علم نمی تواند ابزاری برای رواج دیدگاه های فانتزی باشد
دکتر سیده زهرا اجاق، سرپرست پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی در گفتگو با سیناپرس با اشاره به رویکردهایی که باعث رواج شبه علم در فضای رسانه ها می شود، گفت: تا هر زمانی که ما انتظار داشته باشیم علم باید مشکلات بشر ار حل کند، راه برای رواج شبه علم باز می ماند. در واقع از گذشته تا کنون رسانه ها در سراسر دنیا به گونه ای عمل کردند که نگرش مخاطبان را نسبت به علم پر توقع بار آورده است.
وی گفت: در حقیقت رسانه ها علم را راهی برای حل مشکلات زندگی مردم معرفی کرده اند؛ به اعتقاد من ابتدا باید نگاه مخاطبان را تغییر داد و تا زمانی که این نگرش در جامعه نهادینه شده باشد، علم روندی شکست خورده است. در این شرایط مخاطب دچار جنون اطلاعاتی می شود و این نوع فوران اطلاعات اصلا به نفع مخاطب نیست.
اجاق گفت: علم نمی تواند ابزاری برای رواج دیدگاه های فانتزی باشد. باید آن چیزی از رسانه ها در جامعه رواج داده شود که برآمده از نهادهای علمی، صنعتی و فناوری است. در غیر این صورت گوش مخاطب به اخبار جعلی عادت می کند. دلیل اصلی این روند آرایش متفاوت سیاست گذاری در ترویج علم در کشورها، حکمرانی های متفاوت است. در اغلب کشورهای اسلامی با توجه به اینکه هر کشوری با یک رویکرد متفاوت حکومتی اداره می شوند، سیاست های متفاوتی هم در این زمینه پیگیری می کنند.
وی گفت: در واقع سازمان ها رسانه ها را بر اساس معیارهای بومی هدایت می کنند؛ بنابراین در پس هر نظام رسانه ای می رسیم به نظام سیاستگذاری.
وی با اشاره به تفاوت روزنامه نگاری علمی با روزنامه نگاری غیر علمی گفت: در ایران باب شده که به اخباری خبر علمی می گوییم که ناظر بر مطالعالت تجربی یک علم باشد. به اعتقاد من یک روزنامه نگار علم باید بتواند فضای پیرا علم را هم به مخاطب خود منتقل کند. در حالیکه اغلب آنان فضای پیرا علم را در حوزه خود نمی دانند و معتقدند به سرویس های دیگر خبری بر می گردد. برای مثال دلایل و نیازهای بشری برای تولید یا اختراع یک وسیله در حوزه پیرا علم می گنجد که این ریشه در جامعه دارد و این را باید یک روزنامه نگار علم پیگیری کند.
به گفته این کارشناس ارتباطات، علم صرفا این نیست که بگوییم امروز واکسن فایزر نتیجه بخش است؛بلکه باید اطلاعاتی درج شود که مردم بدانند این تولیدات و این اخبار در روند زندگیشان چه تاثیری دارد.
گفتگو:مهتاب دمیرچی
