مارمولک کردی در کوه‌های سلیمانیه عراق
در سال‌های 2015 و 2016 عملیات میدانی این مطالعه انجام شده است و باربد صفائی، کارشناس ارشد تنوع زیستی این تحقیق را هدایت کرده و در جریان آن با دیگر محققان موسسه «خزنده‌شناسان پارس»، دانشگاه کردستان، انجمن سبز چیا (مریوان) و چشم طبیعت (سلیمانیه) همکاری کرده است.
گونۀ تازه‌کشف‌شدۀ مارمولک خانگی با نام علمی "Hemidactylus kurdicus" (گکوی کردی) شبگرد است و از دیگر گونه‌های مارمولک در جهان مستقل ارزیابی شده است.
باتوجه به تهدیدی که از طرف نیروهای داعش در زمان انجام تحقیقات میدانی این پروژه برای تیم مطالعاتی وجود داشت، سختی کار برای اعضاء تیم چندین برابر بوده است.
باربد صفائی، محقق پروژه در همین خصوص می‌گوید: «در آن زمان حضور داعش در عراق بسیار گسترده بود. با توجه به شب فعال بودن گونه، ما می‌بایست شبگردی وسیعی از غروب آفتاب تا نیمه‌شب با چراغ‌های دستی بسیار قوی در منطقه انجام می‌دادیم و این می‌توانست خطر بالقوه‌ای برای تیم تحقیقاتی ما باشد. به‌طوری که اگر نور چراغ‌ها بر روی مراکز نظامی می‌افتاد ممکن بود تصور شود که ما گروهی ناشناس هستیم و به سمت ما شلیک شود. در عین حال برای گروه‌های خرابکار نیز اهداف خوبی در شب به‌شمار می‌آمدیم. اما خوشبختانه علی‌رغم این مشکل طی این مدت اتفاقی برای گروه رخ نداد.»
به گفته صفایی، گکوی کردی از نظر ویژگی‌های ظاهری بسیار شبیه گکوی پارسی است، اما تفاوت آن‌ها از لحاظ ریخت‌شناسی و ژنتیک بارز است.
گکوی کردی سومین گونۀ شناخته‌شده مارمولک‌های خانگی است. «گکوی ترکی» اولین گونه مارمولک خانگی است که توسط «لینه»، زیست‌شناس سوئدی در سال ۱۷۵۸ شناسایی شد و پس از آن «گکوی پاسی» دومین گونه شناخته‌شده مارمولک‌های خانگی است که «جان اندرسون» در سال ۱۸۷۲ آن را در شیراز کشف کرد.
محققان این مطالعه در تحقیقات میدانی خود، گکوی کردی را در شکاف‌های باریک کوه‌های قره‌داغ نزدیک به جنگل‌های استپی سلیمانیه عراق مشاهده و جمع‌آوری کردند. به نظر می‌رسد این گونه، تنها جنس بوم‌زاد کردستان عراق باشد.
بر همین اساس وزارت محیط‌زیست عراق از سال ۲۰۱۴ تاکنون محل زندگی این گونه تحت حفاظت قرار داده‌اند اما با این وجود همچنان خطراتی آن را تهدید می‌کند. خطراتی از قبیل حفاری‌های نفتی، رسوبات آهکی و جاده‌سازی.
باربد صفایی می‌گوید: «وزارت محیط‌زیست عراق اخیراً برای ثبت جهانی مناطق حفاظت‌شده در کردستان و به ویژه منطقه قره‌داغ اقدام کرده، اما فعالیت‌های آموزشی در جهت آگاهی مردم با توجه به جنگ‌های پیاپی در این مناطق بسیار نو پا هستند.»
محقق این پروژه مطالعاتی به فرهنگ محیط زیستی در ایران نیز اشاره کرده و معتقد است: «در طی چند سال اخیر رشد فرهنگ محیط زیستی و مشارکت مسئولانه در بین مردم ایران چشمگیر بوده است و جنبش‌هایی نظیر شکستن تفنگ توسط شکارچیان و مشارکت داوطلبانه مردم در خصوص حفاظت از گونه‌های در معرض خطر انقراض بی‌سابقه است.»
صفایی همچنین بر این نکته تأکید می‌کند که دو مقوله «آگاهی صحیح از مسائل زیست‌محیطی» و «طبع حیوان‌دوستی» از لحاظ رویکرد کارشناسانه دو موضوع متفاوت و جدا از یکدیگر هستند.
No tags for this post.
