تغییر کاربری بناهای تاریخی؛ هتل یا اداره ؟

اگرچه مهم‌ترین رویکرد در مواجهه با ابنیه تاریخی، محافظت و نگهداری آن ها در بهترین شرایط است، ولی باید پذیرفت که هر اثر تاریخی در نهایت محکوم به زوال است و سرانجام روزی عمرش به پایان خواهد رسید و مرمت ها و حفاظت های انجام گرفته تنها این فرجام ناگزیر را به تأخیر می اندازند.

به گزارش سیناپرس،یکی از روش هایی که امروزه برای تداوم حیات ابنیه تاریخی به کار می رود، دادن کاربری جدید به آن ها و استفاده از فضاهای آن بر اساس قابلیت های موجود در بنا است. این موضوع سبب می شود که علاوه بر ایجاد جاذبه ای جدید در کنار جاذبه فرعی ایجاد شده، بنای مورد نظر به صورت کامل تحت نظر بوده و مرمت به صورت مداوم در آن صورت بگیرد زیرا وقتی از این فضا استفاده می شود، کلیه بخش های مختلف مجموعه دائماً تحت کنترل بوده و کوچک‌ترین ضایعه ای به سرعت کشف شده و بر طرف می شود.

 البته در این میان باید توجه داشت که در این تغییر کاربری، ماهیت بنا حفظ شده و با کاربری جدید همخوان باشد. برای نمونه از سال ها پیش در ایران از کاخ ها و قصرهای قدیمی به عنوان موزه یا کاخ موزه استفاده شده و این موضوع سبب می شود که بازدیدکنندگان علاوه بر دیدن آثار موزه، از کاخی قدیمی نیز دیدن کنند. طی چند دهه گذشته در سراسر دنیا کاربری جدیدی برای ابنیه تاریخی تعریف شده که اتفاقا با استقبال خوبی نیز روبه رو شده است.

به گزارش سیناپرس، بسیاری از ابنیه تاریخی بر اساس وضعیت و پتانسیل موجود تبدیل به هتل و یا رستوران شده اند. اگرچه در ایران نیز چندی است برخی از ابنیه تاریخی تغییر کاربری داده و به هتل یا رستوران تبدیل شده اند ولی متاسفانه هنوز آن چنان که باید و شاید به این مقوله در ایران پرداخته نشده و این تغییر کاربری محدود به تعدادی فضای باستانی است که به هتل یا رستوران سنتی تبدیل شده و هنوز از نظر کیفیت و کمیت با آن چه در توان و بضاعت ایران از نظر دارا بودن آثار تاریخی و قابلیت جذب گردشگر است، بسیار فاصله دارد.

برای نمونه در یزد، کاشان، قزوین و بسیاری از شهرهای دیگر ایران،  چندین بنا تاریخی و خانه های قاجاری تبدیل به هتل های سنتی شده اند که البته نسبتاً تجربه موفقی محسوب می شود زیرا از ابتدا، مدیریت و مالکیت آن با بخش خصوصی بوده و زیر نظر قوانین دولتی فعالیت می کند ولی داستان در مورد ابنیه تاریخی که زیر نظر دولت مشغول به کار هستند و قرار است تغییر کاربری بدهند کاملاً متفاوت است.

به گزارش سیناپرس،بهترین نمونه این موضوع را می توان در استان زنجان و شهر سلطانیه جستجو کرد که با توجه به پتانسیل بالای طبیعی – تاریخی خود قابلیت جذب هزاران گردشگر ایرانی و خارجی در سال را دارد و متاسفانه هنوز دارای یک هتل یا مهمانسرای مناسب برای ارائه خدمات به این تعداد از گردشگر نیست.

سال هاست که وعده تبدیل شدن بنای چلپی اوغلو که خانقاه و مقبره نواده مولانا و دارای اتاق های متعدد و فضاهای مناسب برای اسکان مسافرین است، به هتل داده شده ولی متاسفانه هنوز در عالم واقعیت در گام نخست هستیم و اگرچه در سال های میانی دهه هشتاد، این مجموعه به عنوان هتل افتتاح شد ولی تنها با گذشت چند روز و متواری شدن فرد طرف قرارداد پس از جا گذاشتن بدهی های سنگین، این مجموعه دوباره تعطیل شد تا همچنین مسافرینی که برای دیدن گنبد سلطانیه؛ معبد اژدها، خانقاه چلپی، آرامگاه ملا حسن کاشی، غار کتله خور و یا چمنزار طبیعی سلطانیه به این منطقه سفر می کنند در حسرت اقامتگاهی مناسب در این شهر، ناگزیر به طی مسافتی پنجاه کیلومتری به مرکز استان یا شهرهای مجاور باشند.

به گزارش سیناپرس،در نهایت تنها ابتکاری که به ذهن مسوولان میراث فرهنگی استان رسید، تبدیل این بنای ارزشمند با پتانسیل بسیار بالای گردشگری به فضای اداری مورد استفاده نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان سلطانیه بود.

 این داستان به نوعی برای رستوران سنتی حمام باستانی سالار نیز صدق می کند که معلوم نیست در طول ده سال گذشته چند بار افتتاح شده و دوباره تعطیل می شود؟ داستان اما در سایر کشورهای پیشرفته متفاوت است زیرا در این کشورها با برنامه ریزی صحیح و آگاهی به داشته و توانایی های خود گام های صحیح را پیش بینی کرده و به جلو می روند.

برای نمونه در کشور اتریش، قلعه باستانی سالزبورگ که در سال 1450 میلادی جهت اقامت اسقف اعظم در شکارگاه وی ساخته شد، امروزه با تغییر کاربری و اضافه کردن امکانات یک هتل مدرن، میزبان گردشگران بسیاری است که همه ساله برای اقامت در این محل مجبور به رزرو اتاق های آن از ماه ها قبل از سفرشان هستند. به گزارش سیناپرس،رستوران این هتل نیز یکی از معروفترین رستوران هایی است که خوراک های مدرن و سنتی را در محیطی که کاملاً با این تقابل سنت و مدرنیته همخوان است، ارائه می دهد.

به گزارش سیناپرس، در این قلعه، نمای داخلی و خارجی قلعه حفظ شده و به هیچکدام از آثار موجود در آن آسیبی وارد نشده است و مسافرین این هتل می توانند در کنار اقامت در اتاق های این ساختمان 5۷0 ساله، از نقاشی های دیواری آن نیز بازدید کرده و لذت ببرند. در کنار این جاذبه ها، مسئولین هتل با ارائه سرویس خدمات اتومبیل های قدیمی و کلاسیک، خاطره ای متفاوت و تکرار نشدنی را برای میهمانان خود رقم می زنند.

کمی آن سو تر در کشور انگلستان نمونه جسورانه و موفقی را داریم که شاید بتوان آن را یکی از موفق ترین الگوهای مشابه دانست که در آن یک کاخ 900 ساله تبدیل به هتلی بسیار لوکس با نوزده اتاق شده است. زندگی در کاخ – قلعه آمبرلی واقع در وست ساکس برای مسافرین و میهمانان تداعی کننده زندگی ساکنین اولیه این محل است و آن ها در قرن بیست و یکم شاهد بسته شدن دروازه های و بالا رفتن پل های ورودی به قلعه از روی خندق اطراف آن هستند؛ و در کنار این موضوع، هیجان زندگی در خانه ای درختی و یا قدم زدن در باغ های سنتی انگلیسی را هم اضافه کنید تا دلیل استقبال زیاد گردشگران از این هتل نسبتاً گران قیمت را بدانید.

نکته ای که در این تغییر کاربری ها مد نظر برنامه ریزان این مقوله قرار دارد، ارائه جاذبه های جانبی در کنار بنای اصلی است. موضوعی که تقریبا در ایران به آن توجه نمی شود  و این در حالی است که سطح انتظار بسیاری از گردشگران ایرانی بسیار پائین تر از گردشگران غربی است و تنها اگر برای آن ها فضای اقامتی مناسبی تهیه شود، درصد بالایی از رضایت را می توان کسب کرد.

البته این موضوع در حالی است که وجود جاذبه های فرهنگی – تاریخی و قومی موجود در ایران به حدی است که حتی اگر بنا به ارائه جاذبه های جانبی در کنار هتل – ابنیه تاریخی باشد، امکان انتخاب و گزینش نیز وجود دارد. البته در این میان باید به این موضوع بسیار مهم نیز توجه داشت که تغییر کاربری بناهای تاریخی به هتل یا رستوران باید کاملاً مطابق با استانداردهای مرمتی اجرا شده و آسیبی به بنا وارد نکند.

دکتر احسان محمدحسینی – باستان شناس

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا