کرونا اقتصاد دنیا را ۴ درصد نحیف‌تر کرد

اما همین شواهد محدود و غیررسمی هم نشان می‌دهند که تأثیرات اقتصادی کرونا در این حوزه بسیار قابل توجه بوده است و باید علاوه بر حمایت بیشتر از افراد فقیر و کم‌درآمد جامعه، به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نیز توجه شود.

وبینار تأثیر پاندمی کووید ۱۹ بر منابع مالی و انسانی بخش سلامت به همت پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی با حضور دکتر افسون آیین‌پرست، دانشیار پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، دکتر محسن بیاتی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دکتر سجاد دلاوری، استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز عصر چهارشنبه برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر افسون آیین‌پرست گفت: همه‌گیری کووید ۱۹ تأثیر گسترده‌ای بر اقتصاد جهانی، تبادلات منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد کرده است. این بیماری نه تنها محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای را در فعالیت‌های مردمی بوجود آورده است، بلکه باعث کاهش گسترده فعالیت‌های اقتصادی به‌ویژه در بخش‌هایی مانند کسب و کارهای کوچک، هتل‌ها، رستوران‌ها و صنعت گردشگری شده است. با شیوع کرونا در اواخر سال ۲۰۱۹ و همه‌گیری ‌جهانی آن در سال ۲۰۲۰، سازمان همکاری‌ و توسعه اقتصادی (OECD)، کرونا را به عنوان بزرگترین عامل بحران جهانی پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ اعلام کرده است.

دانشیار پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی افزود: همه‌گیری کووید ۱۹، اکثر بخش‌های فعال اقتصادی را با کاهش تقاضا مواجه کرده است؛ با این حال حوزه سلامت در نقاط مختلف جهان با افزایش شدید تقاضا برای دریافت خدمات بهداشتی و درمانی روبرو شده است. این افزایش تقاضا، همچنین میزان بالای مرگ و میر ناشی از کرونا، سیستم‌های بهداشتی و درمانی را تحت فشار قرار داده است.

دکتر آیین‌پرست خاطر نشان کرد:  بخش سلامت در تمامی نظام‌های بهداشت و درمان با تقاضاهای بالقوه نامحدود و منابع بالفعل محدود مواجه بوده‌اند. یکی از اصلی‌ترین اهداف در سال‌های گذشته، تخصیص صحیح منابع، توزیع عادلانه امکانات و خدمات مراقبت و سلامت بوده است. بخش سلامت و سیستم بهداشت و درمان به‌خصوص در کشورهای درحال توسعه، سهم کمی از تولید ناخالص داخلی (GDP) را به خود اختصاص داده است. شیوع همه‌گیری کووید ۱۹ در جهان باعث شده است که منابع محدود حوزه سلامت برای مقابله با این بیماری اختصاص پیدا کند.

وی افزود: نکته قابل تأمل دیگر، طولانی و پرهزینه‌بودن جایگزینی منابع انسانی در حوزه سلامت است. سلامت از جمله معدود حوزه‌هایی است که سهم عمده‌ای از بار ارائه خدمات آن بر عهده نیروهای انسانی تخصصی است. آموزش، تربیت و جایگزینی نیروها برای مدیریت تقاضای ایجاد شده ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹، به زمان و هزینه قابل توجهی نیاز دارد.

کرونا، اقتصاد دنیا در سال ۲۰۲۰ را ۴ درصد نحیف‌تر کرد

دکتر محسن بیاتی، استادیار اقتصاد سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، تأثیرات اقتصادی کرونا بر نظام سلامت را بسیار قابل توجه برشمرد و افزود: براساس آمار منتشر شده، مرگ و میر ناشی از کرونا در پیک اول (آوریل ۲۰۲۰) بیشتر از بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند ایدز، مالاریا و حوادث رانندگی بود. در شرایط فعلی و پس از عبور از پیک دوم این بیماری، در بسیاری از کشورهای دنیا مرگ ناشی از کرونا حتی بیشتر از بیماری‌هایی با بالاترین مرگ و میر مانند سرطان و قلبی- عروقی گزارش شده است.

رییس مرکز تحقیقات منابع انسانی سلامت افزود: تاکنون حدود ۱.۸ میلیون نفر در دنیا به دلیل بیماری کرونا جان خود را از دست داده‌اند. این میزان مرگ و میر را اگر با میزان مرگ و میر ناشی از سایر بیماری‌ها که توسط مطالعه جهانی بار بیماری‌ها گزارش شده است مقایسه کنیم، درمی‌یابیم که کرونا در رتبه هفتم تعداد مرگ در دنیا قرار دارد.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: قطعاً اثرات اقتصادی کرونا بر کل مجموعه اقتصاد و حوزه سلامت قابل توجه خواهد بود. اثرات اقتصادی کرونا بر حوزه سلامت را می‌توان در دو دسته اثرات اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم بررسی کرد. اثرات اقتصادی مستقیم روی عملکرد مالی، هزینه‌ای، درآمدی و به‌طور کلی عملکرد اقتصادی بخش سلامت اثر گذاشته‌اند و تأثیرات غیرمستقیم نیز از طریق تغییر شرایط و محیط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تغییراتی را ایجاد کرده‌اند.   

دکتر بیاتی خاطر نشان کرد: یکی از تأثیرات اقتصادی کرونا، کاهش درآمد دولت و به تبع آن، کاهش درآمد و قدرت خرید مردم بوده است. یکی از اثرات کاهش درآمد این است که مردم قادر نیستند خدمات سلامت مورد نیاز را دریافت کنند که این مسئله باعث کاهش تقاضا و به‌تبع آن، کاهش درآمد در بخش سلامت می‌شود. همچنین این کاهش درآمد باعث می‌شود که مردم از تغذیه باکیفیت یا آموزش مناسبی برخوردار نباشند و همه این موارد می‌توانند به‌صورت غیرمستقیم بر بخش سلامت اثر بگذارند.

وی افزود: از سوی دیگر به دلیل کاهش درآمد شرکت‌ها، ظرفیت مالیاتی نیز کاهش پیدا کرده است. مالیات یکی از مهم‌ترین منابع تولیدکننده بودجه دولت‌ها محسوب می‌شود که می‌تواند به صورت غیرمستقیم بر کاهش بودجه حوزه سلامت اثر بگذارد. در حوزه آموزش نیز بسیاری از مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شده و آموزش به صورت مجازی و آنلاین صورت می‌گیرد که بر کمیّت و کیفیت آموزش اثر می‌گذارد. تأثیرات آموزش روی بخش سلامت در مطالعه‌های قبلی کاملاً اثبات شده است. در عین حال، ترس مردم از مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی به دلیل نگرانی از ابتلا به کرونا، تأثیرات قابل توجهی بر بخش سلامت داشته است و حتی در برخی از مناطق، مردم از دریافت خدمات ضروری مثل واکسیناسیون خودداری کرده یا این کار را با تأخیر انجام داده‌اند.

تأثیر منفی کرونا بر تولید ناخالص داخلی در کل دنیا

استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: در گزارش اخیر سازمان همکاری‌ و توسعه اقتصادی (OECD)، میزان رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) کشورها طی سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ برآورد شده است. نرخ رشد تولید ناخالص داخلی برای کل دنیا در سال ۲۰۲۰ حدود منفی ۴.۲ درصد بوده است؛ براین اساس، اقتصاد دنیا در این سال حدود ۴ درصد کاهش پیدا کرد. در بین کشورهای پیشرو، تنها تولید ناخالص داخلی کشور چین در سال ۲۰۲۰ مثبت گزارش شد و رشد آن حدود ۱.۸ درصد اعلام شده است.

دکتر بیاتی خاطر نشان کرد: اگرچه رشد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۱ مثبت پیش‌بینی شده است، اما باتوجه به رشد منفی در سال ۲۰۲۰، در خوشبینانه‌ترین حالت در انتهای سال ۲۰۲۱ به تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۱۹ خواهیم رسید و در بدبینانه‌ترین حالت حتی تا اواخر ۲۰۲۲ هم نرخ رشد GDP مثبت نخواهد شد.

رییس مرکز تحقیقات منابع انسانی سلامت در تشریح اثرگذاری کرونا بر کاهش فعالیت بخش‌های مختلف گفت: اغلب خدمات تحت تأثیر کرونا قرار گرفته و رشد منفی داشتند، ولی در کشورهای مختلف بیشترین تأثیر (منفی) در بخش خرید و فروش در سطح خرده‌فروشی و عمده‌فروشی، خدمات املاک و مستغلات، فنی و مهندسی، هتلداری و رستوران دیده می‌شود.

دکتر بیاتی خاطر نشان کرد: همانطور که اشاره کردیم، یکی دیگر از تأثیرات کرونا بر حوزه سلامت می‌تواند از مسیر آموزش باشد. در مطالعه‌ای که در آمریکا انجام شد، برگزاری دوره‌ آموزشی و امتحانات آنلاین از ژانویه ۲۰۲۰ مورد بررسی قرار گرفت. در پیک اول کرونا در آوریل ۲۰۲۰، برگزاری کلاس‌ها ۶۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد؛ یعنی کیفیت و کمیّت کاهش پیدا کرده است. این شرایط بر هر دو قشر پردرآمد و کم‌درآمد تأثیر منفی داشت، اما بیشترین تأثیر بر قشر کم‌درآمد گزارش شده است.

وی افزود: همچنین در گزارش دیگری، مشکلات مالی شهروندان آمریکایی در سطوح درآمدی پردرآمد، متوسط، کم‌درآمد مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین مشکل این بود که افراد حتی برای مخارج عادی و مصرفی زندگی دچار مشکل بودند و این وضعیت برای افراد و خانواده‌های کم‌درآمد بیش از ۴۵ درصد گزارش شده است. این افراد برای پرداخت صورتحساب‌ها و تأمین مخارج عادی مجبور به استفاده از پس‌انداز یا طرح‌های بازنشستگی شدند.

تأثیرات مستقیم کرونا بر حوزه سلامت

دکتر بیاتی تأکید کرد: از زمان آغاز کرونا، بسیاری از خدمات قابل ارائه در بخش سلامت با کاهش تقاضا مواجه شد. بسیاری از افراد به‌دلیل نگرانی از ابتلا به کرونا از مراجعه به بیمارستان و مراکز درمانی خودداری کرده و بسیاری از عمل‌های جراحی لغو شدند که این مسئله باعث کاهش قابل توجه درآمد بیمارستان‌ها شد. این نگرانی همچنین باعث شد که بسیاری از افراد حتی درمان‌های ضروری خود را نیز لغو کنند که (به تأخیر انداختن درمان) بار اضافی به نظام سلامت کشورها وارد کرده است.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: هزینه‌هایی که به دلیل خرید تجهیزات حفاظتی برای کادر درمانی به نظام سلامت و بیمارستان‌ها وارد شد، در کنار هزینه‌های اضافی از جمله پرداخت‌های ویژه مانند حق کرونا (به پرستاران و پزشکان)، بار مالی اضافی به نظام سلامت کشورها وارد کرده است. در عین حال، بسیاری از کشورها، تحقیقات در حوزه تولید واکسن کرونا را آغاز کرده‌اند که بودجه‌های این بخش نیز هزینه‌هایی اضافی به نظام سلامت تحمیل کرده است.

لزوم حمایت بیشتر از اقشار کم‌درآمد و بیمارستان‌ها

رییس مرکز تحقیقات منابع انسانی سلامت تأکید کرد: کارهای رسمی و منتشر شده در حوزه تأثیرات اقتصادی کرونا بر حوزه سلامت بسیار محدود هستند، اما همین شواهد محدود و غیررسمی هم نشان می‌دهند که تأثیرات اقتصادی کرونا در این حوزه بسیار قابل توجه بوده و در سال‌های آینده هم خواهد بود، زیرا همانطور که اشاره شد، بسیاری از افراد به دلیل نگرانی از ابتلا به کرونا، درمان‌های ضروری خود را به تأخیر انداخته‌اند.

دکتر بیاتی خاطر نشان کرد: باید از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی که به دلیل کرونا، با کاهش تقاضا برای دریافت خدمات درمانی مواجه شده و درگیر مشکلات مالی هستند، حمایت کرد. در عین حال، دولت‌ باید حمایت مالی بیشتری از افراد فقیر و کم‌درآمد داشته باشد، زیرا این افراد بیش از سایر اقشار تحت تأثیر کرونا قرار گرفته‌اند.

منبع:ایسنا

No tags for this post.