قاچاق چوب، تراژدی غم انگیز جنگل های باستانی ایران

قطع بی رویه درختان جنگلی، قاچاق چوب، آتش سوزی جنگل ها، ویلاسازی و تغییر کاربری مزارع کشاورزی و باغات، حکایت امروز و دیروز نیست. دو دهه است که هر روز شاهد تکرار این تراژدی غم انگیز هستیم. تراژدی غم انگیزی که مرگ جنگل های هیرکانی را رقم می زنند؛ جنگل ‌هایی که میلیون‌ ها سال قدمت دارند و از دوران ژوراسیک، یعنی دوره سوم زمین شناسی باقی مانده‌ اند.

به عنوان مثال بیش از یک دهه است که شالیزارها و باغ های شمال به شکل غیر اصولی مورد بهره برداری قرار می گیرند؛ زمین هایی که روزگاری منبع درآمد کشاورزان بود اما به علت بی توجهی به این صنعت پر درآمد و خواب خرگوشی مسوولان هر روز تغییر کاربری می دهند و تبدیل به شهرک های ویلایی و مجتمع های مسکونی می شوند.

این شهرک ‌های ویلایی و مجتمع های مسکونی قرار بود، پذیرای گردشگران و مسافران باشند اما متاسفانه این تغییر کاربری ها و انبوه سازی در جنگل ها و سواحل نه تنها باعث رونق صنعت گردشگری و اشتغال‌ زایی مردمان استان های شمالی نشد بلکه ضررهای جبران ناپذیری نیز بر منابع آبی و منابع طبیعی بکر شمال وارد کرد. در این بین تنها سود این توسعه ها و ویلاسازی ها به جیب سودجویانی روانه شد که به بهانه ویلاسازی اقدام به قطع این درختان باستانی کردند.

اما در بین عوامل تخریب کننده و کاهش دهنده سطح جنگل‌ های شمال وهیرکانی، نقش قاچاقچیان چوب از دیگر عوامل پررنگ ‌تر و مهمتر است؛ آمارها بیانگر این مساله هستند که میل و رغبت سودجویان و قاچاقچیان چوب با اجرای طرح تنفس بیش از گذشته شده است. پیش از اجرای این طرح، بسیاری از مردم نواحی شمال کشور از طریق جنگل و بهره برداری از آن امرار معاش می کردند اما اکنون به علت اینکه ساز و کار مناسبی برای این افراد ایجاد نشده، شاهد میل بیشتر سودجویان برای قاچاق چوب هستیم. مساله ای که می تواند حیات بسیاری از جانداران و گونه های گیاهی را به مخاطره بیندازد.

قاچاق چوب، عامل اصلی نابودی جنگل های شمال

دکتر فریبرز جمالزاد فلاح،رئیس سازمان جهاد دانشگاهی واحد گیلان در این خصوص به سیناپرس گفت: یکی از غنی ترین اکوسیستم های جهان، جنگل های هیرکانی هستند که برداشت از هر یک از لایه های مختلف این اکوسیستم می تواند آسیب های جبران ناپذیری به زیست بوم های مختلف گیاهی و جانوری وارد کند؛ اکنون حدود هزار و 131 گونه جانوری در نواحی خشکی دریای خزر وجود دارد.

وی افزود: شاید حذف درختان را بتوانیم با زادآوری طبیعی و کاشت جنگل های مصنوعی جبران کنیم اما آسیب بلند مدت قطع درختان و قاچاق چوب باعث حذف تنوع گیاهی این ناحیه می شود. از سوی دیگر حذف تنوع گیاهی، اکوسیستم های پیچیده را به ساده تبدیل می کند. مطمئنا اکوسیستم های ساده خیلی سریعتر از بین می روند و حذف می شوند.

به گفته وی، اکوسیستم های پیچیده به دلیل تنوع زیاد جانوری و گیاهی پایدارتر از اکوسیستم های ساده هستند. طبق قوانین اولیه بقای زیست شناسی، اکوسیستم های ساده همیشه محکوم به فنا هستند.

اعمال قانون، راهکار اساسی خروج از مشکلات

وی درباره تغییر کاربری اراضی شمال کشور نیز اظهارداشت: اکنون به اندازه کافی قانون برای کاربری اراضی شمال کشور داریم منتها اجرایی شدن این قانون ها با مشکل مواجه هستند؛ باید سختگیری بیشتری برای اعمال این قوانین صورت بگیرد تا باغ ها و شالیکاری ها به مناطق مسکونی تبدیل نشوند.

وی بیان کرد: امروزه برخی از سودجویان برای کسب درآمد بیشتر با تخریب باغ ها و شالیکاری ها اقدام به ویلاسازی می کنند. ویلاهایی که زیرساخت های لازم برای آن در نظر گرفته نشده است.

جمالزاد ادامه داد: متاسفانه در کشور ما ابتدا توسعه و آبادانی رخ می دهد و پس از آن چاره ای برای زیرساخت های آن اندیشیده می شود.

سرپرست پیشین پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی تصریح کرد: اغلب پس از توسعه، یک دوره بازنگری 10 تا 15 ساله برای شهرک های تازه تاسیس در نظر گرفته می شود و در نهایت این مناطق مشمول طرح هادی روستایی قرار می گیرند. پس از اینکه این شهرک ها مشمول این طرح قرار می گیرند، زیرساخت های لازم مانند آب، گاز و برق برای آنها تعبیه می شود. اکثر اوقات این رویه در مناطق طبیعی ما دنبال می شود. رویه ای که خسارت جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کند.

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی واحد گیلان در پایان به راهکاری اساسی خروج از این مشکل پرداخت و به سیناپرس گفت: در حال حاضر مشکل اصلی اجرایی کردن و عملیاتی ساختن قوانین و برخورد با تخطی کنندگان این قوانین است. بنابراین باید در وهله نخست سختگیری بیشتری برای اعمال این قوانین در کشور صورت بگیرد. دوم، احداث کمربندی در حاشیه شهرها باید به شرطی صورت گیرد که اراضی کشاورزی مانند شالیکاری ها و باغ ها به شکل قبلی خود باقی بمانند و تغییر کاربری پیدا نکنند. متاسفانه در طرح هادی که اکنون اطراف شهرها و مناطق روستایی اجرا می شود، پس از گذشت مدتی باغ ها و اراضی کشاورزی به مراکز گردشگری، خدماتی و…. تبدیل می شوند که اصلا نباید در آن مکان ها ساخته شوند.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.