سیل دیگر جان‌ها را نمی‌گیرد

 امروزه استفاده از سیستم‌های پیش‌بینی و هشدار سیل به عنوان ابزار یا روش مناسب برای مقابله با وقوع سیل و پیامدهای ناشی از آن در بسیاری از کشورها در سطح دنیا مورد توجه قرار گرفته است.به منظور آگاهی مردم و مسئولان منطقه از خطر وقوع سیل و هشدار به همه مناطق تحت پوشش از سیستم های پیش بینی سیل استفاده می شود.

اگرچه اجرای سیستم های هشدار دهنده سیل در کشورهای پیشرفته سابقه ای 40 ساله دارد، اما ما در زمینه استفاده گسترده و عمومی از این سیستم ها هنوز در آغاز راه هستیم.

سیستم های پیش بینی و کنترل زمان واقعی سیل یکی از شاخص ترین راهکارهای علمی برای کاهش خسارت ها و هزینه های ناشی از وقوع سیل است.

در کشورهای توسعه یافته بهره گیری از این سیستم ها بسیار کارآمد بوده و در کشور آمریکا بیش از 400 سیستم پیش بینی سیل راه اندازی شده است. کشورهای در حال توسعه نیز در این زمینه پیشرفت چشمگیری داشته اند.

مدیریت سیل و سیلاب

در کشور ما از سال ها پیش استفاده از سیستم های هشداردهنده سیل مورد توجه قرار گرفته و موسسه تحقیقات آب از مراکز زیر مجموعه وزارت نیرو است که در زمینه گسترش کاربرد سیستم های هشدار دهنده سیل و به روز رسانی این سیستم ها متناسب با پیشرفت فناوری، نقش اصلی را به عهده دارد. در نمایشگاه آب، خاک و محیط زیست طرح سیستم های هشدار دهنده سیل به عنوان یکی از شش طرح برتر موسسه تحقیقات آب رونمایی شد.

مهندس حسین قلخانی، مجری طرح ایجاد سیستم هشداردهنده سیل در رودخانه های کشور در گفت وگو با خبرنگار جام جم می گوید: سیستم هشدار سیل شامل مجموعه ای از تجهیزات سخت افزاری، نرم افزاری و دستور العمل های مواجهه با سیلاب است که با هدف کاهش خسارت سیل در یک حوضه آبریز ایجاد می شود. از آنجا که خسارت ها و پیامدهای ناشی از وقوع سیل بسیار گسترده است، تردیدی نیست که استفاده از این سیستم می تواند در مدیریت سیلاب اثرگذار باشد.

مجری این طرح درباره فناوری هایی که اکنون در زمینه هشدار سیل در سطح کشور مورد استفاده قرار می گیرد، این طور توضیح می دهد: موسسه تحقیقات آب در حوضه های سیل خیز کشور مانند گرگانرود و سفیدرود تحقیقات گسترده ای انجام داده و اکنون سیستم هشدار سیل استان آذربایجان شرقی در محدوده عملکرد امور آب شهرستان میانه در دست راه اندازی آزمایشی است. سیستم هشدار دهنده سیل به 11 ایستگاه باران سنج، پنج ایستگاه سطح سنج آب رودخانه، پنج ایستگاه تقویت کننده امواج و 37 ایستگاه پخش هشدار سیل در روستاها و مناطق تفرجگاهی مجهز است. ایستگاه مانیتورینگ مرکزی در امور آب شهرستان میانه استقرار دارد. مردم می توانند از طریق سامانه هشدار سیل به طور آنلاین به اطلاعات بارندگی و سطح آب رودخانه دسترسی داشته باشند.

وی درباره قابلیت ها و ویژگی های این فناوری این طور توضیح می دهد: طراحی و ساخت حسگرهای باران سنجی و سطح سنجی آب رودخانه و نرم افزارهای این سیستم از اقدامات و فعالیت های انجام شده در بخش تحقیقاتی است. این فناوری کاملا بومی بوده و متناسب با بسترها و قابلیت های تولیدکنندگان داخلی طراحی شده است. کاربرد این فناوری فقط به سیستم هشدار سیل محدود نمی شود و در بسیاری از طرح های آبی کشور که به ارسال اطلاعات آنلاین نیاز دارد، می توان از این فناوری استفاده کرد. برای مثال از دیگر کاربردهای فناوری می توان به پایش کیفیت آب رودخانه ها در اثر ورود آلاینده های نفتی، اندازه گیری سطح آب در داخل چاه ها و ارسال اطلاعات کنتورهای هوشمند کشاورزی اشاره کرد.

به گفته قلخانی، موسسه تحقیقات آب برای تولید رادارهای کوچک هواشناسی با قابلیت پیش بینی میزان آب قابل بارش ابرهای باران زا در دست مطالعه است که پس از پایان مطالعات، زمان پیش هشدار حوضه ها به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

از اعلام خطر تا وقوع سیل

برپایی سیستم هشدار سیل تقریبا در همه حوضه های سیل خیز که زمان پیش هشدار کافی داشته باشد امکان پذیر است.

مجری این طرح با اشاره به این موضوع می افزاید: منظور از زمان پیش هشدار، مدت زمان بین اعلام خطر سیل و زمان مشاهده سیل است. در حقیقت این زمان فرصت باقیمانده تا وقوع سیلاب را نشان می دهد که در این فاصله زمانی ساکنان منطقه فرصت دارند از این منطقه خطر خارج شوند. مسئولان نیز بر اساس این فاصله زمانی پیش بینی شده برای برنامه ریزی و تشکیل ستاد بحران فرصت کافی در اختیار خواهند داشت. البته باید توجه داشت زمان پیش هشدار از سوی دو عامل با محدودیت رو به روست.

عامل اول محدودیت های ناشی از تغییرات اقلیمی و خصوصیات و ویژگی هایی مانند بزرگی و کوچکی حوضه، چگونگی شکل گیری ابرهای باران زا و خصوصیات مشابه دیگر است.

عامل دیگری که می تواند زمان پیش هشدار را تحت تاثیر قرار دهد از فناوری و تجهیزات به کار رفته در سیستم هشدار سیل در پایش رخداد سیل و ارسال اطلاعات و داده ها به مرکز مانیتورینگ ناشی می شود که با توجه به اهمیت این موضوع، موسسه تحقیقات آب بیشترین تمرکز خود را به این بخش معطوف کرده است.

قلخانی با اشاره به سابقه دیگر کشورها در زمینه بهره گیری از سیستم های هشدار سیل می افزاید: استفاده از سیستم های هشدار دهنده سیل نخستین بار در کشورهای اروپایی و آمریکایی مورد توجه قرار گرفت و فعالیت کشورهای اروپایی و آمریکایی در این حوزه به حدود نیم قرن پیش بازمی گردد. از موفق ترین سیستم های هشدار سیل در سطح دنیا می توان به سیستم هشدار سیل اروپا، ایالات متحده آمریکا و استرالیا اشاره کرد.

در کشورهای آسیایی هم فعالیت های موفقی در این زمینه انجام شده است. برای مثال کشورهای هند و بنگلادش از کشورهای پیشرو در زمینه استفاده از سیستم های هشدار سیل هستند. بیشتر این سیستم های موفق به نرم افزارهای بسیار پیشرفته مجهز هستند.

این نرم افزارها بر اساس اطلاعات موجود درباره پیش بینی بارش ها و بهره گیری از تصاویر ماهواره ای و همچنین مدل های جوی و حسگرهای متنوعی که کمیت های جوی و هواشناسی را اندازه گیری می کنند، زمان پیش هشدار را پیش بینی کرده و نسبت به وقوع سیل در منطقه ای هشدار می دهند.

با وجود فعالیت هایی که در سال های گذشته در زمینه بهره گیری از سیستم های هشدار سیل در سطح کشور انجام شده، کشور ما هنوز در آغاز راه است و پیاده سازی سیستم جامع هشدار سیل در کشور در اولین گام به هماهنگی و همدلی بین نهادها و سازمان هایی که با این موضوع یعنی وقوع سیل درگیر هستند، نیاز دارد. البته باید در نظر داشت تخصیص اعتبارات برای تجهیز و برپایی سیستم هشدار سیل و توسعه پژوهش و تحقیق در این حوزه نیز عامل تاثیر گذار دیگری است که باید مورد توجه قرار گیرد.

سیستم هشدار سیل در مسیر توسعه

پس از جنگ دوم جهانی، سازمان ملی هواشناسی آمریکا برای نخستین بار براساس ارتباط بین مقدار بارندگی و ارتفاع سیل، سیستم هشدار سیل بسیار ساده ای را طراحی کرد. در نخستین سال های دهه 70 نخستین سیستم خودکار پیش بینی سیل بر اساس روابط علمی و ریاضی توسط اداره عمران ایالات متحده آمریکا طراحی و اجرا شد.

بر این اساس می توان گفت آمریکا کشور پیشرو در زمینه طراحی سیستم های هشداردهنده سیل در سطح دنیا بوده است. تا پیش از دهه 80 روند به کارگیری این سیستم ها به کندی پیش می رفت تا این که بتدریج در کشورهای فرانسه، انگلیس، آلمان و ایتالیا نیز استفاده از این فناوری مورد توجه قرار گرفت.

به گزارش جام جم آنلاین،اکنون کشور آمریکا با طراحی و اجرای بیش از 400 سیستم هشدار سیل در ایالت های مختلف از آریزونا تا کالیفرنیا و تگزاس در راس کشورهای استفاده کننده از این فناوری قرار دارد. در سال های اخیر استفاده از این سیستم در بسیاری از کشورهای آسیایی نیز مورد توجه قرار گرفته است. ژاپن یکی از سیل خیزترین کشورهای آسیایی است که توانسته با بهره گیری از این سیستم ها، پیامدهای ناشی از وقوع سیل و سیلاب را در این کشور به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

No tags for this post.