قرمزی ارومیه خطرناک نیست

هرچند دلیل این تغییر رنگ بارها پیش از این توضیح داده شده‌ است، اما  شاید یک توضیح کافی در این زمینه بد نباشد. این تغییر رنگ به دلیل افزایش جمعیت باکتری‌های شور دوستی اتفاق می‌افتد که آب دریاچه حضور دارند. این باکتری‌ها که از خانواده Halobacteriaceae هستند، به افزایش شوری آب دریارچه ارومیه بیشتر و بیشتر شده و حضورشان در آب باعث تغییر رنگ آب دریاچه می‌شود. این باکتری‌ها از رنگدانه‌های قرمز برای جذب نور خورشید و تبدیلش به انرژی استفاده می‌کنند. افزایش تعداد آن‌ها باعث تغییر طول موجب نور بازتابیده از روی سطح دریاچه می‌شود.

هر چند این موضوع به خودی خود خطرناک و مایه نگرانی نیست، اما خبر از رخدادی می‌دهد، که می‌تواند باعث نگرانی باشد؛ کاهش آب دریاچه. در واقع افزایش این باکتری‌ها با دلیل کاهش آب افزایش شوری و مساعد شدن محیط رخ می‌دهد. در حقیقت قرمز شدن دریاچه مقارن با کاهش آب است.

این رخداد به علت به پایان نرسیدن طرح‌های احیای دریاچه و کاهش آب ورودی به دریاچه در فصل گرم سال هر ساله تکرار می‌شود. اما همان‌طور که ارومیه پرآب در ابتدای فصل بهار ملاکی بر موفقیت طرح‌های احیای دریاچه نیست و در این فصل سال تقریبا هر دریاچه فصلی هم پر آب می‌شود، کم شدن آب آن هم نشان شکست طرح نیست، چون مطابق طرح‌های احیا هنوز دریاچه در مرحله تثبیت به سر می‌برد.

این به این معنی است که ابتدا روند خشکیدن دریاچه مهار شده و سپس اقداماتی انجام شده که در بیشتر فصل سال سطح مناسبی از دریاچه پوشیده از آب باشد، تا باعث خشکیدن نمک‌ها و تشکیل لایه نفوذ ناپذیر نشود. از این منظر عملکر ستاد احیا درست بوده است و تقریبا مطابق برنامه است، اما انتقادهایی هم از سوی کارشناسان به این عملکرد وارد است. از جمله این‌که چرا بودجه کلانی صرف تغییر مسیر و یکی کردن ورودی زرینه رود و سیمینه رود شده است و این اقدام چه تاثیری در احیای دریاچه داشته است؟. همین‌طور انتقال آب در رود زاب هم انتقاداتی در پی داشته است، و کارشناسان می‌گویند باعث خشکیدن تالاب‌ها مرزی و در خاک کردستان غراق شده و کانون‌های جدید ریزگرد ایجاد خواهد کرد.

این منتقدان می‌گویند، بهتر بود این بودجه صرف بهبود بهره‌وری آب کشاورزی و رها شدن میزان بیشتری از آب به سوی دریاچه می‌شد. اما شواهد امر نشان می‌دهد، این طرح‌ها جز در مناطق کوچکی به درستی اجرا نشده است. به همین دلیل است که علیرغم وضعیت تثبیت شده فعلی احیای موفقیت آمیز ارومیه بدون ایجاد عوارض جانبی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

 

علی رنجبران

No tags for this post.