آخر و عاقبت طرح تنفس جنگل‌ها چه خواهد شد؟
خداکرم جلالی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، در همایش ساختار تشکیلاتی مدیریت محیط زیست و منابع طبیعی ایران گفت که سازمان جنگل‌ها و مراتع در حوزه وزارت جهاد کشاورزی برای حل مشکلات عمده و اساسی زیست‌محیطی کشور، که کمبود آب شیرین، بیابانزایی و خشکسالی است، برنامه‌ها و اقدامات مؤثری در دستور کار خود دارد.
او در زمینه حفاظت از جنگل‌ها و مراتع به این موضوع اشاره کرد که تاکنون بیش از ۶۵ درصد از قراردادهای مجریان طرح‌های جنگل‌داری متوقف شده است و تا پایان سال جاری تمام این نوع قراردادها متوقف خواهد شد.
در پی اعلام این خبر از طرف معاون وزیر جهاد کشاورزی، باید گفت که این مسأله پای موضوعی دیگر را به میان می‌کشد. از آن‌جایی که مجلس شورای اسلامی هزینه‌های اجرای این طرح را 80 میلیارد تومان در نظر گرفته است که این مبلغ باید با کمک سازمان‌های محلی و تخصصی صرف چند موضوع می‌شده است از قبیل آغاز به کار مدیریت مشارکتی جنگل‌ها با کمک جامعه محلی و همچنینی ایجاد معیشت جایگزین در چارچوب مدیریت مشارکتی.
اما اتفاقی که افتاده این است که با وجود گذشت 7 ماه از تصویب برنامه ششم، سازمان برنامه و بودجه ابتدا بخشی از این مبلغ پیشنهادی مجلس را حذف کرده و 80 میلیارد تومان را به 64 میلیارد تومان کاهش داده و از این مبلغ هم تنها وعده پرداخت حداکثر 30 میلیارد تومان را داده است. درواقع عملاً از 80 میلیارد تومانی که برای اجرای طرح تنفس در نظر گرفته شده بود، تنها 30 میلیارد تومان آن پرداخت خواهد شد.
اما مسأله این‌جا است که این 30 میلیارد تومان اساساً بودجه قابل‌توجهی برای تزریق در کل جنگل‌های ناحیه شمال کشور و جلب مشارکت عمومی و مردمی نیست. همچنین جوابگوی ایجاد معیشت جایگزین در آن نواحی نیز نخواهد بود. درنتیجه این طرح‌ها به خوبی اجرا نخواهند شد و تنها باعث بروز تعارض بیشتر بین بهره‌برداران محلی، کسانی که از چوب برای گذران زندگی خود استفاده می‌کنند و قاچاقچیان چوب خواهد شد. زیرا بودجه کافی برای اجرای طرح‌هایی که همه این گروه‌های استفاده‌کننده از جنگل را پوشش دهد، وجود ندارد و شرایطی ایجاد می‌کند که به تعارض میان بهره‌برداران دامن خواهد زد و برداشت غیرقانونی از جنگل را گسترش خواهد داد.
موضوع مهم‌تر اما در این زمینه این است که آن‌چه بیشتر به جنگل‌ها آسیب زده است، عدم مدیریت درست جنگل‌ها، تخریب آن‌ها و جنگل‌خواری و زمین‌خواری‌هایی است که در نواحی شمال کشور به شکل گسترده اتفاق افتاده است.
همانطور که روز گذشته نیز در گزارشی به این موضوع پرداختیم، طی 12 سال گذشته تقریباً 160 هزار هکتار از پوشش جنگل‌های شمال کشور از بین رفته و از تعریف جنگل خارج شده است. مسلماً همۀ این کاهش سطح جنگل‌ها نتیجۀ بهره‌برداری از چوب و استفاده افراد محلی و کارخانجات نبوده است بلکه بخش عظیمی از این اتفاق نتیجه جنگل‌خواری‌های بزرگ، تغییر کاربری غیرقانونی اراضی و تخریب جنگل‌ها بوده که به دلیل عدم مدیریت درست و عدم جلب مشارکت جامعه محلی بروز کرده است.
بنابراین صرفاً با لغو مجوزهای مربوط به بهره‌برداری از جنگل‌ها به گفته معاون وزیر و بدون درنظرگرفتن بودجه کافی برای اجرای مدیریت جایگزین در جنگل‌ها، طرح تنفس نتیجه خوبی نخواهد داشت. چراکه جنگل‌ها باید به شکل پایدار تبدیل به یک منبع درآمد شوند نه منبعی که تنها نیازمند بودجه است.
در حقیقت طرح تنفس جنگل‌ها که قرار بوده است به بهبود کیفیت جنگل‌ها، تغییر شیوه مدیریت، ایجاد معیشت جایگزین و… منجر شود با وضعیت فعلی و بدون صرف بودجه کافی به نتیجه درستی نخواهد رسید و تنها به تعارضات موجود دامن زده خواهد شد.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.
