ضرورت انتقال پایتخت برای تهران لرزه خیز و آسیب پذیر در مقابل مخاطرات طبیعی

برای نگارنده که از موافقان این طرح و تعیین پایتختی جدید برای ایران است، این خبر خوبی است. به صورت خیلی کلی و فوری می توان مواردی در مورد ریسک بالای زلزله در تهران به این ترتیب مطرح کرد:

1- زلزله خیزی در تهران (ری) از سده سوم قبل از میلاد در مستندات تاریخی شناخته شده است. همچنین مطالعات دیرینه لرزه شناسی نشان می دهد که در هفت هزار سال گذشته، گسل شمال تهران حداقل دوبار زمینلرزه هایی با بزرگای حدود 7 داشته است. در شعاع 100 کیلومتری مرکز تهران نیز در 2300 سال گذشته در حدود هر 200 سال یک زمینلرزه با بزرگای حدود 7 رخ داده است. (با در نظر گرفتن اینکه گسل های فعال مختلفی غیر از گسل شمال تهران نیز در اطراف تهران وجود دارد)

2- در محدوده هشتگرد در غرب کرج تا پردیس در شرق تهران، کلانشهری متشکل از چندین شهر و شهرک در دو استان تهران و البرز وجود دارد که جمعیتی حدود 16 میلیون نفر را در خود جای داده است. این جمعیت حدود 21 درصد از جمعیت کنونی ایران را در خود جای داده و حدود 4 میلیون نفر از این جمعیت در نزدیکی پهنه های گسله فعال (و یا بر روی آنها) زندگی می کنند. ضمنا سالی 120 هزار نفر به جمعیت تهران اضافه می‌شوند. اگر سیاست انتقال و ساماندهی پایتخت اجرا شود، از روند رو به رشد جمعیت جلوگیری می شود و آن موقع است می توان فکر بهتری برای جمعیت موجود کرد.

3- شهر تهران برای زندگی 4 تا 5 میلیون نفر جمعیت مناسب است، در برنامه درازمدت 10 ساله می‌توان انتظار داشت که زندگی در تهران برای همین حدود جمعیت، مناسب‌ سازی شود. اگر بتوانیم تهران را در این بازه زمانی برای جمعیت ایده ‌آل مناسب ‌سازی کنیم آن وقت فرصت کافی برای افزایش تاب آوری در برای زلزله و سایر مخاطرات طبیعی به طور مناسب تری فراهم می شود. 

4- با ساماندهی و آمایش درست، تمرکز جمعیتی با انتقال پایتخت به جایی باید برود که خطر زلزله کمتری دارد. اینکه تصور کنیم تمام ایران خطر و ریسک یکسانی در مقابل زلزله دارد، اشتباه است. از طرفی دیگر تهران تا روزی که این جذابیت اقتصادی و سایر جذابیت‌ها را دارد چنین جمعیتی را خواهد داشت و متاسفانه مدام به آسیب پذیری آن افزوده شده و تاب آوری آن در مقابل خطر زمینلرزه کمتر می شود. با جمعیت موجود  (و افزایش آن) راهی برای پیشگیری از آسیب ‌های ناشی از افزایش جمعیت وجود ندارد.

5- تهران و استان تهران هم اکنون یکی از آسیب پذیرترین نواحی کشور در مقابل تغییرات اقلیمی است. در این شرایط و با تمرکز جمعیت در این منطقه، جمعیت مهمی از کشور در اقلیمی نامناسب و به شدت آسیب پذیر متمرکز شده و مدام به تعداد این جمعیت افزوده می شود. ادامه این روند، مخاطرات چندگانه و مضاعفی (به ویژه در هنگام رخداد یک زمینلرزه مهم) در پی خواهد داشت. انتقال و ساماندهی پایتخت راهی برای حرکت در جهت کاهش ریسک سوانح اقلیمی نیز خواهد بود.

 

دکتر مهدی زارع / عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

 

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا