مثلث حیات در زلزله ايمن نيست

دکتر کامبد امینی حسینی، رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران و مدیر گروه آموزش همگانی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله عنوان کرد: بحث مثلث حیات (Triangle of Life) چند سال قبل از سوی فردی به نام داگلاس کاپ مطرح شد. ایشان مدعی بود که در قالب تیم های امدادی و صلیب سرخ، در زلزله های مختلف حضور داشته است و مشاهده کرده افرادی که در هنگام زلزله با روشهای مرسوم در زیر میز یا کنار دیوارها پناه گرفته بودند، همگی جان خود را از دست داده و برعکس، افرادی که در کنار اشیاء سنگین مانند یخچال، مبل یا اجاق گاز (مثلث حیات) پناه گرفته بودند، نجات پیدا کرده اند.

امینی حسینی افزود: ادعای آقای کاپ که بطور بی سابقه ای در بسیاری از کشورها از جمله ایران گسترش یافت، بلافاصله مورد نقد متخصصان این حوزه قرار گرفت. همچنین بسیاری از نهادهایی که ایشان ادعا کرده بود با آنها در عملیات جستجو و نجات همکاری کرده، حضور وی را در این عملیات تکذیب کردند. بدین ­ترتیب مراجع تخصصی ذیربط در اغلب کشورها همچنان روش مرسوم پناه گیری (خزیدن زیر میز محکم، نشستن کنار ستونها یا کنج دیوارهای داخلی و حفاظت از سر و گردن) را در زمان رخداد زلزله توصیه می کنند.

مدیر گروه آموزش همگانی پژوهشگاه همچنین به ترویج روش مثلث حیات در کشور اشاره نموده و افزود: متاسفانه این روش در حال حاضر به شکل گسترده در فضای مجازی تبلیغ می گردد در حالیکه اغلب مراجع رسمی ذیربط در ایران این روش را مناسب نمی دانند. این مساله حتی باعث ایجاد دوگانگی در افکار عمومی شده و مردم تکلیف خود را در زمان رخداد زلزله نمی دانند که به چه روشی پناه گیری نمایند. لازم است این دوگانگی با اطلاع رسانی مراجع ذیصلاح و رسانه ها برطرف گردد.

رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران همچنین خاطر نشان کرد: روش های پناه گیری البته بیشتر زمانی موثر هستند که ساختمان (بخصوص ساختمانهای بلندمرتبه) دچار فروریزش کامل نشود و اگر یک ساختمان چند طبقه بطور کامل تخریب شود، شانس زنده ماندن اساسا خیلی کم است. اصولا روش هایی که برای پناه گیری در دنیا آموزش داده می شود نیز برای وضعیتی است که ساختمان دچار تخریب کامل نشده و فقط قسمتی از ساختمان آسیب ببیند، یا اجزای غیر سازه ای (نظیر دیوارها، لوسترها یا کمدها) سقوط کنند یا پنجره ای دچار شکستگی شوند.

امینی حسینی افزود: البته در اغلب زلزله های کوچک تا متوسط فروریزش کامل ساختمانها ایجاد نمی شود و بیشترین آسیبها به افراد به خاطر سقوط اجزای غیر سازه ای بوده است که در صورت پناه گیری مناسب این خطرات برطرف خواهد شد. در زلزله های شدید نیز در ساختمانهای دارای حداقل ایمنی، فرو ریزش کامل معمولا ایجاد نمی شود و روش های پناه گیری موثر خواهد بود. 

وی تأکید کرد: در زلزله های اخیر مانند زلزله کرمانشاه، فرو ریزش کامل ساختمان ها در ساختمان های مهندسی ساز به ندرت اتفاق افتاده بود و دانش آموزانی که نحوه صحیح پناه گیری و محافظت از خود را رعایت کرده بودند، اکثرا توانسته بودند جان خود را نجات دهند.

مراجع تخصصی در اغلب کشورها روش مرسوم پناه گیری (خزیدن زیر میز محکم، نشستن کنار ستونها یا کنج دیوارهای داخلی و حفاظت از سر و گردن) را در زمان رخداد زلزله توصیه می کنند

امینی حسینی بیان داشت: از این لحاظ، مهمترین راهکار حفظ ایمنی تلاش برای ایمن سازی ساختمانها بوده و پناه گیری به عنوان راهکاری جانبی می­ بایست مورد توجه قرار گیرد و به هیچ وجه نمی تواند جایگزین ایمن سازی ساختمان شود.

خطرساز بودن چارچوب درب ها

رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران تأکید کرد: در سالهای قبل، چارچوب درب ها محل مناسبی برای پناه گیری معرفی می شدند، اما رفتاری که از آنها در زلزله های مختلف شاهد بودیم، نشان دادند که چارچوب درب محل مطمئنی برای پناه گیری نیست. در حال حاضر نیز در اغلب موارد، چارچوب درب را تنها با چند شاخک به دیوار متصل می کنند و درنتیجه با فرو ریزش دیوار، چارچوب هم جدا شده و می تواند خطرساز باشد. لذا این مورد از دستورالعمل های جدید پناه گیری حذف شده است.

تأکید بر محله محوری در مدیریت بحران

امینی حسینی گفت: مردم باید توجه داشته باشند که به سبب انباشت آسیب پذیری و نبود فرهنگی ایمنی در جامعه، اقدامات مدیریت بحران و کاهش ریسک را نمی توان در زمان اندک به نتیجه رساند. البته باید برای کوتاه مدت تا بلند مدت برنامه داشته باشیم تا بتوانیم در صورت رخداد زلزله پاسخ مناسب را در کوتاه مدت ارائه کنیم و در دراز مدت به فکر اصلاح ساختارهای شهری و روستایی باشیم. اینکه در هنگام وقوع یک زلزله کوچک دچار غافلگیری و نگرانی می شویم، با فرهنگ ایمنی برای کشوری لرزه خیز مثل ایران سازگاری ندارد.

وی افزود: مردم نقش مهمی در بحث کاهش ریسک و مدیریت بحران دارند و این موضوعی است که در تمام دنیا مورد توجه است. به عنوان مثال، در بعد کاهش آسیب پذیری، مردم اگر دغدغه زندگی در ساختمان مقاوم را نداشته باشند، سازندگان هم به این سمت حرکت نمی کنند و به جنبه های دیگر ساخت و ساز می اندیشند. باید مطالبه ساخت سازه های ایمن و مقاوم توسط سازندگان، در فرهنگ عمومی جامعه نهادینه شود.

امینی حسینی تأکید کرد: مردم همچنین باید عهده دار انجام اقدامات مدیریت بحران در محله خود شوند و حاکمیت باید از این فعالیتها حمایت نماید. ساکنان هر محله باید در ارتباط و تعامل با یکدیگر بوده و در تهیه و اجرای برنامه های کاهش ریسک و مدیریت بحران مشارکت نمایند. در هر محله نیز ایجاد یک پایگاه مدیریت بحران محلی می تواند در این رابطه کمک شایانی نماید. در این رابطه برنامه ای تحت عنوان "مدرسه ایمن – جامعه تاب آور" توسط نهادهای ذیربط تدوین شده است و با اجرای آن و مشارکت مردم امید می رود که بتوان ظرفیت مقابله با تبعات زلزله در سطح واحدهای همسایگی را به میزان قابل توجهی ارتقا بخشید. در چارچوب این طرح مردم با ایجاد گروه های داوطلب و کسب آموزشهای لازم قادر خواهند بود که مشکلات محله خود را شناخته و بدنبال برطرف کردن آنها باشند و بعد از وقوع زلزله، بتوانند در فرایند خودامدادی و دگر امدادی مشارکت جدی داشته باشند.

با دانش کنونی بشر، پیش بینی زلزله امکانپذیر نیست

رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران عنوان کرد: نه تنها در ایران، بلکه در هیچ کشوری در دنیا، پیش بینی زلزله در حال حاضر امکان پذیر نیست و حتی بسیاری از کشورها، مطالعه در این حوزه (پیش بینی زلزله) را متوقف کرده اند. آنچه امروز در دنیا مطرح می شود، بحث هشدار سریع است که موضوعی متفاوت است و اقدامات اولیه در این رابطه در کشور ما نیز در پژوهشگاه در دست اجرا می باشد.

 

 

گفتگو: معصومه سوهانی

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا