روایتی دیگر از جدال فضایی قدرت ها

 سال 1999 بود که مجمع عمومی سازمان ملل برای نخستین بار چهارم تا دهم اکتبر برابر با سیزدهم الی نوزدهم مهر ماه را به عنوان هفته جهانی فضا به جهان معرفی کرد. این هفته بهانه ای شد تا مروری بر داستان پیشرفت فضایی انسان در یک قرن اخیر داشته باشیم.

آیا فضا به تسخیر انسان در می آید؟ این سوالی است که برخی دانشمندان قرن حاضر با پیشینه سرعت پیشرفت علم بشر از خود می پرسند؛ نا گفته نماند که روزگاری نه چندان دور این پرسش اختصاصی دانشمندان فضایی در عصر جنگ سرد بود. اما شاید جالب باشد بدانیم که  نخستین گام فضایی را چه کسی برداشت؟

همه چیز از یک رویا آغاز شد

داستان به سال 1938 در آلمان نازی برمی گردد، ورنر ون براون دانشمندی که از کودکی رویای سفر به ماه را در سر پرورانده بود و در همین سال به حزب نازی برای پیشبرد اهداف فضایی خود می پیوندد؛ اما واضح بود که نمی توانست در این زمینه قدمی از قدم بردارد، چراکه با شروع جنگ جهانی دوم هیتلر تنها به موشک های نظامی نیاز داشت و ون براون تصمیم می گیرد راه تسخیر فضا را با موشک ها جنگی طی کند.

موشک V-2 ساخت ون براون، همان برگ برنده هیتلر در  جنگ جهانی دوم بود که سرعتی بیش از چهار برابر صوت داشت؛ به این معنی که خودش زودتر از صدایش به مقصد می رسد. اما از آنجایی که اقبال نازی ها در برد جنگ جهانی دوم با اتحاد ساختگی و موقتی شوروی و ایالات متحده، کوتاه بود، در نهایت شکست می خورد و لاشه هایی از موشک و امکانات نظامی نازی ها به دست این دو کشور می افتد. البته تا حدی دست شوروی از این غنایم خالی می ماند؛ چراکه آمریکایی ها به موقع توانسته بودند باقی مانده های  موشک V-2 و از همه مهم تر، تیم تحقیقاتی ون براون را با خود به کشورشان ببرند. هرچند تا یک دهه اجازه هیچ فعالیتی را به این دانشمند عشق ماه را ندادند.

آزادی یک دانشمند زندانی

در طرف شرق دنیا، روس ها که  به هیچ وجه نمی خواستند از آمریکایی ها کم بیاورند در پی بازسازی کارخانه های موشک سازی نازی ها برآمدند، اما تنها با چند مهندس و دانشمند رده پایین به کشورشان بازگشتند. در نهایت آن ها سراغ دانشمند فضایی شماره یک خود که در کولاک های شوروی به دلیل گسترش محتوای ضد کمونیستی زندانی شده بود و در شرایط بسیار سختی به سر می برد، بروند.

سرگئی کوریولف نامی بود هیچگاه در جشن های شوروی برای موفقیت های فضایی آورده نشد و تنها ماه ها پس از مرگش در پایان عصر جنگ سرد فاش شد.

شروع رقابت های فضایی زمانی به راه خود ادامه داد که شوروی نسبت به دانشمند خود مهربان تر بود. کوریولف در ابتدای این نبرد فضایی توانست با طراحی موشک R7 که عنوان نخستین موشک دارای موتور های جداشونده را داشت و دارای مقاوت زیادی در برابر پرتاب و حرارت جو زمین بود، ایده حمل ماهواره را بدهد. در نتیجه این ایده، شوروی در سال 1957  یک توپ 83 کیلویی به نام ماهواره اسپوتنیک یک را  به فضا فرستاد و در مدار قرار داد.

فتح سرزمین های نا آشنا

در آمریکا که ون بروان شغلی جز تدریس نداشت و در انزاوی علمی قرار گرفته بود؛ تصمیم گرفت ایده خود را به رسم دیرینه آمریکایی ها با مردم به اشترک بگذارد. وی می دانست چیزی که مورد قبول مردم واقع شود در نهایت پیش خواهد رفت. اینجا بود که با فردی باهوش ثروتمند و خلاق به نام والت دیزنی آشنا شد؛ خالق انیمیشن جذاب میکی موس و شرکت بزرگ دیزنی ایده ون براون را پذیرفت.

وی با ساخت انیمیشن هایی با نام های «انسان در فضا»، «انسان در ماه» و «مریخ و فراتر از آن» که ظرف مدت کوتاهی تعداد بینندگان آن در لحظه به 42 میلیون نفر رسید؛ ون براون را در رسیدن به آروزی دیرینه اش یاری کرد.

این دانشمند در این انیمیشن ها تجربیات خود را با مردم در میان گذاشت و فهماند که دستیابی انسان به ماه رویای دست نیافتنی نخواهد بود. در نتیجه فرصت دوباره ای برای تحقیقات فضایی این بار نه در آلمان بلکه در ایالات متحده پیدا کرد و سرنوشت عصر جنگ سرد که در ابتدا تنها سمت و سویی جاسوسی داشت، بار علمی بیشتری به خود گرفت و نگرش بشر را تغییر داد.

شوروی با پرتاب اسپوتنیک- 1 به آمریکایی ها ثابت کرده بود با رقیبی سرسخت طرف هستند؛ آیزن هاور رییس جمهور وقت آمریکا با تحمل این شکست به ون براون اعتماد کرد و اجازه داد بعد از نیروی دریایی این کشور، شانس خود را تنها برای یک بار در ارسال ماهواره به فضا امتحان کند.

شوروی که همیشه یک گام جلوتر از آمریکا بود بعد از اسپوتنیک -1 نخستین موجود زنده زمینی را به فضا پرتاب کرد. در واقع اسپوتنیک -2  به همراه یک سگ ماده به نام «لایکا» به فضا پرتاب شد. با اینکه لایکا، این موجود بیچاره در بازگشت به زمین ذوب شد؛ اما شوروی در چند قدمی ارسال انسان به فضا قرار گرفت و این کار را برای آمریکایی ها سخت و سخت‌تر می کرد.

رقابت ماهواره ای آمریکا با شوروی با ارسال ماهواره اکسپلورر از سوی آمریکایی ها کمی وزنه برد را به سمت این کشور کشاند؛ چراکه اکسپلورر امکانات بسیار بیشتری نسبت به اسپوتنیک داشت. جمع آوری اطلاعات و ارسال آن به زمین مهترین قدم ون براون برای پاسخ به شوروی بود. در واقع ون براون با تنها شانس خود توانست در راه فضایی شدن انسان باقی بماند.

سفر انسان به فضا

فاز جدیدی از عصر جنگ های فضایی بیشتر از زمانی آغاز شد که رهبر شوروی پس از موفقیت های این کشور در ارسال حیوانات، یک توله سگ به کاخ سفید فرستاد و دهن کجی بزرگی به آمریکا کرد. تا این قسمت داستان همه چیز به نفع روس ها پیش می رفت و حیثیت آمریکایی ها همواره در لبه تیغ بود.

یوری گاگارین نخستین فردی بود که از همه لحاظ از نظر رهبران اتحاد جماهیر شوروی صلاحیت ارسال به فضا را داشت و آخرین شلیک خود را به آمریکایی ها زد. وی با فضاپیمای واستاک زمین را به قصد دیدن کیهان تاریک ترک کرد و 108 دقیقه بعد به مهمترین و البته سخت ترین مرحله سفر خود رسید تنها کمی فشار زیاد یا کم، وی را از زندگی ساقط می کرد که در نهایت با موفقیت به زمین نشست.  

اما معادلات شوروی زمانی بهم ریخت که یک سازمان تازه تاسیس به نام ناسا در آمریکا شکل گرفت. موسسه ای که با در اختیار گرفتن سیستم هایی به نام IBM توانست سرعت عجیبی به محاسبات دانشمندان بدهد. پس از مدتی دانشمندان آمریکایی که در راسشان ون بروان قرار داشت با تلاش شبانه روزی، ماموریت آپولو برای رسیدن انسان به ماه را طراحی کردند.

در گام یازدهم این ماموریت، ایالات متحده یک بار برای همیشه به جنگ های فضایی پایان داد و اینجا بود که رویای دیرینه ون براون به حقیقت پیوست و آمریکا بی حرف پیش، برنده جنگ های فضایی شد.

گزارشگر: مهتاب دمیرچی

No tags for this post.