کم و کیف توسعه فضاهای زیرسطحی در شهر تهران

به گزارش سیناپرس، محمد انام‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با بیان اینکه در بحث توسعه شهری و به خصوص در بحث کلانشهرها موضوعات مختلفی مطرح بوده و پیچیدگی‌های خاصی دارد، اظهار کرد: در توسعه کلانشهرها ظرفیت‌های مختلفی وجود دارد که در سال‌های گذشته از برخی از ظرفیت‌ها به درستی استفاده شده و از برخی دیگر درست استفاده نشده و برخی دیگر اساسا مغفول واقع شده است.

مدیر اجرایی طرح راهبردی زیرسطحی تهران افزود: بنابراین صحبت از "شهر مکمل" با استفاده از ظرفیت‌های استفاده نشده زیرسطحی موضوعی است که باید به آن توجه شود. به نظر می‌رسد این شهر مکمل افق‌ها و چشم اندازهای جدیدی برای شهر ایجاد می‌کند که می‌تواند در حل بسیاری از مشکلات موجود شهر در زمینه‌های کالبدی، زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موثر واقع شود.

وی افزود: یکی از راهکارهای دیگری که وجود دارد بحث بلندمرتبه‌سازی است که انتقادات و محدودیت‌های زیادی دارد و علاوه بر آن برای زیرساخت‌های شهری و کارکردهای عمومی چندان قابل استفاده نیست.

انام‌پور با بیان اینکه یکی از راه‌حل‌های بهینه در این زمینه استفاده از فضاهای زیرسطح برای تامین فضاها و خدمات عمومی است، گفت: لازم است برای تامین زیرساخت‌های مورد نیاز، بخشی از توسعه شهری به فضاهای زیرسطحی منتقل شود که نمونه بارز این مبحث "مترو" است.

مدیر اجرایی طرح راهبردی زیرسطحی تهران افزود: در این راستا می‌توان انتقال تاسیسات شهری، صنایع مزاحم، تجهیزات شهری، تاسیسات انتقال و تبدیل زباله، خدمات عمومی شهری، مراکز خرید و پناهگاه‌ها به زیرسطح شهر را در دستور کار قرار داد.

انام‌پور در ادامه با بیان اینکه از سال 1386 مطالعات امکان‌سنجی استفاده از فضاهای زیرسطحی در شهر تهران در دستور کار شهرداری قرار گرفت، اظهار کرد: به منظور بررسی امکان استفاده از فضاهای زیرسطحی برای فعالیت‌های مختلف در شهر تهران، طرح پژوهشی "استفاده از فضاهای زیرسطحی شهر تهران"  توسط مهندسین یکی از شرکت‌های وابسته به جهاد دانشگاهی تهیه شد.

وی افزود: نتایج این مطالعات منجر به مصوبه "مجوز شناخت موانع توسعه فضاهای زیرسطحی در شهر تهران" در سال 1388 در شورای شهر وقت تهران شد.

مدیر اجرایی طرح راهبردی زیرسطحی تهران ادامه داد: بر اساس این لایحه ضمن تعریف مفاهیم موضوع، اهداف کلان اجرای توسعه حیات زیرسطحی تعیین و بر انجام مطالعات تکمیلی این حوزه تاکید شد. در مطالعات راهبردی پیشنهادی هدف‌گذاری بر این بود که مشابه یک طرح جامع که در روی سطح انجام می‌شود، مشابه آن نیز در زیر سطح انجام شود و بتوانیم در کل گستره شهر تهران جزئیات این موضوع را بسنجیم.

وی در ادامه تصریح کرد: فرآیند تحقق فضاهای زیرسطحی و نظام اجرایی آن به این شکل است که بعد از انجام مطالعات امکان‌سنجی، طرح راهبردی تهیه می‌شود که وظیفه این طرح تعیین راهبردهای مداخله است. در ادامه طرح ساختاری به منظور تدقیق سطوح و فعالیت‌ها تهیه می‌شود و در نهایت به منظور تضمین تحقق، نیاز به پایش موضوع از طریق استقرار نظام هدایت و کنترل در بخش‌های اجرایی شهرداری دارد که در حال حاضر دو گام از این فرآیند یعنی امکان‌سنجی و طرح راهبردی در شهر تهران به انجام رسیده است.

انام‌پور یادآور شد: طرح راهبردی استفاده از فضاهای زیرسطحی شهر تهران به سفارش معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران توسط شرکت وابسته به جهاد دانشگاهی و با مدیریت دکتر علی الحسابی و در مدت حدود دو سال به انجام رسید که در حال حاضر نیز در مجموعه معاونت به تایید رسیده و سند بالادستی برای باقی پروژه‌های شهرسازی در زمینه توسعه زیرسطحی شهر تهران محسوب می‌شود.

به گفته وی زمانی که می خواهیم به عرصه زیرسطحی ورود کنیم باید این ماهیت‌ها و تفاوت‌ها شناخته شود.

مدیر اجرایی طرح راهبردی زیرسطحی تهران افزود: به طور کلی فضاهای زیرسطحی شامل گونه اجتماعی (که عمدتا مردم در آن حضور دارند)، گونه ترافیکی (با تاکید بر نقش حمل و نقل و جابه جایی) و گونه خدماتی(شامل زیرساخت ها و خدمات پشتیبان) می‌شود.

انام‌پور یادآور شد: یکی از کارهایی که در طرح راهبردی فضای زیرسطحی شهرتهران انجام شد تعریف این گونه‌بندی بود.

وی با بیان اینکه گام بعدی این بود که بر اساس ویژگی‌ها و خصلت‌هایی که هر کدام از این‌ گونه‌ها دارند یک امکان سنجی در سطح شهر تهران انجام شود، اظهار کرد: مدل‌سازی گسترده‌ای با 80 شاخص تهیه و مدل داینامیک یا پویا در سیستم اطلاعات مکانی طراحی شد که مبنای تصمیم‌گیری برای استفاده از عرصه‌های زیرسطحی برای شهر تهران شده است.

انام‌پور با تاکید بر اینکه باید این مطالعات را به عرصه کاربردی نزدیک می‌کردیم، گفت: این مطالعات باید معیار تصمیم‌گیری برای نظام شهری می‌شد، لذا بر اساس فعالیت‌هایی که در طرح جامع تهران تعریف شده بود، امکان استقرار آن‌ها را به مجاز، مشروط و ممنوع تقسیم بندی کردیم. این مبحث مبنای تصمیم‌گیری و سند هدایت برای پروژه‌هایی است که در قالب طرح‌های موضوعی خواهد بود.

وی در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر در سطح شهر تهران فضاهای زیرسطحی مختلف داریم، اظهار کرد: حدود9 خط متروی عملیاتی و مطالعاتی و در حال ساخت وجود دارد و تعدادی تونل‌ شهری همچون تونل نیایش، رسالت، چیتگر و غیره در مرکز شهر توسط سازمان فنی مهندسی معاونت عمرانی شهرداری تهران در حال مطالعه است.

وی با بیان اینکه مجموعه فعالیت‌هایی که در حال انجام است، در صورت نبود یک نظام یکپارچه شاید در آینده با یکدیگر تداخل پیدا کنند، گفت: باید هرچه سریع‌تر نظام برنامه‌ریزی برای فضاهای زیرسطحی تهران را به صورت عملیاتی داشته باشیم، زیرا پیش از این مبنای تصمیم‌گیری ضوابط جامعی نداشته و پارامترهای تعیین کاربری مورد توجه نبوده است.

انام‌پور تاکید کرد: یکی از ماهیت‌های وجودی این طرح تعیین شاخص‌های موثر برای تعیین عمق مداخلات است، زیرا مداخلاتی که پیش از این می‌شد، بخشی، موردی و موضوعی بود و چندکاربردی بودن این فضاها مورد توجه نبوده است.

وی افزود: فضاهای زیرسطحی عمدتا تک کارکردی بودند و کمتر نگاهی مبنی بر اینکه قرار باشد جریان زندگی در آنجا اتفاق افتد و یک شبکه از فضاهای زیرسطحی داشته باشیم، مد نظر بوده است.

مدیر اجرایی طرح راهبردی زیرسطحی تهران تصریح کرد: به عنوان مثال در تونل چیتگر (غزه) مطالعات صرف ترافیکی است و هدف ترافیکی دارد و قرار است تسهیل جریان ترافیک کند؛ اما در رویکرد جدید اینکه تونل چه نقش‌های جانبی می‌تواند داشته باشد و یا اینکه چیتگر را در قالب یک لکه سبز به عنوان یکی از مراکز اسکان‌های اضطرار تهران ببینیم و برای بهبود این عملکرد از فضاهای زیرسطح آن نیز استفاده کنیم، مورد توجه قرار می‌گیرد.

انام‌پور با بیان اینکه در حالت کلی بسیاری از پروژه‌های از این دست تک‌کارکردی در نظر گرفته شده‌اند،‌ گفت: به عنوان مثال وظیفه خطوط مترو جابه‌جایی مسافرین بوده است که با فرآیند توسعه شهری با بقیه مباحث شهری نیز ارتباط برقرار می‌کند.

وی ادامه داد: یکی از نمونه‌های موضعی طراحی و اجرا شده در چهارراه ولیعصر بوده که برای تکمیل شبکه‌ دسترسی و اتصال ایستگاه بی‌.آر.تی به مترو است. به مناسب بودن شکلش کاری نداریم، ولی اینکه شخصی بخواهد تغییر مسیر بدهد، نیازی نیست روی سطح بیاید بلکه می‌تواند از زیرسطح استفاده کند و تداخلی هم با ترافیک روی سطح ایجاد نمی‌شود.

مدیر اجرایی طرح راهبردی زیرسطحی تهران تاکید کرد: اساس طرح راهبردی هم یک جا دیدن و استراتژی و سناریوهای ارتباط این فضاها با هم است.

وی با بیان اینکه الگوها و مسائل و مشکلات فضای زیرسطحی تهیه شده است، گفت: همچنین بحث اصول و معیارهای طراحی فضاهای زیرسطح در ابعاد مختلف همچون اجتماعی، زیست محیطی، پدافند غیرعامل و غیره در این الگوها مورد تاکید قرار گرفته است که راهنمای طراحی فضاهای موضعی و موضوعی است.

No tags for this post.