آب یا کشاورزی؟ نجات هردو ممکن است؟
برنامه ششم توسعه با انتقاد جمعی از فعالان محیط‌زیست از جمله عیسی کلانتری رئیس جدید سازمان حفاظت محیط زیست مواجه شده است.
در بحث مدیریت و سیاستگذاری منابع آب و کشاورزی در جهان، بخش کشاورزی به‌عنوان تأمین‌کننده غذا همواره رابطه‌ای تنگاتنگ با بخش آب دارد چراکه کشاورزی بزرگ‌ترین مصرف‌کنندۀ منابع آب است.
بنابراین همواره یک نگرانی دوجانبه وجود دارد: برای نجات کشاورزی، باید منابع آب را نجات داد و برای نجات آب باید نگران کشاورزی و استفادۀ کشاورزان بود!
در این میان اما حلقۀ مفقوده، نگرانی درباره وضعیت معیشتی کشاورزان است. اگر کیفیت عملکرد و بهره‌برداری کشاورز مدنظر قرار بگیرد و بهبود پیدا کند می‌توان امیدوار بود که هر دو بخش آب و کشاورزی به‌طور همزمان نجات پیدا کنند. در غیر این‌صورت با قرارگرفتن امنیت آبی و امنیت غذایی در برابر یکدیگر، تنها امنیت بشر به خطرمی‌افتد و بس.
این نظر «کاوه مدنی» دانشمند، پژوهشگر و کارشناس محیط‌زیست و فعال حوزه آب در مرکز سیاست محیط‌زیست کالج سلطنتی لندن است. او در سال‌های اخیر نقش بسیار تأثیرگذاری در افزایش آگاهی عمومی نسبت به موضوع بحران منابع آب و محیط‌زیست ایران، ایفا کرده است.
مدنی معتقد است که در ایران همزمان برای حفظ آب و کشاورزی جای امیدواری است، چراکه به گواهی تاریخ، بشر در شرایط بحرانی تغییر رویه می‌دهد. او در تأیید این حرف از کشور هلند مثال می‌زند که با فاجعۀ کم‌آبی و سیل دست‌وپنجه نرم کرده و در حال حاضر در مدیریت آب و سیل پیشرو است.
پیشنهاد دکتر مدنی دربارۀ مسأله سدسازی در ایران نیز انتخاب یک نگاه دوسویه است، به این معنی که با تغییر نگاه به دو موضوع آب و کشاورزی به‌طور همزمان، می‌توان از ساختن سد به‌عنوان یک تکنولوژی مؤثر در حل معضل خشکسالی استفاده کرد.
او معتقد است که تنها با داشتن نگاه امنیتی به آب در وزارت نیرو و یا نگاه امنیتی به غذا در جهاد کشاورزی، هیچ‌گاه نمی‌توان به یک نقطه‌نظر مشترک رسید.
این استاد مرکز سیاست محیط زیست کالج سلطنتی لندن، امنیت انسانی در هر کشور را در گرو امنیت غذایی آن کشور می‌داند و برقراری امنیت انسانی را هدف اصلی کشور ما می‌داند و معتقد است که برای دست‌یافتن به این هدف، باید با تغییر روند مدیریتی در کشور، بین اهداف متفاوت و متناقض توازن برقرار کرد.
مدنی با اشاره این موضوع که ایران کشوری خشک و نیمه‌خشک است، ادامه دادن به آبیاری و کشاورزی در زمین‌های کشاورزی را بدون مدیریت و برنامه‌ریزی هدفمند غیرممکن می‌داند و معتقد است که راه‌حل بحران آب و کشاورزی تنها در دست توانمندسازی کشاورزان است.
او بر این باور است که باید کشاورزی کشور را به سمت مدرن شدن پیش برد و همزمان به فکر تأمین مشاغل جایگزین کشاورزی بود.
به گفتۀ مدنی، با کوچکتر کردن بخش کشاورزی و درعوض گسترش بخش صنعت در کشور، می‌توان بابت هر قطره آب درآمد مالی کسب کرد، چراکه صنعت نسبت به کشاورزی پتانسیل بیشتری در درآمدزایی از آب دارد.
گزارش: غزال غضنفری
No tags for this post.
