توسعه هیدروپونیک در ایران منطقی نیست
کشت هیدروپونیک چیست؟
کشت هیدروپونیک یا آبکشت، شیوه کشت بدون خاک است. در این نوع از کشت، متخصصان نیازهای غذایی گیاه را اندازه‌گیری کرده و به جای خاک با استفاده از آبی که به گیاه داده می‌شود و با افزودن عناصر ماکرو و میکرو و نگهداشتن گیاه توسط مواد نگهدارنده بی‌اثر مانند «پرلیت» عملاً نیاز به خاک منتفی می‌شود.
قدیمی‌ترین شکل این نوع از کشت به دهه 70 میلادی برمی‌گردد که در آن از «کاه» به‌عنوان ماده بی‌اثر استفاده می‌شده است که هنوز هم از این ماده برای پرورش نوعی قارچ استفاده می‌شود.
مزایا و معایب کشاورزی هیدروپونیک
کشت هیدروپونیک درواقع یک روش تمام گلخانه‌ای و تمام مکانیزه کشت است که مزایا و معایب خود را دارد. از مزایای این نوع کشت، سازگاری بسیار زیاد آن با طبیعت است، چراکه تنها به اندازه 10 درصد از آبی که کشاورزی معمولی نیاز دارد را مورد استفاده قرار می‌دهد، موادغذایی و خاک کمتری مصرف می‌کند، میزان گازهای گلخانه‌ای کمتری تولید می‌کند، ضدعفونی محصولات تحت کشت بسیار کم‌هزینه انجام می‌شود، در زمین کوچکتر محصول بیشتری برداشت می‌شود و حتی مزارع هیدروپونیک عمودی وجود دارد که معمولاً در فضاهای شهری برای توسعه فضای سبز کاربرد دارند، کنترل شرایط محیطی در آن بسیار ساده‌تر از کشت معمولی است و …
و از معایب این نوع کشت می‌توان به نیاز به متخصصان بیشتر، نیاز به سرکشی و پایش دائم به دلیل تمام مکانیزه بودن آن و از همه مهمتر سرمایه‌گذاری زیاد و هنگفت برای اجرای آن اشاره کرد. به همین دلیل باوجود آن‌که سابقه کشت هیدروپونیک قدیمی است، اما هنوز در جهان چندان توسعه پیدا نکرده است و علی‌رغم آن‌که کشت گلخانه‌ای روش رایجی در کشاورزی است، اما کشت هیدروپونیک رواج و عمومیتی ندارد.
کشت هیدروپونیک فرسنگ‌ها با ما فاصله دارد
اما از لحاظ استفاده از روش کشت هیدروپونیک در ایران و صرفه اقتصادی و محیط‌زیستی آن، باید گفت که چندان هم مناسب به نظر نمی‌رسد. چراکه هرچند این نوع از کشت با مصرف بسیار کمتر آب و خاک و در عین حال بازده بیشتر، مقرون به صرفه ارزیابی می‌شود اما به دلیل سرمایه‌گذاری کلان و هزینه‌های بسیار زیاد عملیاتی کردن آن در شرایط کنونی ما منطقی به نظر نمی‌رسد. زیرا از آن‌جایی که در حال حاضر در ایران، حتی قدم‌های اولیه در زمینه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به سختی برداشته می‌شود و معمولاً سرمایه‌ای صرف آن نمی‌شود، اختصاص سرمایه‌ای کلان برای توسعه کشت هیدروپونیک به‌کلی خارج از انتظار است.
تغییر شیوه آبیاری در ایران، اولین گامی است که باید به‌صورت کلان و در سطح ملی برای بهینه کردن کشاورزی برداشت، اما چندان توجهی به آن صورت نمی‌گیرد و کماکان به شیوه سابق در حال انجام است. کماکان سدها ساخته می‌شوند، کانال‌های آب ایجاد می‌شوند، آب‌ها منتقل می‌شوند و در جاهایی که نباید، کماکان کشاورزی به شیوه سنتی اتفاق می‌افتد.
بنابراین انتظار حرکت به سمت کشاورزی هیدروپونیک برای ما بسیار زودهنگام است، چراکه ما هنوز گام‌های اساسی قبلی را برنداشته‌ایم. در جهان نیز هنوز این نوع از کشاورزی توسعه زیادی پیدا نکرده، اما چشم‌انداز بسیار خوبی برای دهه‌های پیش رو برای آن تصور می‌شود. اما برای کشور ما و باتوجه به راه‌های دیگری که با سرمایه‌گذاری‌های بسیار کمتر برای کاهش مصرف آب داریم و آن‌ها را به کار نمی‌بندیم، به نظر می‌رسد استفاده از کشاورزی هیدروپونیک فعلاً از دایره تصمیم‌گیری‌ها به‌کلی خارج باشد.
No tags for this post.
