دانشگاه علوم پزشکی تهران: ساخت نانوداروی کورکومین برای سرطان‌های مقاوم به درمان
این نانوحامل بدون استفاده از کاتالیست‌های سمی تولید شده و در آزمون‌های بالینی بر روی تعدادی از بیماران سرطانی موفق بوده است.
مطالعات نشان داده که کورکومین، ماده‌ی فعال موجود در زردچوبه، علاوه بر اثرات آنتی اکسیدانی و ضد التهابی، اثرات ضد سرطانی و ویژگی‌های ممانعت از ایجاد سرطان را هم داراست. با این حال وقتی کورکومین به صورت خوراکی تجویز شود، در پلاسمای خون و یا بافت هدف به میزان بسیار کمی یافت می‌شود. این اثرات می‌تواند ناشی از جذب کم، متابولیسم سریع و حذف سریع کورکومین از بدن باشد. بنابراین روش‌های مختلفی برای افزایش میزان کورکومین در پلاسما و یا بافت هدف استفاده شده است.
دکتر علی‌محمد علیزاده، در خصوص تحقیقات صورت گرفته توسط این گروه عنوان کرد: «بر اساس نتایج، کپسوله کردن کورکومین در نانوامولسیون‌ها (نانوکورکومین) می‌تواند خواص طبی این ماده را بهبود بخشد. مطالعات جامع تیم ما نشان داده که نانوکورکومین، اثراتی به مراتب قوی‌تر و مؤثرتر بر سلول‌های سرطانی در محیط کشت و مدل حیوانی دارد.»
این نانودارو در فاز یک کارآزمایی بالینی (بررسی سمیت دارو و دوز قابل تحمل) حتی در دوزهای بالا، قابل تحمل و بدون سمیت بوده و هم اکنون در مراحل پایانی فاز دوم کارآزمایی بالینی(اثربخشی دارو، با کد IRCT2014091418745N2)، جهت درمان بیماران سرطان پستان و گوارش مقاوم به درمان قرار دارد.
علیزاده در ادامه افزود: «به دلیل تنوع محصولات این طرح، امکان فرمولاسیون‌های مختلف اشکال دارویی آن از شکل روغنی تا نیمه جامد و محلول در آب وجود دارد. حامل‌های پلیمر سنتز شده در این پروژه می‌تواند برای کاربردهای مختلف نانوداروی کورکومین از جمله ساخت محلول‌های تزریقی، کپسول ژلاتین نرم، مواد دارویی نیمه جامد برای شیاف و ساخت کپسول‌های سخت از مواد پودری حاوی نانوکورکومین استفاده شود.»
وی معتقد است که ماده‌ی مؤثر کورکومین از زرد چوبه قابل فراوری است و امکان تولید بومی این نانوحامل‌های پلیمری در مقیاس صنعتی، با مواد اولیه‌ی قابل دسترس در داخل کشور وجود دارد. بنابراین تولید انبوه نانوحامل کورکومین به عنوان داروی ضد سرطان در ایران دور از انتظار نیست.
از این کار اختراعی نیز با عنوان «سنتز و بکارگیری میسل‌های پلیمری دی بلاک به عنوان نانو حامل‌های کورکومین برای درمان سرطان» و با شماره‌ی 82284 به ثبت رسیده است.
به گفته‌ی علیزاده در مطالعات قبلی از کاتالیست سمی قلع برای فرایند استریفیکاسیون و خروج آب استفاده می‌شد. لذا محصول نهایی نیاز به خالص سازی داشت. ولی در این طرح استفاده از این کاتالیست حذف شده و برای تسریع واکنش از گاز ازت خنثی استفاده شده است. استفاده از گاز ازت در استریفیکاسیون، باعث تسریع آب گیری و کاهش مدت زمان واکنش شده است. لذا نیازی به استفاده از کاتالیست و متعاقباً خالص سازی محصول نهایی نیست.
در ضمن، دمیدن گاز ازت باعث خروج اکسیژن محلول در مواد اولیه و همچنین اکسیژن بالای راکتور به خارج شده و این امر از اکسیداسیون محصول در دمای بالا جلوگیری می‌کند. بدین ترتیب رنگ محصول نهایی 4 واحد گاردنر کاهش می‌یابد. رنگ محصول در کارهای پیشین 5 گاردنر بوده که با این روش به 1 گاردنر کاهش یافته است.
از طرفی در مطالعات پیشین، از گریدهای پلی اتیلن گلیکول در سنتز حامل‌های پلیمری استفاده می‌شد. لذا امکان تشکیل ناخالصی‌های تری بلاک وجود داشت و خالص سازی محصول نهایی مستلزم صرف وقت و انرژی بود. اما در طرح حاضر از مواد اولیه‌ی متوکسی پلی اتیلن گلیکول استفاده شده که علاوه بر رفع این مشکل، باعث پایداری محلول نانوکورکومین تا 18 ماه در دمای 25 درجه می‌شود.
این تحقیقات حاصل همکاری دکتر علی‌محمد علیزاده- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران- دکتر فرهود نجفی- عضو هیأت علمی موسسه‌ی پژوهشی علوم و فنون رنگ و پوشش- و همکارانشان است که نتایج اولیه‌ی آن -مربوط به مدل حیوانی- در مجله‌ی BioMed Research International (جلد 2105، شماره 824746، سال 2015، صفحات 1 تا 14) منتشر شده است.
