نیازمند احیای فرهنگ وقف علمی در کشور هستیم

حمایت از انجام تحقیق و پژوهش برای تشخیص و درمان بیماری ها، تولید دارو و واکسن، ساخت و توسعه آزمایشگاه ها، احداث بیمارستان های دانشگاهی، حمایت از دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، احداث و تجهیز کتابخانه های عمومی، نمونه های مختلفی از وقف علمی هستند.

نوبل، جایزه ای که در وقف ریشه دارد

شاید یکی از نام آشناترین نمونه های وقف علمی در سطح جهان، جایزه نوبل باشد. آلفرد نوبل دانشمند سوئدی با هدف حمایت از علم و دانشی که در خدمت صلح و انسانیت باشد، تمام ثروت خود را وقف کرد. نوبل در تاریخ 27 نوامبر سال 1895 میلادی در وصیت ‌نامه رسمی ‌اش، همه ثروت و دارایی خود را به جایزه ‌ای علمی در خدمت صلح اختصاص داد.

نخستین دانشگاه دنیا در جندی‌ شاپور، ثمره ارزشمند وقف

محمدرضا عصاری، دبیر کنگره بین ‌المللی جندی شاپور از ارائه مستندات لازم به منظور ثبت جهانی جندی شاپور نخستین دانشگاه جهان خبر داد. وی اظهار داشت: در پی برگزاری کنگره بین‌المللی جندی شاپور که اسفند ماه سال 95 در دزفول برگزار شد و بازتاب جهانی برگزاری این کنگره و نیز معرفی جندی شاپور، مدارک و مستندات لازم به منظور ثبت جندی شاپور در فهرست بزرگداشت جهانی به یونسکو ارائه شد.

عصاری خاطر نشان کرد: در کنفرانس عمومی سالانه یونسکو که 12 آبان در پاریس فرانسه برگزار شد، این سند ثبت و منتشر شد. براساس این سند، دانشگاه جندی شاپور رسما به عنوان نخستین دانشگاه و مرکز علمی جهان معرفی شده است.

نخستین دانشگاه جهان به دستور شاپور اول ساسانی حدود 1800 سال پیش در شهر باستانی جندی شاپور (12 کیلومتری دزفول) که اکنون بقایایی از آن بر جا مانده است، تاسیس شد.

انستیتو پاستور ایران، وقف تحقیقات پزشکی

زمین اصلی انستیتو پاستور در خیابان پاستور تهران، حدود 100 سال پیش توسط عبدالحسین فرمانفرما برای انجام خدمات پزشکی، پیشگیری از بیماری ‌ها و انجام کارهای تولیدی و تحقیقاتی وقف شد. این مرکز منشاء خیری برای خدمات عظیم پزشکی از جمله واکسیناسیون، کنترل و ریشه کنی برخی از بیماری‌ ها شده است.

تعداد زیادی فارغ التحصیل در رشته های زیست فناوری و بیوتکنولوژی، از دیگر ثمرات این وقف علمی محسوب می شوند.

به گفته دکتر مصطفی قانعی، رئیس سابق انستیتو پاستور تهران، این مرکز طی سال‌ های فعالیت خود، ضمن انجام رسالت وسیع آموزشی، نقش تاثیر گذار و به سزایی در کاهش مرگ و میر و کنترل بیماری ‌های واگیردار نه تنها در ایران، بلکه در منطقه و سایر کشورها داشته است؛ بطوریکه سال 1353 انستیتو پاستور ایران 5 میلیون دوز واکسن آبله را تولید و به اروپا اهدا کرد.

پژوهشگاه رویان، نمونه بارز وقف علمی

پژوهشگاه رویان سال 1370 توسط مرحوم دکتر کاظمی آشتیانی در جهاد علوم پزشکی ایران شکل گرفت. در نتیجه تلاش های دکتر کاظمی آشتیانی، این پژوهشگاه با همکاری جمعی از خیرین، راه اندازی شد.

دکتر حمید گورابی، رئیس پژوهشگاه رویان، در مصاحبه ای عنوان کرده بود: علم و دانش نه تنها در فرهنگ اسلامی، بلکه در فرهنگ ایران ریشه ای عمیق دارد. وقف علمی نیز موضوعی است که از گذشته های دور در کشور ما مورد توجه بوده است و زمانی بزرگ ترین خیرات و وقف ها در زمینه ساخت و تجهیز مدارس و همچنین حوزه های علمیه و کتابخانه ها را در کشور شاهد بودیم. این در حالی است که امروزه مراکز علمی و دانشگاهی کمتر از منابع وقف بهره مند می شود. بررسی های انجام شده نشان می دهد، بسیاری از دانشگاه های بزرگ در سطح دنیا بخش قابل توجهی از هزینه های تحقیقاتی و پژوهشی خود را از طریق منبع وقف تامین می کنند و حتی گاهی دولت از دانشگاه ها کمک مالی دریافت می کند.

وقف علمی در عصر دیجیتال

یکی از جنبه‌ های وقف علمی، فراهم کردن زمینه ‌ای برای آموزش رایگان مردم است. پایگاه‌ های اینترنتی مختلفی با ارائه محتوا، کلیپ و فیلم های آموزشی، در زمینه آموزش رایگان فعالیت دارند. اکنون افراد در دورترین نقاط نیز می توانند از طریق اینترنت، محتوای آموزشی را دریافت کنند.

لزوم احیای فرهنگ وقف علمی در ایران

با نگاهی به جدول موقوفات برترین دانشگاه های جهان درمی یابیم که وقف، کمک شایانی به رشد علم و فناوری این مراکز کرده است.

به عنوان مثال، ارزش موقوفات دانشگاه هاروارد با رتبه نخست در میان 100 دانشگاه برتر دنیا، بالغ بر 34 میلیارد دلار است. ارزش موقوفات دانشگاه استنفورد با رتبه دوم و موسسه فناوری ماساچوست با رتبه سوم در میان 100 دانشگاه برتر دنیا نیز به ترتیب 22 و 13 میلیارد دلار است.

ایران باتوجه به جمعیت جوان و مستعد خود، از ظرفیت علمی بالایی در زمینه تولید علم و فناوری برخوردار است؛ دستیابی به این مهم، نیازمند حمایت همه جانبه از محققان و پژوهشگران جوان کشور است و در این مسیر، خیرین و واقفین می بایست در کنار دولت قرار بگیرند.

 

 

 

گزارش: معصومه سوهانی

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا