چهارمین کارگاه آموزشی روش تحقیق
به گزارش سیناپرس و به نقل از روابط‌عمومی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، چهارمین جلسه کارگاه آموزشی «روش تحقیق» با حضور کارشناسان مناطق ویژه علم و فناوری استان‌های تبریز، خراسان، یزد و اصفهان، روز چهارشنبه هجدهم مرداد ماه ۱۳۹۶ در سالن جلسه مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار شد.
مدرس این دوره، دکتر محمدامین قانعی راد، مدیرگروه پژوهشی علم و جامعه مرکز، درابتدا با اشاره به تفاوت نویسندگان پروپوزال و طراحان پژوهش گفت: «منظور از پروپوزال‌نویسی طرحی است که کارفرما باید تصویب کند اما در طراحی پژوهش، روند پژوهش به طور دقیق طراحی می‌شود. در این راستا، کتاب «طراحی پژوهش های اجتماعی» نوشته «نورمن بلیکی»، برای هر دو گروه مفید است.»
دکتر قانعی راد از پایین آمدن سطح دانش کارشناسان به‌عنوان یک معضل اجتماعی یاد کرد و درباره اهمیت وظیفه یک کارشناس گفت: «کارشناسان باید با ایده‌پردازی به سیاستمداران در تصمیم‌سازی کمک کنند و در تعامل با آنان باشند. به عبارت دیگر، یک کارشناس سبد تصمیم‌گیری یک مدیر را غنی می‌کند؛ بنابراین باید چشم‌اندازهای نوین را بشناسد، در دانش خود به‌روز باشد و اطلاعات نظری، روش- شناختی و بینشی محکمی داشته باشد. در این جهت، مطالعه آزاد، یعنی مطالعه کتاب‌هایی که به طور غیرمستقیم با حرفه و تخصص فرد در ارتباط است، کمک می‌کند تا ذهن کارشناس غنی‌تر شده و در نتیجه توانایی او در نقد صحیح و جهت دادن به سیستم افزایش یابد.»
او در ادامه از «تحلیل گفتمان» به‌عنوان یکی از روش‌های تحقیق نام برد و در تعریف آن گفت: «گفتمان، شیوه خاصی برای سخن گفتن درباره جهان و فهم آن است. از طرف دیگر، دسترسی ما به واقعیت همواره از طریق زبان، یعنی یک دسترسی غیرمستقیم، صورت می‌گیرد؛ پس زبان ابزاری است که شناخت ما را منتقل می‌کند. اما با دید گفتمان، زبان یک ابزار نیست، بلکه باعث شناخت ما می‌شود؛ یعنی زمانی که ما دربارۀ واقعیتی صحبت می‌کنیم، باعث شکل‌گیری آن واقعیت می‌شویم. به‌عنوان مثال از مهم‌ترین گفتمان‌های جامعه ما، گفتمان اصولگرایی و گفتمان اصلاح‌طلبی است؛ از موارد دیگر می‌توان گفتمان فمینیستی و یا گفتمان پدرسالارانه را نام برد. تحلیل گفتمان به طریق تجربی این موارد را پیدا، مطالعه و نامگذاری می‌کند، به این ترتیب که مثلاً، افراد با گفتمان اصولگرایی و اصلاح‌طلبی درباره نظام جمهوری اسلامی سخن می‌گویند و با برساخت گفتمانی، ضمن سخن گفتن درباره این واقعیت، به آن شکل می‌دهند. از بهترین عرصه ساخت گفتمان‌ها که در دنیا به طور وسیع مورد مطالعه قرار می‌گیرد، موقعیت های انتخاباتی است.»
دکتر قانعی راد همچنین در رابطه با نقد گفتمان گفت: «با نشان دادن این‌که یک گفتمان چگونه با یک ایدئولوژی و نظام ویژه ساخت قدرت در ارتباط است می‌توان آن را نقد کرد.»
مدیرگروه پژوهشی علم و جامعه در انتها به معرفی کتاب‌های دیگر این حوزه پرداخت: «در کتاب «تحلیل انتقادی گفتمان» نوشته «نورمن فرکلاف»، به این مسئله پرداخته شده که اهداف انتقادی در گفتمان وجود دارد. «ماریان یورگنسن» و «لوئیز فیلیپس» نیز در کتاب «نظریه و روش در تحلیل گفتمان»، پنج جریان در تحلیل گفتمان را بررسی کرده‌اند.»
در پایان این کارگاه به سوالات حاضران پاسخ داده شد.
غزال غضنفری
No tags for this post.
