نقش الگوبرداری از خانواده در تفهیم سواد رسانه ای

البته نمی توان از این نکته غافل ماند که رسانه ها به طور کلی فرهنگی که ما در آن زندگی می کنیم را شکل می دهند؛ ضمن اینکه بسیاری از صاحبنظران معتقدند فرهنگ چیزی است که ما آن را نساخته‌ایم، بلکه برخاسته از صنعت است و از طریق رسانه‌ها به عموم مردم منتقل می‌شود. بنابراین، پرواضح است که چنین فرهنگی خارج از کنترل ما بوده و به طرز قابل توجهی مقوله تربیت فرزندان را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.

از این رو، برای درک و مهار این قدرت رسانه ها نیازمند مقوله ای به نام سواد رسانه ای هستیم. نکته ای که در اینجا باید به آن توجه کنیم این است که سواد رسانه ای صرفنظر از هر آنچه که تا به حال از آن سخن گفتیم موضوعی است که باید درون خانواده ها شناخته شود.

بیان دیگر هر قدر هم که مسوولان کشور، صدا و سیما، مدارس و دانشگاه ها به آموزش و نهادینه کردن این مقوله ارتباطی بپردازند، مادامیکه در خانواده نسبت به این مقوله شناخت کافی وجود نداشته باشد، نمی تواند کار چندانی از پیش ببرد.

دکتر امیر عبدالرضا سپنجی عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی در گفتگو با خبرنگار سیناپرس پیرامون این موضوع گفت: نمی‌توان تأثیرات مثبت رسانه‌ها بر روی فرزندان را نادیده گرفت. رسانه‌ها می‌توانند شهروندان و به‌ویژه کودکان و نوجوانان را در برخورداری از تفکری انتقادی و یافتن راه‎حل‌هایی خلاقانه کمک کنند.

وی ادامه داد: اما نکته حائز اهمیت این است که والدین باید با همراهی کودکان و نوجوانان در تماشای برنامه‌ها، به محافظت از سلامت اخلاقی آن‌ها در برابر اطلاعات و مطالب زیان‌آور رسانه‌ها پرداخته و فرزندان خود را در قالب یک مخاطب فعال به دست رسانه‌ها نسپارند که رسیدن به چنین درک و بینشی نیازمند وجود سواد رسانه ای در والدین است.

این دکترای علوم ارتباطات تصریح کرد: فرزندان امروز بسیار باهوش تر از نسل های گذشته هستند و یکی از دلایل این موضوع استفاده شبانه روزی از تلویزیون و ابزارهای سرگرمی مختلف است که فرزندان در مواجهه با آنها مجبورند از هوششان استفاده کنند. حتی در آموزش نقش های اجتماعی هم نقش رسانه های مختلف را نمی توان نادیده گرفت. به ویژه رسانه های تصویری که به جرات می توان گفت در چنین عرصه هایی بسیار موفق عمل می کنند.

وی خاطرنشان کرد: اما اینکه وسایل ارتباط جمعی و رسانه های نوین هوش اجتماعی افراد و نحوه ارتباط برقرار کردن با دیگران را به آنها آموزش می دهد دلیلی نمی شود که اجازه دهیم فرزندان به صورت شبانه روزی از این ابزار استفاده کنند.

سپنجی با اشاره به اینکه والدین در این حوزه الگوهای مناسبی هستند، عنوان کرد: علاوه بر زمانبندی برای استفاده از این ابزار، سن افراد هم مقوله مهمی است. می توان اینگونه ادعا کرد که جامعه ما دچار سندروم خشونت است و این نتیجه استفاده از وسایل رسانه ای و فضای مجازی و دیجیتال است. علاوه بر این، مشکلات فیزیولوژیکی از دیگر مضرات استفاده از وسایل ارتباطی و فضای مجازی است.

وی در ادامه ضمن ارائه راهکار پیرامون این موضوعات اذعان کرد: طبق آمار در کشور ما تنها 24 بازی یارانه ای تولید شده و بقیه بازی ها وارداتی هستند که صرفنظر از گروه سنی که اگر در استفاده از این محصولات رعایت شود، بسیاری از آنها با فرهنگ بومی کشور ما مغایرت دارد.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه اینها نکاتی است که والدین، معلمان و مسوولان آموزش و پرورش باید آن را جدی بگیرند، گفت: در باب تربیت رسانه ای مناسب فرزندانمان استفاده از ابزارها و گجت های همراه نیز ممنوع است اما مشاهده می کنیم که در ایران این ابزار، اسباب چشم و هم چشمی است.

وی ادامه داد: کودکی که به جای فعالیت های فیزیکی ساعت ها مقابل رایانه و کنسول های بازی می نشیند، نمی تواند فرد موثری در جامعه باشد. وقتی زمان نمی گذاریم برای فرزندانمان یعنی الگوی مناسبی برای آنها نیستیم. باید کتاب دستمان بگیریم تا الگوی مناسبی برای آنها باشیم، فرزندان باید ابتدا ببیند الگوبرداری کنند و سپس با آن مانوس شوند. فرزندان ما آن چیزی می شوند که ما عمل می کنیم نه آن چیزی که می گوییم.

سپنجی در پایان صحبت هایش عنوان کرد: بنابراین، سواد رسانه ای باید ابتدا در خانواده ها نهادینه شود و سپس از مدارس و سایر نهادها و سیستم های آموزشی انتظار آموزش آن را داشته باشیم وگرنه آموزش این مقوله در سطح جامعه و توسط نهادهایی مانند صدا و سیما، آموزش و پرورش و آموزش عالی به تنهایی راه به جایی نمی برد.

گفتگو:هانیه حقیقی

No tags for this post.