چتر کشنده آلاینده ها بر فراز شهرها

به گفته کارشناسان؛ سال هاست که آزبست جزو اصلی تشکیل ‌دهنده لنت ‌های ترمز و البته سیستم کلاچ خودرو بود، زیرا هم کارآیی مناسب، هم اصطکاک بالا و هم دمای بالایی را می تواند تحمل کند تا آنجا که ترکیبات آزبست می‌ توانند بدون آنکه از بین بروند با حضور ماده مشتعله بسوزند.

اما به مرور، اثرات سوء آزبست موجود در این قطعات بر سلامت انسان نمایان شد. زیرا لنت ترمز در اثر اصطکاک به صورت گرد ریزی در می‌ آید که حاوی آزبست است و این گرد ریز در هوا پراکنده شده و در نهایت در ریه افراد رسوب کرده و باعث بروز سرطان ریه و بیماری های دیگر می شود؛ از این رو، شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور طی مصوبه شماره 239 در شهریور 1378 حذف تدریجی تولید مواد آزبستی را اعلام کرد به نحوی که پس از7 سال یعنی سال 86 با استفاده از مواد بی خطر جایگزین، این ممنوعیت بایستی اعمال می شد، اما متاسفانه بنا به دلایل متعددی این مصوبه اجرایی نگردید تا این که مجدد در جلسه مورخ۱۷/۷/۹۰ شورای عالی محیط زیست، مصوبه ای را برای ممنوعیت استفاده و بکارگیری آزبست در فرایند تولیدات کارخانجات کشور به تصویب رساند.

در این زمینه خبرنگار سیناپرس با داريوش گل عليزاده؛ معاون مركز ملي هوا و تغيير اقليم سازمان حفاظت محيط زيست گفتگو کرد.

شنیده ها حاکی است که در لنت ترمز خودروهای جدید هنوز هم از آزبست استفاده می شود؟ چرا صنایع در این زمینه مقاومت می کنند؟

از چند سال پیش قوانین مختلفی در راستای کاهش مصرف آزبست به ویژه در خودروها وضع و به موجب آن استفاده از آزبست در تولید لنت‌های ترمز و کلاچ ممنوع شد. در حال حاضر، جایگزین‌های نیمه‌فلزی و غیرفلزی مناسبی (ترکیباتی از مس و فولاد و گرافیت و سرامیک) برای آزبست در سیستم ترمز و کلاچ وجود دارد.
با توجه به اعلام و نظارت موسسه ملی استاندارد، در حال حاضر لنت های تولید داخل دارای نشان استاندارد، بدون آزبست هستند و می توان گفت که  از سال 95، 96 تولید لنت‌های ترمز آزبستی در کشور متوقف شده است و تمامی لنت‌های ترمز داخلی استاندارد موجود در بازار لوازم یدکی نیز لنت‌های فاقد آزبست هستند ولیکن احتمالا تعدادی از لنت های وارداتی به ویژه چینی که به صورت قاچاق وارد کشور شده و مورد استفاده قرار می گیرند، آزبستی بوده و بخشی از آزبست موجود در هوا، ناشی از استفاده از این لنت ها است.
البته همانطور که اشاره شد، به دلیل قیمت مناسب تر و شاید کارایی بهتر، این وسوسه در بازار و مصرف کنندگان وجود دارد که لنت های آزبستی را به صورت قانونی وارد بازار نمایند که بایستی نظارت و کنترل بیشتری در این خصوص به عمل آورد. به هر حال با توجه به این که استفاده از لنت های ترمز آزبستی در خودروهای داخلی ممنوع است، این نظارت از طریق سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت محیط زیست توسط شرکت های بازرسی خودرو در خصوص خودروهای نوشماره اعمال می شود.
البته باید در مورد اثرات سوء بهداشتی مواد آزبستی خودرو ها اطلاع رسانی بیشتری کرد، زیرا رانندگان خودروها به ویژه رانندگان تاکسی و خودروهای مسافربر، بیش از همه در معرض این مواد سرطان زا قرار دارند. به نظر می رسد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید در راستای اصل پیشگیری بهتر از درمان است به صورت جدی تری در این خصوص عمل نماید.

با توجه به اینکه خودروهای فرسوده در کشور همچنان تردد می کنند و آزبست را در هوای شهر پراکنده می کنند و خودروهای نو و جدید که باید طبق قانون از آزبست استفاده نکنند تا از میزان این آلایندگی کاسته شود. آمار شرکت کنترل کیفیت هوا نشان می دهد که در هوای تهران غلظت کاهش پیدا کرده است اما به گفته کارشناسان هوا عاری از آزبست نیست و سلامت افراد را به خطر می اندازد؛ آیا نباید برای خودروهای فرسوده تدابیر جدی و محکمی اندیشید؟

تفاوتی بین خودروهای نو و جدید وجود ندارد ، زیرا لنت ترمز یک قطعه مصرفی است که ارتباطی به قدیمی بودن، فرسوده بودن و جدید بودن خودرو ندارد لنت های ترمز، بسته به نوع خودرو و نحوه مصرف، بین 40 هزار تا 110 هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارند مگر این که خودرویی سال ها بلااستفاده مانده باشد و کماکان لنت آزبستی بر روی آن نصب شده باشد که شاید تعداد انگشت شماری باشند.

 همانطور که در بالا اشاره شد، به دلیل این که لنت های آزبستی ، ارزان تر هستند و طرفداران خاص خودش را دارد، به احتمال زیاد، با توجه به تقاضای بازار، کماکان در قالب کالاهای قاچاق، بصورت غیرقانونی وارد بازار می شود و از این رو نمی توان به ضرس قاطع ادعا کرد که تمامی لنت های موجود در بازاربدون آزبست هستند.

هرچند طبق پایش های انجام شده، میزان آزبست موجود درهوا نسبت به گذشته کاهش چشمگیری داشته است ولیکن ضرورت دارد که نظارت بیشتری در خصوص واردات لنت های ترمز و یا احتمالا  کارخانه های تولید آزبست در کشور از سوی وزارت صمت(به ویژه گمرک)، سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت محیط زیست صورت پذیرد.

موضوع دیگری که مهم است این است که آزبست فقط در هوای کلانشهرها نیست و در داخل ساختمان هم وجود دارد. در خاطرم است که مصوبه سال 90 برای لوله های آب یک مهلتی منظور کرد. با توجه به اینکه لوله های آب قدیمی هستند و از آزبست استفاده می‌شد آیا این موضوع از وزارت نیرو یا وزارت صمت پیگیری شده یا خیر که دیگر از لوله های آزبست دار استفاده نکنند.

بله، همانگونه که اشاره داشتید، مواد آزبستی به صورت پوشش های ساختمانی (ایرانیت، پشم شیشه و…) همچنین لوله های سیمانی در ساختمان ها استفاده شده است .طبق مصوبه سال 1390 شورای عالی حفاظت محیط زیست واردات آزبست و تولید مواد آزبستی از سال 91 ممنوع گردید. در این خصوص با توجه به تولیدات قبلی لوله هاای آزبستی، استفاده از این لوله ها، صرفا در پروژه های انتقال آب و فاضلاب به صورت زیرزمینی مجاز بود، زیرا با توجه به این که میزان حلالیت آزبست در آب بسیار ناچیز است، انتقال آلودگی از طریق آب، خطر چندانی برای سلامت انسان ندارد و صرفا ذرات آزبستی معلق در هوا، از طریق تنفس وارد ریه شده و موجب بیماری می شود.

البته نباید غافل شد که در زمان تخریب ساختمان های قدیمی که در آن از پوشش های ایرانیتی آزبستی و یا لوله های سیمانی آزبستی استفاده شده است، ذرات آزبست می توانند در هوا منتشر گردیده و سلامت مردم را تحت تاثیر قرار دهند، از این رو، پیشنهاد می شود که شهرداری ها با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست، در چهارچوب دستورالعمل های ابلاغی و  با اعمال نظارت، این مواد را در مراکز بازیافت نخاله های ساختمانی جداسازی کرده و با رعایت شرایط زیست محیطی و بهداشتی آن ها را امحاء یا دفن نمایند تا طی فرآیند بازیافت نخاله، آزبست موجود در این مواد، در هوا منتشر نشوند.

همچنین وزارت نیرو در زمان تعویض و خارج کردن لوله های آزبستی از داخل زمین، مراقبت های لازم را به عمل آورد و با رعایت اصول بهداشتی این مواد آزبستی را امحاء یا دفن نماید.

 

گفتگو:نیلوفر منصوری

No tags for this post.