آلودگی خاک و گیاه ، محصول آبیاری با پساب محتوی عناصر سنگین

سیناپرس: دکتر حامد رضایی در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس، گفت: در گذشته به دلیل تراکم کم جمعیت و محدودیت پساب صنایع، عمده فاضلابها به صورت موضعی و محلی مدیریت می شد. اما با افزایش جمعیت و تراکم آن و شکل گیری صنایع بزرگ، فاضلاب ها و تصفیه آنها به مساله ای مهم تبدیل شد این امر در بسیاری از کشورها با هدف رهایی از آسیب ها و بیماری های ناشی از آن بود و در بسیاری از کشورها علاوه بر کنترل و پیشگیری از شیوع بیماری ها و مسایل بهداشتی، استفاده دوباره از پساب آنها مورد توجه قرار می گیرد. در کشور ما نیز به دلیل واقع شدن در منطقه خشک جغرافیایی،  بحث استفاده مجدد از پساب در بخش کشاورزی مورد توجه بوده است.

رضایی افزود: استفاده از پساب ها در کشاورزی به دو گروه از عوامل بیماری زا و عوامل آلاینده بستگی دارد. با توجه به قوانین و آیین نامه ها و دستورالعمل های موجود، حد مجاز تخلیه فاضلاب در اراضی کشاورزی ارایه شده است. خوشبختانه اخیرا با توجه به نقایصی که در دستورالعمل های قبلی وجود داشت، این استانداردها و معیارها در حال بازنگری در سازمان محیط زیست است که استاندارد مصرف پساب برای گروه های مختلف گیاهی را در نظر می گیرد. بنابراین به طور خلاصه می توان گفت بر اساس این استاندارد، جایگاه استفاده از پساب ها در کشاورزی به نوعی مشخص می گردد. 

رییس بخش تحقیقات اصلاح خاک و مدیریت پایدار اراضی موسسه تحقیقات خاک و آب، در پاسخ به این پرسش که چه گیاهانی با استفاده از پساب، قابل کشت هستند؟ اظهار داشت: نوع گیاه قابل کشت با استفاده از پساب به کیفیت پساب بستگی دارد. معمولا گیاهان را به سه گروه تقسیم می نماید. گروه اول شامل گیاهانی هستند که به صورت خام مصرف می شوند همانند کاهو، سبزیجات برگی و زمین های چمن کاری شده و فضای سبز که مورد استفاده عمومی قرار می گیرند. گروه دوم سبزیجاتی که به صورت پخته شده مصرف می شوند به اضافه محصولات علوفه ای، گلخانه ای و درختان میوه که تماس بین محصول و خاک وجود ندارد. و در نهایت گروه سوم که گیاهان صنعتی و درختان داخل و خارج شهر و اماکنی که دسترسی عمومی به آنها وجود ندارد. خوب معلوم است که بهترین کیفیت مربوط به گیاهان گروه یک و پایین ترین کیفیت مربوط به گروه سوم است. البته در مورد این گروه بندی، اختلاف نظرهایی هم وجود دارد که بحث فعلی ما نیست. 

وی افزود:  تاثیر استفاده از پساب خام و تصفیه شده بر انواع خاک های زراعی نیز به کیفیت پساب بستگی دارد. پسابی که حاوی مقادیر بالای عناصر سنگین باشد باعث آلودگی خاک خواهد شد که به تبع آن محصولی غیر سالم تولید خواهد شد. علاوه بر آن هزینه پالایش خاکها هم افزایش می یابد. آلوده بسیار بالاست. البته این موضوع از نظر میکروبی نیز بسیار حائز اهمیت بوده و تعادل موجود در خاک را می تواند بهم بزند. نکته دیگر که می توان به آن اشاره نمود موضوع بالا بودن مواد آلی است که می تواند مقدار مواد آلی خاک را بالا ببرد اما نکته مهم در این جا همان نکته آلوده نشدن خاک به آلاینده ها به ویژه عناصر سنگین است که در صورت تجمع به چرخه غذایی وارد شده و نهایتا وارد بدن انسان می گردد.

 

رضایی در پایان گفت: پسابها می توانند حاوی عناصر غذایی موردنیاز گیاه باشند که این امر در اراضی که نیاز غذایی گیاه با کودها تامین نشده است می تواند در افزایش عملکرد موثر واقع شود اما همان طور که ذکر شد توجه اصلی ما بعد از موارد بیماری زا، بایستی به عوامل آلاینده باشد. البته در مواردی هم پسابها می تواند خصوصیات فیزیکی خاک را به هم بزنند که در بلند مدت ممکن است مشکل ساز باشد.

No tags for this post.