خلاء علم روانشناسی محیطی در طراحی شهری

شناخت مفهوم مرتبط با این مقوله بیانگر جايگاه واقعي علم روانشناسي محيطي در طراحي معماري است.در علم معماری نوین طراحان باید ضمن آشنایی با دانش علوم رفتاري و روانشناسي محيطي امکان می یابند فضایی منطبق بر نياز و فرهنگ استفاده كنندگان، طراحي كنند. در صورت تحقق این امر می توان فراهم آمدن فضای مطلوب را برای کاربران شهری انتظار داشت.

البته در کشور ما هنوز کار علمی جدی پیرامون این مقوله انجام نگرفته، از این رو، محققان و پژوهشگران این حوزه باید ضمن تلاش برای ایجاد پیوند میان حوزه های روانشناسی و معماری و به ویژه طراحي شهري با محوریت روانشناسی محیطی به مستندی جامع از اصول و معيارهاي مهم در طراحي محیط های شهری دست یابند.

از آنجاکه، روانشناسی محیطی زیر مجموعه ای از علوم رفتاری است، دانش هایی از قبیل انسان شناسی، جامعه شناسی و حتی علوم سیاسی و اقتصاد را دربرمی گیرد و به همین دلیل است که بسیاری از پژوهشگران علم روانشناسی رفتار انسان را در قالب محیط پیرامون وی مورد مطالعه قرار می دهند.

صاحبنظران علم روانشناسی معتقدند زندگی روزمره انسان در محیط شهری بر نحوه رفتار او اثر می گذارد. به بیان دیگر، در روانشناسی محیطی انسان و محوه تعامل او با محیط کالبدی وی مورد مطالعه قرار می گیرد. از این رو، می توان گفت علم روانشناسی محیطی، به مطالعه تجربه شخصی و جمعی مردم از مکان ها می پردازد.

وضعیت روانشناسی محیطی در ایران

علیرغم اهمیت این موضوع در روح و جان انسان شهرنشین امروزی، از آنجاکه، معماران و طراحان شهری و پژوهشگران ایرانی علم کاملی نسبت به این مفهوم ندارند، نمی توانند از همبستگی علم روانشناسی و معماری در این راستا بهره گیرند.

یکی از استادان و نظریه پردازان برجسته معماری در گفتگو با سیناپرس در رابطه با خلاء این مقوله در علم معماری کشور، گفت: متاسفانه در حوزه آکادمیک شاهد آن هستیم که در دانشگاه های کشور،  حتی یک درس مربوط به علم روانشناسی در دوره های آموزش عالی معماری وجود ندارد.

دکتر کاوه بذرافکن اظهار کرد: از سوی دیگر، حتی در کتابخانه های دانشکده های معماری نیز کتابی که به طور واضح و مشخص در رابطه با علم معماری و روانشناسی صحبتی کرده باشد، به ندرت یافت می شود.

وی ادامه داد: البته، خوشبختانه مدتی است که در دوره های تحصیلات تکمیلی توجه به پیوند این دو حوزه مدنظر قرار گرفته که در این رابطه اخیرا پژوهش هایی پیرامون این موضوع صورت گرفته است.

براساس این گزارش، برای روشن تر شدن اهمیت موضوع، ارائه مثالی در رابطه با توجه به روانشناسی محیطی در معماری محیط های بیمارستانی به ویژه بیمارستان های مخصوص کودکان خالی از لطف نیست.

از آنجاکه، یکی از محیط‌های معماری پر استرس، بیمارستان است. لزوم توجه به این علم مدرن در چنین محیطی بیش از هر مکان دیگری خودش را نشان می دهد.

چراکه، در طراحی فضاهای درمانی به ویژه برای کودکان توجه به تاثیر مفاهیم روانشناسی محیطی در جهت دستیابی به فضایی مطلوب برای بیماران مهم است. از سوی دیگر، از آنجاکه، کودکان حساس ترین و تاثیر پذیرترین گروه سنی جامعه محسوب می شوند، توجه به سلامت آنها به این دلیل که اثر سودمندی بر آینده سلامت کشور دارد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

بنابراین، توجه به سلامت روح این قشر مانند سلامت جسم آنها مهم است. از این رو، در طراحی چنین محیطی باید به فاکتورهایی چون فضای سبز، رنگ، عوامل اقلیمی مانند نور طبیعی، تهویه طبیعی و… توجه شود.

این در حالیست که در رابطه با کارکرد مراکز درمانی کمتر به این مسائل توجه شده و در ارزیابی آنها اغلب بر کیفیت درمان تمرکز می شود.

البته اهمیت توجه به روانشناسی محیطی در بیمارستان کودکان در این گزارش، صرفا جهت مثال آورده شد. چراکه، با توجه به مباحث یاد شده، لزوم توجه به این مسائل از اهمیت ویژه ای در جای جای مکان های شهری برخوردار است. از این رو، از سیاستگذاران و دست اندرکاران این حوزه انتظار می رود بیش از گذشته به این امر تمرکز کرده و به صورت علمی به آن بپردازند.

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.