چرا مهار آتش سوزی در طبیعت دشوار است؟

معمولا فصل تابستان در بسیاری از نقاط جهان مصادف با وقوع آتش سوزی های گسترده ای در محیط زیست و طبیعت است. این آتش سوزی ها  عمدتا در جنگل ها، دشت ها و در برخی موارد خاص مانند آتش سوزی اخیر میقان، تالاب ها را درگیر خود می کند. در بسیاری از موارد عوامل انسانی  عامل بروز این اتش سوزی های گسترده هستند. برای مثال فرد یا افرادی به عمد یا از روی سهو آتش روشن کرده یا آن را در طبیعت رها کرده و یا با انداختن فیلتر سیگار در علف های خشک زمینه ساز بروز اتش سوزی های گسترده می شوند. از سوی دیگر گاهی رها کردن زباله هایی مانند بطری های شیشه ای نیز می تواند با توجه به زاویه آفتاب و نوع قرار گرفتن بطری ها به صورت ذره بین عمل کرده و باعث بروز آتش سوزی شوند.  در برخی موارد نیز کشاورزان با آتش زدن بقایای محصول خود در زمین های کشاورزی که با اهداف مختلفی از جمله تقویت خاک انجام می شود می توانند زمینه ساز بروز آتش سوزی در محیط زیست شوند.

از سوی دیگر در بسیاری از این موارد، آتش سوزی ها منشا انسانی نداشته و در ماه های گرم تابستان وقوع رعد و برق  می تواند موجب آتش سوزی مراتع خشک و جنگل ها شوند. مطالعات جدید انجام شده توسط پژوهشگران مرکز جهانی تغییرات اقلیمی طبیعت، نشان می دهد که گرمایش زمین و کاهش میزان بارندگی نیز نقش مهمی در بروز آتش سوزی های طبیعی داشته و هرچند وقوع آتش سوزی های دوره ای به عنوان بخشی از اکوسیستم طبیعی جنگل های نیمکره شمالی محسوب می شود که هر 60 تا 100 سال رخ می دهد اما گرم شدن اقلیم مناطق قطبی موجب از بین رفتن این چرخه طبیعی شده و و آمارهای موجود نشان می دهد آب و هوای آلاسکا در 50 سال گذشته به طور متوسط با افزایشی 2 درجه ای رو به رو بوده که این رقم دو برابر بیشتر از گرمایش رخ داده در سایر بخش های کره زمین به شمار می رود. در همین حال و طی دوره زمانی فوق الذکر، میزان آتش سوزی در جنگل های این مناطق نیز با رشدی قابل توجه رو به رو بوده که در مجموع باعث بیشتر شدن طول دوره آتش سوزی به مدت 4 روز  در هر دهه شده است.  در حقیقت طی این فرایند، ذوب شدن پیش از موعد برف ها و خشک شدن گیاهان سبب افزایش احتمال آتش سوزی می شوند. خزه های موسوم به خزه های اسپانیائی (Spanish moss) برای  خشک شدن تنها به دو هفته زمان نیاز دارند و پس از خشک شدن به مانند یک سوخت اولیه مناسب برای تولید و توسعه آتش سوزی عمل می کنند.

موانع و دشواری های  مهار آتش سوزی در طبیعت

در بیشتر مواقع مهار آتش سوزی های رخ داده در دامان طبیعت کار دشواری هستند و حتی در مواردی مانند آتش سوزی اخیر کالیفرنیا شاهد این هستیم که علی رغم تجهیز آتش نشانان و به کار بردن تمامی امکانات از سوی آن ها، مهار آتش سوزی در جنگل های منطقه زمان بسیار زیادی به طول انجامید. این موضوع در حالی است که در عملیات اطفای حریق جنگل های کالیفرنیا بیش از 10 هزار نیروی آتش نشان و 14 هلیکوپتر آب پاش حضور داشتند.

 در اینجا به بررسی دلایل دشواری مهار اتش سوزی در طبیعت می پردازیم:

دشوار بودن دسترسی: در بیشتر مواقع این آتش سوزی ها در مناطقی دور از راه ها و جاده ها رخ داده و امکان دسترسی به محل آتش سوزی دشوار است. برای نمونه در آتش سوزی اخیر استان مرکزی این موضوع به خوبی حس شده و در مواردی مانند آتش سوزی های جنگل های آلاسکا، دشت های سیبری و جنگل های کالیفرنیا نیز این موضوع به عنوان عاملی مهم از موفقیت آتش نشانان جلوگیری کرده است.

وزش باد: در هنگام وقوع اتش سوزی در طبیعت، نوع وزش باد، سرعت و جهت آن بسیار مهم بوده و می تواند به آتش نشان ها در مهار آتش سوزی کمک کرده و یا بالعکس شرایط را وخیم و دشوار کند. وزش باد معمولا باعث گسترش آتش سوزی و افزایش شدت آن شده و یکی از مهمترین مشکلات پیش رو در هنگام مهار آتش در طبیعت است. از سوی دیگر آتش سوزی خود باعث افزایش فشار در ارتفاعات فوقانی منطقه شده و همزمان با کاهش میزان رطوبت محیط، سبب وزش باد می شود.

حرارت زیاد و خشکی هوا: آتش سوزی در طبیعت معمولا با ابعادی بسیار بزرگ رخ می دهد که این موضوع سبب می شود دمای محیط اطراف محل آتش سوزی افزایش زیادی پیدا کرده و با کاهش رطوبت شاهد خشک تر شدن محیط شویم که این موضوع سبب می شود تجهیزات آتش نشانی و نیروی انسانی توانایی نزدیک شدن به آتش را نداشته باشند. از سوی دیگر هنوز فناوری های موجود در کشورهای پیشرفته نیز برای مبارزه با آتش سوزی های بزرگ طبیعی مناسب نیستند.

دود و آلودگی : یکی دیگر از مشکلات پیش روی آتش نشانان برای مهار آتش سوزی، کاهش سطح اکسیژن در محیط و افزایش دودهای سمی و آلودگی در محل است. این موضوع می تواند تنفس آتش نشانان را با مشکل رو به رو کرده و در مهار آتش اختلال ایجاد کند.

کمبود امکانات: با توجه به این موضوع که معمولا آتش سوزی های رخ داده در طبیعت معمولا در محلی دور از شهر ها و مراکز اصلی رخ می دهند، امکانات محلی برای مبارزه با آتش محدود بوده و این موضوع در آتش سوزی اخیر میقان نیز به وضوح مشاهده شد و چه بسا اگر استان مرکزی به هواپیمای آب پاش مجهز بوده و این هواپیما از تهران به محل اعزام نمی شد، آتش سوزی تالاب با سرعت بیشتر و در زمان کمتری مهار می شد.

 

گزارش: احسان محمدحسینی

No tags for this post.