زمین چگونه چهره امروزی به خود گرفت؟

به گزارش سیناپرس، در گزارش پیشین به ارائه روایتی از تاریخ طبیعت و آمد و شد اقلیم های گوناگون در اعصار و هزاره های مختلف کره زمین پرداختیم. از چهار و نیم میلیارد سال پیش که زمین پوسته ای جامد به خود کشید تا شکل گیری جریان گلف استریم در هفتاد میلیون سال قبل.

گفتنی است، از حدود ۱۳۵ میلیون سال تا ۷۰ میلیون سال قبل مناطق خشک تقریباً موقعیت امروزی خود را داشته اند به همین دلیل توضیح کمربندهای اقلیمی سه‌گانه گرم و مرطوب، خشک و معتدل وجود داشته است. در طول این دوره دما و خشکی به تدریج افزایش یافت اما ابعاد آن به اندازه دوره ژوراسیک نرسید.

بیشتر بخوانید:

از گازها کیهانی تا جریان گلف استریم

از حدود ۷۰ میلیون سال تا ۴۰ میلیون سال قبل از آغاز این دوره تا پایان دوره ائوسن (آغاز پدید آمدن پستانداران اولیه در زمین) اقلیمی یکنواخت و گرم بر زمین حاکم بوده است. با این حال وجود یخچال‌هایی در آن و رشته کوه های راکی در آمریکای شمالی گزارش شده است.

از حدود ۴۰ میلیون سال تا ۲۵ میلیون سال قبل در این دوره آب و هوای گرم و معتدل و در بعضی نواحی اقلیم خشک با دوره ای از زمستان های سرد غلبه داشته است. به طور کلی در اوایل دوران سوم زمین ‌شناسی یعنی پالئوسن و الیگوسن وسعت منطقه گرم تا عرض‌ های جغرافیایی ۵۰ تا ۴۰ درجه می‌ رسیده است. دو منطقه معتدل نیز وجود داشته که پوشش درختی آنها به قطب های زمین می رسیده است.

گفتنی است، از حدود ۲۵ میلیون سال تا یازده میلیون سال پیش در این دوره تشدید سرما محسوس است. با وجود این به ویژه در اروپا اقلیم گرم تر وجود داشته، اروپا گهگاه شاهد اقلیمی خشک تر از امروز هم بوده است. از حدود ۱۱ میلیون سال تا یک میلیون سال قبل در این مدت آب و هوا کمابیش مانند امروز و شاید کمی گرم تر بوده است به طور کلی در مناطقی که امروزه مرطوب به شمار می آیند. بارش کافی وجود داشته و مناطق خشک از همان دوره کمبود باران را تجربه کرده است.

کمربند مناطق خشک در این زمان می بایست گسترش بیشتری به طرف قطب داشته باشد. از حدود یک میلیون سال تا ۱۱ هزار سال قبل یعنی در یک دوره زمانی ۹۸۹ هزار ساله ۴ دوره یخچالی و بین یخچالی معرف تحولات عظیم اقلیمی این زمان است. در نتیجه سطح آب دریا ها به تناوب بالا و پایین می رفته، رودها تغییر مسیر می داده است و در نهایت زمین چهره کنونی خود را پیدا کرده است.

جهش مخرب انسان در طبیعت

در نهایت، از حدود یازده هزار سال قبل تا امروز پسروی یخچال ها و بالا پایین آمدن آب اقیانوس ها همراه با نوسانات اقلیمی معرف این دوره است.

با نگاه سطحی به اعداد و ارقام سیر تحولات اقلیمی در کره زمین به راحتی می توان فهمید که تمامی این تغییرات در بازه های زمانی چند میلیون ساله و رخ داده و با هر تغییری سیاره زمین فرصت کافی برای سازگاری و پدید آمدن موجودات جدید را داشته است؛ در حالیکه تحقیقات و پژوهش های حاضر در بحث گرمایش جهانی از پیشروی چند صد ساله زمین در افزایش دما و تغییرات زودرس آن خبر می دهند تغییراتی که ناشی از فعالیت های انسانی است.

گفتنی است، در سال‌های اخیر دنیای علم و مجامع عمومی جهان در برابر این سوال جدی قرار گرفتند که میزان تاثیر فعالیت های انسان در اقلیم چقدر است؟ مثلاً از مدت‌ها قبل می‌ دانیم که قطع درختان احداث سدهای بزرگ آبیاری، خشکانیدن باتلاق و سرانجام گسترش مناطق مسکونی باعث تغییر اقلیم در مقیاس محلی می ‌شود؛ اما تازه متوجه شده ایم که بر اثر فعالیت‌ های مختلف انسانی خطر تغییرات اقلیمی در مقیاس سیاره‌ای هم ممکن است وجود داشته باشد. اصولاً منظور از این خطری است که از افزایش گاز کربنیک به وجود می‌ آید.

 گاز کربنیک از دوران‌های گذشته به شکل زغال سنگ گاز و نفت در زمین ذخیره شده است وجود این ذخایر خود دلیلی بر غلظت بیشتر گاز مزبور در جو روزگار آن گذشته است که به معنی تاثیر گلخانه ای شدیدتر و وجود گرمای بیشتر در آن دوره ها است؛ امروزه این روند در حال برگشت است بدین معنی که با مصرف فزاینده سوخت های فسیلی در صنایع و مصارف خانگی پیوسته مقدار زیادی گاز کربنیک در جو رها می شود .در حقیقت فرآیندی که طبیعت طی میلیون ‌ها سال انجام داده است انسان ظرف چند سال انجام می ‌دهد. سنجش مستقیم میزان گاز کربنیک از اوایل سال ۱۹۵۷ در ایستگاه مونالوا در هاوایی تغییرات افزایشی این گاز را نشان می‌ دهد.

گزارش : مهتاب دمیرچی

No tags for this post.