مهاجران بختگان نگون بخت

دریاچه ها و رودخانه چشمشان به آسمان ماند و جان تازه ای در کالبد خشکیده آنها دمیده نشد. رنگ از رخسارشان باخته و نمکزارها بیشتر از سال های گذشته در دل خشکیده شان رخنه می کنند. بختگان نگون بخت هم با 5 تا 12 هزار جوجه فلامینگوهایش همچنان منتظر حقابه هستند تا به حیات خود ادامه دهند و از مرگ دردناکی که در اثر بی آبی انتظارشان را می کشد رهایی یابند.

اما شعار خودکفایی در تولید گندم، که طبق گفته رئیس جهاد کشاورزی استان فارس، فارس در تولید گندم و جو رتبه دوم کشور را دارد، موجب شده تا یکی از بزرگترین فجایع محیط زیستی ایران که اگر چاره ای برای آن اندیشیده نشود به زودی به وقوع می پیوندد و این شعار همچون پُتکی بر سر تالاب بختگان و جوجه فلامینگوهایش فرود آید.
فلامینگوها مثل سال های گذشته؛ از اواخر اسفند به تالاب بختگان می آیند و کلنی های جوجه آوری خود را تشکیل می دهند تا قبل از زمان پرواز جوجه هایشان بال و جانی برای پرواز داشته باشند. اما با توجه به روند خشکسالی که در 50 سال اخیر بی سابقه بوده، سد سازی و بهره ‌برداری غیراصولی از آب های سطحی و زیرزمینی، حوضه تالاب بختگان روند خشکی را با شدت بیشتری طی می کند و به همین جهت حیات تمام زیستمندانش در خطر جدی قرار دارد.
کارشناسان و فعالان محیط زیست با هم یکصدا شده اند برای نجات فلامینگوهایی که یکی یکی در کنار جوجه های خود جان می سپارند. بختگان بیش از هر زمانی به حقابه نیازمند است اما خبری از رهاسازی حقابه بختگان نیست. برخی از فلامینگوها به منازل روستائیان پناه آورده اند و برخی هم در شوره زارهای منطقه تلف می شوند اما با این حال سازمان آب در آخرین اظهارنظر خود از تخصیص آب به تالاب خودداری می کند. حقابه ای که حدود یکصد میلیون متر مکعب در سال است که یا پشت سدهایی چون سیوند، ملاصدرا و درودزن مانده یا به زمین های کشاورزی بالادست تالاب سرازیر می شود.

پیش بینی وقوع بحران

طبق ماده 2 قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب های کشور سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است نیاز آبی زیست محیطی تالاب ها را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تأمین آن اقدام کند. اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس مکاتبات متعددی با سازمان آب فارس در جهت تخصیص و رهاسازی تالاب بین المللی بختگان داشته که تاکنون سازمان آب از تخصیص آن خودداری کرده است.

مدیرکل محیط زیست فارس در این زمینه معتقد است که در سال گذشته به علت افزایش بارندگی و رهاسازی بخشی از حق آبه تالاب تلفات کاهش چشمگیری داشت اما امسال علی رغم رهاسازی حقابه به دلیل کاهش شدید بارندگی ‌ها که در پنجاه سال اخیر بی سابقه بوده، وقوع بحران در این زمینه قابل پیش بینی است.
حمید ظهرابی با بیان اینکه با وجود مکاتبات و مذاکرات متعدد با سازمان اب و درخواست پیشگیری از این اتفاق به وسیله رهاسازی آب محیط زیستی هنوز اقدامی صورت نگرفته تاکید کرد: اگر حقابه زیست محیطی تالاب بختگان تخصیص نیابد و اتفاق تلفات پرندگان مهاجر تکرار شود این اداره کل به ناچار از مسیر حقوقی موضوع خسارت به محیط زیست را پیگیری خواهد کرد.

به گفته وی؛ با توجه به بررسی های صورت گرفته والدین با پرواز به تالاب های همجوار جوجه ها را تغذیه می کنند بنابراین به هم پیوستگی تالاب ها و احیا آنها اهمیت بسزایی در بقا فلامینگو دارد. تخصیص حقآبه مشخص به تالاب بین المللی بختگان و احیا این زیستگاه ارزشمند كه از وظايف قانوني وزارت نيرو و تعهدات کشور ما در کنوانسیون رامسر است؛ مهمترین اقدام برای حفاظت از گونه های وابسته به تالاب است.

فرصت سوزی نکنیم

یک فعال محیط زیست در این زمینه معتقد است چنانچه باز هم فرصت سوزی کنیم جان هزاران جوجه فلامینگو جذب شوره زار بختگان می گردد.
بهمن ایزدی در صفحه اینستاگرام خود نوشته است: با توجه به پتانسیل موجود در اقلیم بختگان و براساس استعداد همه جانبه جانبداران محیط زیست و سازمان محیط زیست فارس بهتر است تا وقت حدود یکماهه پیش رو، فرصت را مغتنم شماریم و دست در دست هم در برنامه های مشارکتی، بستر اصولی نجات هزاران جوجه فلامینگو را محقق سازیم.

وی در ادامه می گوید: جوجه فلامینگوها بعد از حدود هفتاد روز از بدو تولدشان، قادر به پرواز و پیدا کردن غذا می شوند، هم اکنون سن جوجه فلامینگوهای بختگان حدود چهل روز می باشد و والدین آنها برای تامین غذایشان ده ها کیلومتر پرواز می کنند و تا دریاچه مهارلو تردد می کنند تا بذر امیدواری و استمرار حیات را در دل فرزندانشان بکارند. با این حال برای نجات یا مرگ فرزندان بال قرمز بختگان فرصت چندانی نداریم .

با نظر به اینکه زیستگاه فعلی جوجه فلامینگوها نزدیک به سواحل جنوب غربی و حوالی روستاهای بستروم و محمد آباد است، شایسته است که با ایجاد کانال های عریض که نمایان شدن آب لایه های زیرین نه چندان عمیق را تسهیل می کند و همچنین احداث آب بندان هایی که سطح مغاک آن را با لایه های نازک پلی اتیلین پوشش می یابد و توسط آب های خریداری شده از تلمبه روستاییان تغذیه می شود، بستر لازم را برای فراهم شدن سن پرواز جوجه ها را تسهیل کنیم‌ تا ضمن جلوگیری از واقعه ای وحشتناک، از سویی دیگر از ایجاد زمینه قهر فلامینگوها از بختگان را در سال های آتی از بین ببریم (مانند آنچه در سال های گذشته در برخی از تالاب های مشابه کشور اسپانیا روی داد و پرندگان از مهاجرت مجدد به آن مناطق روی گردانیدند).
به گزارش سیناپرس، تالاب بختگان از جمله تالاب ‌های بین‌المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر است که به دلیل تغییرات  گسترده و خشکیدگی که آرام آرام از سال هشتاد شروع شد و همچنان به دلیل سیاست های غلط وزارت خانه های جهاد کشاورزی و نیرو، حقابه دریاچه بختگان را ربودند و به جلگه های کامفیروز و رامجرد برای کشت برنج اختصاص دادند و باعث شدند که دریاچه های بختگان و طشک که متصل به هم هستند از سال هشتاد و شش کام شان تشنه بماند و گستره آبی شان به کویر و نمکزار تبدیل شود. لذا با توجه به شرایط بحرانی و خشک شدن آن چندی است که در لیست سیاه مونترو قرار گرفته و بر اساس قواعد موجود ،  ایران و مدیران استان فارس را متعهد می‌کند تا کلیه توان فنی، علمی و مالی خود را بکار برند تا شرایط خروج این تالاب از لیست سیاه مذکور را محقق سازند.

گزارش:نیلوفر منصوری

No tags for this post.