دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ایران به شدت فقیر شده اند

دکتر فروهر فرزانه، استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه تعداد موسسات آموزش عالی و دانشگاهها ظرف 38 سال گذشته رشد چشمگیری داشته است، گفت: براین اساس تعداد دانشجویان از 150 هزار نفر به 4.5 میلیون نفر و همچنین تعداد موسسات آموزش عالی از حدود 100 موسسه به حدود 3 هزارموسسه افزایش یافته است.

وی با بیان این‌که تعداد دانشجو در کشور بر اساس برنامه‌ریزی‌های «توسعه ملی»، «نیازهای فعلی منطقه ای و ملی» و «هرم سنی و الگوی جمعیت جوان» آن کشور باید تعیین گردد، تصریح کرد: در سال‌های اخیر در کشور ایران از سه پارامتر ذکر شده تنها برروی شاخص هرم سنی و الگوی جمعیت جوان تمرکز شده و به دو پارامتر دیگر برای توسعه کمی آموزش عالی توجه نشده است.

به گفته وی،رشد و گسترش آموزش عالی فی نفسه می تواند برای یک کشور مفید و سازنده باشد. اما سوالی که اینجا مطرح می شود این است که اندازه این رشد کمی تا چه حدّ مفید و قابل قبول است؟

وی با بیان اینکه منابع آموزش عالی درکشور به نرخ جاری، از حدود 3 میلیارد تومان درسال 57 به 9 هزار میلیارد تومان در سال جاری رسیده است، تصریح کرد: با درنظر گرفتن نرخ تورم در رشد منابع آموزش عالی، در واقع این 9 هزار میلیارد تومان معادل 9 میلیارد تومان سال 57 ، به نرخ ثابت ، است.

دکتر فرزانه افزود: به عبارتی دیگر منابع آموزش عالی به نرخ ثابت ظرف 38 سال گذشته تنها 3 برابر شده، حال آنکه تعداد دانشجویان 30 برابر افزایش یافته است. در واقع سرانه بودجه و اعتبارات آموزش عالی ظرف 38 سال گذشته حدود یک دهم شده است.

استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان این نکته که دانشگاهها و موسسات آموزش عالی ایران به شدت فقیر شده اند، گفت: در واقع با درنظر گرفتن هزینه های حقوق، دستمزد و هزینه های جاری، اعتبارات چندانی برای ارتقا تجهیزات آزمایشگاهی، کارگاهی و هزینه های پژوهشی باقی نمی ماند.

تولید علم منحصر به تولید مقاله نیست

دکتر فرزانه با طرح این سوال که با این کاهش منابع چگونه رشد تولیدات علمی اتفاق افتاده است؟ توضیح داد: آموزش عالی ایران در حدود 25 سال اخیر رشد چشمگیری از جهت تاسیس دوره های کارشناسی ارشد و دکتری (دوره های تحصیلات تکمیلی) داشته است که رشد این دوره ها باعث تزریق نیروهای پژوهشگر ارزان قیمت و در بسیاری موارد مجّانی به دانشگاهها شده است که به کمک این نیروهای ارزان قیمت و البته نظارت استادان، این رشد تولید مقالات علمی میّسر شده است.

وی با تاکید براین نکته که تولید علم منحصر به تولید مقاله نیست، متذکر شد: تولید علم و فناوری علاوه بر مقالات نیازمند کارهای تحقیقاتی، آزمایشگاهی و عملی است که درپی آن کالا، خدمات و فنّاوری جدید خلق می گردد و به افزایش ثروت ملی منجر می گردد.

وی افزود: همچنین از دیگر زیرشاخه های تولید علم ثبت اختراعات بین المللی و فروش امتیاز این اختراعات است که در این زمینه کشورما بسیار فقیر است.

آموزش عالی ما با سه پدیده « رقیق سازی، فقیرسازی و ابتذال» مواجه شده است

استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف درادامه با بیان اینکه سه پدیده «رقیق سازی، فقیرسازی و ابتذال» در آموزش عالی  کشور ما اتفاق افتاده است، گفت: رقیق سازی بدین معناست که مقدارو تعداد محدودی زیربنا، استاد و تجهیزات آزمایشگاهی که برای n نفر تدارک دیده شده بود را عملا برای10n نفر استفاده کرده ایم.

وی با بیان اینکه در حدود 38 سال پیش، 6 دهم درصد تولید ناخالص ملی به آموزش عالی ایران اختصاص می یافت، افزود: در اینجا منظور از فقیر سازی نیز این است که با وجود 30 برابر شدن دانشجویان همچنان همان رقم ۶ دهم درصد تولید ناخالص ملی تخصیص می یابد.

دکتر فرزانه به پدیده ابتذال در آموزش عالی ایران اشاره کرد و با بیان اینکه تعداد فارغ التحصیلان آموزش عالی به شدت بر نیاز بازار و تعداد مشاغل مورد نیاز فزونی یافته است، گفت: سالانه شاهد فارغ التحصیلی حدود ۹۰۰ هزار تا یک میلیون نفر هستیم در حالی که تعداد مشاغل موجود نصف نیاز این تعداد متقاضی است و در برخی رشته ها نیز تعداد فارغ التحصیلان 10 برابر نیاز موجود است.

استاد دانشکده برق دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به این‌که چه راهکاری برای رفع مشکلات ذکر شده پیشنهاد می‌کنید، گفت: شاید پاسخ به این موضوع قدری پیچیده و مفصّل باشد، اما حداقل می‌توان گفت که کشور ما باید با توجه به محدودیت منابع، باید به سمتی حرکت کند که در جمعیت دانشجویی آن کاهش نسبی حاصل شود، موسسات آموزش عالی کم کیفیت بتدریج منحلّ یا ادغام گردند و از سویی دیگر بطور نمونه با افزایش نسبی اعتبارات آموزش عالی مثلا به دو برابر میزان فعلی بتوان در الگویی کوتاه‌ مدت اعتبارات سرانه دانشجویی را حداقل چهار برابر کرد تا دانشگاه‌ها و وضعیت آموزش عالی کشور از وضع نامطلوب فعلی به وضعیت بهتری( حداقل در قیاس با کشورهای آسیای غربی و جهان اسلام) از حیث منابع برسند.

فرزانه با بیان این‌که کشور ما به دنبال رسیدن به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در دهه چهارم انقلاب است، تصریح کرد: در این میان کشور‌هایی که در سال‌های اخیر به توسعه چشم‌گیری رسیدند از قبیل کره، تایوان، چین و غیره منابع هنگفتی را در زمینه آموزش عالی و تحقیقات خود هزینه کرده‌اند و ما هرگز نخواهیم توانست با صرف تنها  چهارهزارم تولید ملی در بخش تحقیقات، در این زمینه به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و چشم‌انداز توسعه 20 ساله دست یابیم.

 

گفتگو: مرجان احسانی

No tags for this post.