راه حل های علمی توفانهای شن در ایران و خاورمیانه بررسی می شود
به گزارش سیناپرس از مهر به نقل از میدل ایست آی، گرد و غبار و توفان های شن به یکی از ویژگی های نه چندان جالب زندگی در خاورمیانه و شمال آفریقا تبدیل شده است. این معضل نه تنها مشکلات بهداشتی متعددی به وجود می آورد بلکه خسارت های چند میلیون دلاری به اقتصاد این منطقه وارد می کند. در همین راستا فردا و پس فردا کنفرانسی بین المللی در تهران و با همکاری سازمان ملل به نام «توفان های شن و گرد و غبار؛ چالش ها و راه حل های عملی» برگزار می شود.
این درحالی است که پیش بینی می شود طی سال های آتی تعداد این رویدادهای ناخوشایند افزایش یابد.
انریس ترادلاس یکی از تحلیلگران سازمان هواشناسی جهانی در این باره می گوید: طی ۱۵ سال گذشته در خاورمیانه شدت و تعداد طوفان های شن بیشتر شده است.
از سوی دیگر دکتر «ودید ٖاریان» استاد علوم خاک در دانشگاه قاهره و یکی از سخنرانان کنفرانس تهران نیز درباره تاثیرات محیط زیستی چنین تندبادهایی هشدار می دهد.
او می گوید: طوفان های شن فرایند بیابان سازی زمین را تسریع می کنند و علاوه برآن به آلودگی های زیست محیطی نیز می افزایند.
سدسازی ترکیه عامل خشکی در عراق
این درحالی است که به گفته کارشناسان عوامل انسانی و طبیعی متعددی به بروز طوفان های شن منجر می شوند. در خاورمیانه نیز دلیل اصلی افزایش طوفان شن دقیقا مشخص نیست. افزایش سدسازی در کل منطقه و انتقال منابع آبی برای کشاورزی یکی از مهمترین دلایل این روند تلقی می شود.
ساخت سد بزرگ آتاتورک در بالادست رودخانه فرات توسط ترکیه و همینطور سد ایلوسو در دجله عامل اصلی کاهش جریان آب در دو رودخانه بزرگ این منطقه تلقی می شود. این سدسازی ها به خشک تر شدن زمین های جنوب عراق دامن می زنند. از سوی دیگر ایران و عراق نیز طی سال های اخیر فعالیت های سد سازی و تغییر مسیر رودخانه ها را افزایش دادند.
درهمین راستا سازمان ملل پیش بینی می کند طی ۱۰ سال آتی عراق سالانه شاهد ۳۰۰ رویداد مرتبط با گرد و غبار باشد.
ایران قربانی طوفان های شن و گرد و غبار
این درحالی است که طی سال های اخیر ایران به شدت تحت تاثیر طوفان های شن قرار گرفته است. کشورهای این منطقه منابع آب را به شدت هدر داده اند. به عنوان مثال عربستان با عجله سعی کرد در حوزه تولید بسیاری از محصولات کشاورزی خودکفا شود و برای این منظور از مقادیر کلان آب استفاده کرد و در نتیجه به خشکی زمین دامن زد. ایران نیز به دلیل تحریم های بین المللی سعی کرد در تولید مواد غذایی خودکفا شود و در نتیجه با خشکی وکاهش منابع آبی روبرو شد.
درهمین راستا دکتر کاوه مدنی مشغول مطالعه طوفان های گرد و غبار در کالج امپریال لندن است. به گفته او ۵ سال قبل گرد و غبار و طوفان شن در کشورش پدیده ای نادر بودند. او می گوید: ایران منابع آبی خود را از دست داده و بیشتر از آنکه یکی از عوامل ایجاد این طوفان ها باشد، قربانی آنها به حساب می آید.
مدنی در ادامه می افزاید: یکی از مهمترین مشکلات در کل این منطقه عدم توجه به محیط زیست است. افراد راه حل های سریعی برای حل مشکل پیدا می کنند اما نمی توان برای موضوع پیچیده ای مانند گرد و غبار و طوفان شن، یکباره هزینه ای کلان کرد. باید روشی چند وجهی اجرا شود و همراه آن سیاست های مدیریتی آب و خاک نیز اجرا شود.
خسارات اقتصادی پیامد طوفان شن
طبق محاسبات سازمان ملل طوفان های غبار خسارت اقتصادی کلانی به همراه دارند. به طوریکه سالانه حدود ۱۳ میلیاد دلار به تولید ناخالص داخی این منطقه ضربه می زنند. این خسارت فقط متوجه بخش کشاورزی نیست. به عنوان مثال هنگام طوفان شن در فرودگاه ها نیز وضوح دید از بین می رود و درنتیجه پروازها ممکن است ساعت ها تاخیر داشته باشند و همین امر میلیون ها خسارت به بار می آورد.
هنگامیکه طوفان غبار جنوب غربی ایران را در بر گرفت، تولید نفت این کشور نیز دچار مشکل شد. از سوی دیگر به دلیل پدیده تغییر آب و هوا و خشکسالی دریاچه ارومیه نیز تامرز خشکی پیش رفت. به هرحال هنوز مشخص نیست تغییرات آب و هوایی چگونه روی رفتار این طوفان ها تاثیر می گذارد اما پیش بینی می شود دما در کل این منطقه افزایش یابد و احتمال خشک تر شدن زمین در برخی مناطق نیز وجود دارد.
راهکارهایی برای مقابله
برای مقابله با این روند راهکارهای مختلفی در خاورمیانه به کارگرفته شده است. در قسمتی از منطقه کشاورزان تشویق می شوند تا محصولاتی بکارند که دربرابر خشکسالی مقاومت بیشتری داشته باشند. همچنین افزایش آگاهی درباره مصرف آب در برخی کشورها نیز لازم است. سیستم های نظارتی با توجه به یک مرکز جدید بهبود یافته اند این مرکز که در اسپانیا قرار دارد طوفان های خاورمیانه را ردیابی می کند. همچنین ایران و عراق نیز به تازگی توافقنامه ای برای ایجاد یک مرکز کنترل گردو غبار امضا کرده اند.
