سلطان جنگل را دوست بداریم

شیر یکی از باشکوه ترین و قدرتمندترین حیوانات حیات وحش محسوب می شود که بدلیل شکار و از دست دادن زیستگاه، با خطر جدی انقراض مواجه شده است. هدف از نامگذاری یک روز خاص به نام "سلطان جنگل"، جلب حمایت های مادی و معنوی بیشتر از سوی مردم و سازمان های مسئول، برای مراقبت از این گربه سان باشکوه و زیبا است.

روز جهانی شیر، نخستین کمپین جهانی برای جلب توجه مردم جهان نسبت به اهمیت وجود شیرها در طبیعت است. این حیوان از لحاظ سمبلیک، فرهنگی، اقتصادی و بیولوژیکی، نقش مهمی در زندگی انسان ایفا کرده و به نوعی، بخشی از میراث جهانی ما محسوب می شود.

همچنین از لحاظ زیست محیطی، وجود شیرها بسیار حائز اهمیت است. نقش شیر در اکوسیستم به عنوان یک شکارچی قدرتمند، کنترل تعادل مورد نیاز برای حفظ تمامی گونه های گیاهی و جانوری آن منطقه است.

(تصویر: worldlionday)

شعار: saving the King of Beasts to save ourselves (از سلطان جنگل محافظت کنیم تا از خودمان محافظت کنیم) به عنوان شعار روز جهانی شیر 2017 انتخاب شده است.

انقراض خاموش

جمعیت شیرهای آفریقا و آسیا به سرعت درحال کاهش هستند و این گربه سان در خطر انقراض خاموش قرار دارد. آمارهای جهانی نشان می دهند، این گربه سان بزرگ درست مانند پسرعموی خود – ببر – در معرض خطر انقراض گرفته است.

شیر آفریقایی: یکی از سمبل های اصلی قاره سیاه، شیر آفریقایی (African Lion) است. هر سال، میلیون ها گردشگر از مناطق مختلف جهان با هدف دیدن این حیوانات، به آفریقا سفر می کنند. در سال 1975 تعداد شیرهای آفریقایی بالغ بر 250 هزار قلاده تخمین زده شده بود؛ درحالیکه این تعداد به حدود 30 هزار قلاده کاهش یافته است.

شیرهای آفریقایی در مدت 50 سال، حدود 80 درصد از قلمرو و زیستگاه طبیعی خود را از دست داده اند. مطالعات اخیر نشان می دهند که شیرهای آفریقایی تنها در 67 نقطه در سراسر قاره سیاه حضور دارند و 9 کشور آفریقایی تنها 1000 قلاده شیر در اختیار دارند.

(شیر آفریقایی – تصویر: worldlionday)

براساس گزارش منتشر شده در کارگاه های محافظت از شیر منطقه ای IUCN که سال 2006 برگزار شد، شیرها در کشورهای مالی، جمهوری دموکراتیک کنگو، نیجریه و مالاوی به طور کامل منقرض شده اند.

در غرب و مرکز قاره آفریقا تنها 2800 قلاده شیر زندگی می کنند و جمعیت آنها در این مناطق، بشدت در معرض خطر انقراض قرار دارد.

شیر آسیایی: جنگل های هند، زیستگاه اصلی شیر آسیایی (Asiatic Lion) محسوب می شود. در سال 1907، باتوجه به شکار شیر، جمعیت این حیوان در هند و خاورمیانه تنها 13 قلاده بود، اما از سال 1975 و با اجرای ممنوعیت شکار شیر، تعداد جمعیت شیرها به 185 قلاده افزایش یافت.

در طی سه دهه گذشته، جمعیت شیرهای آسیایی خوشبختانه از مرز انقراض عبور کرده و به محدوده حفاظت رسیده است. درحال حاضر 523 قلاده شیر آسیایی وجود دارند که افزایش 27 درصدی را از سال 2010 نشان می دهد.

(شیر آسیایی – تصویر: worldlionday)

با این حال، تخمین زده می شود که سالانه 50 قلاده شیر به دلایل مختلف جان خود را از دست می دهند. کوچک شدن زیستگاه، خشکسالی شدید و آتش سوزی جنگل ها، بروز فاجعه زیست محیطی از جمله ابتلا به بیماری های همه گیر، از جمله مسائلی هستند که زندگی شیر آسیایی را مورد تهدید قرار می دهند.

حقایقی در مورد شیرها

برخلاف عنوان سلطان جنگل، شیرها بیشتر در بیشه زار و دشت ها زندگی می کنند
ببرها سنگین وزن تر از شیرها هستند؛ وزن ببرها 385 و شیرها 226 کیلوگرم است
صدای غرش شیرها بسیار بلند بوده و از کیومترها دورتر شنیده می شود
سرعت دویدن شیرهای جوان به 80 کیلومتر در ساعت می رسد
بیشترین جمعیت شیرها در کشورهای تانزانیا، آفریقای جنوبی، کنیا، زامبیا و زیمباوه زندگی می کنند

شیرهایی که به بازی گرفته می شوند

استفاده از شیر یا سایر گربه سانان (ببر یا پلنگ) در سیرک های جهان، پدیده ناخوشایندی است که می تواند به آسیب دیدگی (سوختگی، نابینایی، شکستگی دست و پا) یا حتی مرگ حیوان منجر شود.

(تصویر: Animalia Life)

در برخی موارد، رفتار خشن مربیان از جمله شلاق زدن، باعث می شود که حیوان، خوی وحشیگری طبیعی خود را بروز داده و به فرد حمله کند که نمونه اخیر آن، (ماه مه 2017) در سیرک بوفالو در شمال فرانسه روی داد و مربی بدست شیر کشته شد.

شیر، شخصیت اصلی انیمیشن و فیلم

سلطان جنگل همواره مورد توجه قرار داشته و بدلیل خصوصیاتی همچون شکوه، قدرت و جاه طلبی، به شخصیت اصلی بسیاری از کتاب ها، داستان ها، انیمیشن ها و فیلم ها تبدیل شده است.

"پرنس جان" در انیمیشن رابین هود، "اسکار، موفاسا و سیمابا" در انیمیشن شیر شاه (Lion King)، "اصلان" (واژه ترکی به معنای شیر) در مجموعه فیلم های سرگذشت نارنیا، از جمله معروف ترین نمونه ها محسوب می شوند.

کشته شدن معروف ترین شیرهای زیمباوه

سسیل (Cecil) معروف ترین شیر پارک ملی هوانگه (Hwange) زمیباوه سال 2015 بدست جیمز پالمر، دندانپزشک آمریکایی کشته شد. پالمر با کمک یک شکارچی محلی و با بستن طعمه به پشت خودرو، سسیل را به خارج از پارک کشانده و حیوان را مورد هدف قرار می دهد. شیر زخمی از محل می گریزد، اما پالمر طی 40 ساعت تعقیب و گریز و در نهایت با شلیک گلوله، حیوان را از پای درمی آورد.

با گذشت دو سال از سرنوشت غمبار سسیل، فرزند وی نیز به سرنوست پدر گرفتار شد. زاندا (Xanda) شیر 6 ساله ای که خود صاحب چند توله بود، در تاریخ 7 ژوئیه (16 تیر) در خارج از پارک ملی هوانگه و نزدیک به محلی که پدرش کشته شد، توسط چند شکارچی کشته شد.

( زاندا در پارک ملی هوانگه – تصویر: Courtesy of Hwange National Park)

این اتفاق درحالی برای سسیل و زاندا روی داد که محققان دانشگاه آکسفورد، با نصب ردیاب GPS بر روی گردن شیرهای پارک ملی هوانگه، وضعیت آنها را تحت کنترل داشتند. محققان تأکید می کنند که درحال حاضر، خطر جدی 550 شیر ساکن این پارک را تهدید نمی کند.

گزارش: معصومه سوهانی