثری داشته است.
آمادگی برای ایجاد فرصت مطالعاتی دانشجویان دکتری در سطح کشور، برگزاری کارگاه های دانش افزایی، کرسی های نظریه پردازی، برگزاری 9 همایش و نشست تخصصی، شرکت در سمینارهای بین المللی، اجرای طرح های پژوهشی مرتبط با قطب علمی معماری اسلامی، به روز رسانی منابع علمی و ایجاد بانک الکترونیکی جهت استفاده دانشجویان معماری و شهرسازی از دیگر اقدامات صورت گرفته در قطب علمی معماری اسلامی به شمار می آید.