شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر، میراث فرهنگی شهرها را زنده کرد
دکتر سید عباس صالحی در پیامی به اولین دوره شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر نوشت: تجربه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر تمام عرصه‌های مدیریتی و اجرایی شهر را با مفاهیم، روش‌ها و ابزارها همراه کرده و با این کار چشم‌اندازهای تازه‌ای را برای کار و زندگی در فضاهای جمعی ایجاد کرده است. دیگر شهر یک فضای کالبدی و یک سکونتگاه فیزیکی نیست، بلکه محل پالایش و اعتلای روح انسانی جامعه است. شهر خلاق یک ایده جهانی است که در همه جای جهان نمونه‌های مختلفی از آن طراحی و اجرا شده است.
وی افزود: با معرفی این ایده از طریق ادبیات ترجمه‌ای، اقدامات پراکنده و زیادی برای اجرای نمونه‌هایی از آن در شهرهای ایران انجام شده بود اما با اجرای این برنامه با محوریت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعامل و همکاری صمیمانه واحدهای مدیریت شهری همچون استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و شهرداری‌ها و مشارکت گرم تشکل‌های فرهنگی و هنری، در تمامی استان‌های کشور، خطوط روشنی از یک روش و نظریه برآمده از بسترهای بومی آشکار شد.
صالحی ادامه داد: گرچه کاوش در این عرصه برای تبیین کامل این نظریه کاری درازمدت است اما در دو سال فعالیت، افق‌ها و چشم‌اندازهای نوین و امیدآفرینی را در برابر عموم جامعه و به خصوص جامعه هنرمندان و مدیریت شهری گشوده است.
حضور ۳۶۷ شهر در برنامه های شهرهای خلاق
وی اضافه کرد: شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر ایران یک چارچوب ساده و حداقلی در حد یک دارِ قالیبافی در اختیار شهرها قرار داد و از نخبگان فرهنگی و مدیریتی شهرها خواست که با ذوق و هنر و تجربه خود هر نقشی که در دل دارند بر آن دار ببافند. این دعوتی بود که نخبگان شهری را به هم‌نشینی، هم‌اندیشی و همکاری دعوت کرد. این برنامه میراث فرهنگی شهرها را زنده کرد و خاطرات فرهنگی را از میان داستان‌ها و قصه‌ها و تصاویری که شاید رو به فراموشی گذاشته بود، فراخواند و با آرزوها و خیال‌های امروزی جامعه در هم آمیخت. حاصل این بیداری و خودآگاهی، حضور۳۶۷ شهر با برنامه های متنوع است که در ۳۰ استان، جمعی از نخبگان محلی به منظور توسعه پایدار شهر خودشان تصمیم به اجرای آن گرفته‌اند.
رونق اقتصاد مبتنی بر فرهنگ و هنر
صالحی افزود: شبکه شهرهای خلاق می‌تواند اقتصاد مبتنی بر فرهنگ و هنر را در شهرها رونق دهد. پیش از این، فعالیت‌های پراکنده‌ای در این زمینه در شهرهای معدودی انجام شده بود، اما این برنامه با هدف قرار دادن رونق اقتصاد خلاق و ایجاد بسترهای مناسب برای تبادل توسعه شهرهای موفق و فعال، گام‌های بلندی در این زمینه برداشته است.
وی اضافه کرد: اقتصاد صنعتی ناشی از امواج مختلف مدیریت متأثر از جریان‌های مدرنیته و جهانی‌شدن، در نیم قرن اخیر باعث تخریب صنایع فرهنگی بسیاری از شهرها شده است. در طول اجرای برنامه آشکار شد که در همه شهرها، خوشبختانه خاطره‌ها و تجربه‌های زیادی هنوز در میان مردم وجود دارد که با اندک توجه و حمایتی می‌توانند دوباره وارد میدان شوند و حتی خود را برای حضور در عرصه‌های جهانی آماده کنند.
ترسیم مسیرهای جدید برای توسعه شهرها
وزیر فرهنگ افزود: شبکه شهرهای خلاق یک میدان جدید برای فعالیت آماده کرد که امکان مشارکت طیف متنوع و ناهمگونی از بازیگران شهری را در جهت رسیدن به یک هدف فراهم آورد. این که مدیریت فرهنگی و اجرایی شهرها در کنار هنرمندان و اهالی فرهنگ بنشینند و مسیرهای جدیدی برای توسعه شهر را ترسیم کنند، اتفاقی است که در چارچوب‌های مرسوم مدیریت اداری و سازمانی کمتر می‌افتد. گشودگی همه این نیروها نسبت به نظر دیگری و همکاری برای اجرای برنامه‌های جدید، آن هم در شرایط تفرق‌های فراگیر و موج دوقطبی‌های مصنوعی، فقط در بستر و پیرامون فرهنگ شکل می‌گیرد.
وی اضافه کرد: در شرایطی که دولت تلاش دارد تمرکززدایی را از یک شعار و برنامه به اقدامی ملموس تبدیل کند، برنامه شبکه شهرهای خلاق ایران الگوی تازه‌ای را برای این کار نمایان کرد. هر شهر به خودآگاهی تازه‌ای رسیده و توان ترسیم راهبردها و طراحی برنامه‌ها را پیدا کرده است. این نوعی تمرکززدایی مبتنی بر توانمندسازی شهرهای کوچک و ایجاد بسترهای تعاملی میان شهرهای مختلف ایران است.
راهی برای اجرای اصل تمرکززدایی از پایتخت
صالحی تاکید کرد: در هر شهر علاوه بر آن که توانمندی‌ها و ظرفیت‌های خفته و پنهان زیادی کشف شد و به میدان آمد، جمع زیادی از کارشناسان و نخبگان هم میدان‌های جدیدی برای فعالیت در جهت توسعه شهر برای بهبود زندگی شهروندان پیدا کردند. به این ترتیب، تمرکززدایی از یک واگذاری ساده فراتر رفته و با توانمندسازی محلی و برانگیختن حس فعالیت و تعامل در شهرها همراه شد.
وی افزود: شهرها آموختند که می‌توانند خودشان فعالانه وارد میدان شوند، خواسته‌ها و برنامه‌های خودشان را بیان کنند و در سرنوشت خود مشارکت داشته باشند. این برنامه نشان داد که اصل تمرکززدایی از پایتخت، جز با توانمند و فعال شدن شهرهای دیگر به اجرا نمی‌رسد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: برنامه شبکه شهرهای خلاق ایران شروع خوبی داشت و به نتایج مناسبی رسید. این برنامه با همه محدودیت‌هایی که داشت، توانست چارچوب اجرایی روشنی را برای تدوین برنامه توسعه شهرها فراهم آورد. سطح آگاهی شهرها از طریق بحث و تبادل نظرهای جدیدی که با اجزا و ارکان خود داشتند و از طریق آشنایی که با تجربه سایر شهرها و استان‌ها داشتند، با یک جهش همراه بود.
وی افزود: این که یک نیروی پاره‌وقت در یک شهر کوچک محروم و دور از مرکز به شناختی جدید از منطق توسعه برسد و همچون مدیران ادارات شهرهای بزرگ مرکزی و با همان چشم‌انداز و ادبیات تصمیم بگیرد، برنامه‌ریزی کند و یک صنعت فرهنگی را در شهر خودش مبنای توسعه شهر قرار دهد، از هر زاویه که بنگریم، اتفاق ساده‌ای نیست و افق‌های جدیدی را گشوده است.
صالحی اضافه کرد: امیدوار هستیم که شهرهای انتخاب شده با همین آگاهی و سازمانی که پیدا کرده‌اند، از راه تبادل تجربه‌های عملی و ایجاد و توسعه روش‌های خلاق و استفاده از منابع موجود برای توسعه زیرساخت‌ها و به خصوص تشویق نیروهای جوان و استفاده از توان و تجربه نخبگان فرهنگی و هنری، بتوانند برنامه‌هایشان را برای توسعه صنایع فرهنگی و هنری خلاق در شهرها به اجرا گذارند.
معرفی نخستین دوره شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر
آیین معرفی نخستین دوره شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر به صورت مجازی و با حضور سید عباس صالحی و معاونان وزارت فرهنگ وارشاداسلامی و مدیران نهادها و سازمان های همکار، فردا (پنجم اردیبهشت) برگزار می‌شود.
آشنایی با طرح شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر
طرح شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر با نگاه آمایشی و آینده نگر از سال ۱۳۹۷ در معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح و روند اجرایی آن بر پایه پژوهش و مطالعه از تیرماه سال گذشته با هدف کمک به برنامه‌ریزی برای توسعه پایدار، کشف، جذب و پرورش فعالیت‌ها و پیشنهادهای نو و پایدار بومی حمایت از آن‌ها، ساماندهی و بهره‌گیری از امکانات و ظرفیت‌های فرهنگی و هنری در سطح محلی و بومی مبتنی بر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی، تمرکززدایی در امور فرهنگی و هنری و تقویت ظرفیت‌های مردمی در فرهنگ، توسعه اقتصاد فرهنگ و هنر و کمک به بهبود کسب‌وکارهای فرهنگی هنری و صنایع خلاق آغاز شد که بر مشارکت شهروندان، هنرمندان، تشکل ها و نهادهای هر شهر متکی است.
این طرح، ابتدا قرار بود در حوزه تئاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی و مد و لباس انجام شود اما بعد از ارائه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ حوزه های سینما، ادبیات، رسانه و مطبوعات و چاپ و بسته بندی و هنرهای صناعی و سنتی هم در آن قرار گرفت و فراخوان برای ارسال اثر در تمامی این زمینه ها به شهرهای مختلف کشور اعلام شد.
پس از اعلام فراخوان، کارگاه های آموزشی نیز در همه استان های کشور برگزار شد تا استان ها و شهرها با شناخت کامل از شبکه شهرهای خلاق فرهنگ و هنر طرح ها و ایده های خود را تدوین کنند.
در هر شهر، شورای برنامه ریزی شهرهای خلاق فرهنگ و هنر به ریاست فرماندار و دبیری رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور نمایندگان مجموعه‌ای از دستگاه‌های فرهنگی و هنری شهرستان تشکیل و سپس دبیرخانه شهر خلاق فرهنگ و هنر در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی آن شهر راه‌اندازی شد. پس از آن، شهرها مطابق با فراخوان، نسبت به انتخاب حوزه و شاخه موضوعی اقدام کردند. هر شهر پس از امضای فرم‌های مربوطه توسط شهردار، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و نمایندگان انجمن‌های فرهنگی و هنری مرتبط، آن‌ها را با نامه مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوطه، به دبیرخانه مرکزی ارسال کرد.
