زبان فارسی در تولید علم از قابلیت‌های بالایی برخوردار است
به گزارش سیناپرس به نقل از ایسنا، دکتر رضا عطاریان در خصوص مفهوم «زبان علم» گفت: در هر زبان گونه‌های کاربردی مختلفی وجود دارد چون گونه رسمی، گونه ادبی، گونه علمی و غیره و منظور از گونه‌های کاربردی زبان شیوه‌های متفاوت گفتار و نوشتار در موقعیت‌های اجتماعی مختلف است.
وی ادامه داد: از ویژگی‌های «زبان علم» و یا به عبارت دقیق‌تر گونه علمی در هر زبان این است که در عین حال که از قواعد کلی آن زبان تبعیت می‌کند، دارای استثناها و شیوه‌ها و قواعد و واژگان خاص خود است که البته این قواعد و واژگان با توافق ضمنی و جمعی جامعه علمی به وجود آمده و استاندارد شده است.
پژوهشگر ارشد گروه واژه گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: بر اساس آمار ارائه شده در «اتنولوگ» (Ethnologue) که پایگاه اطلاعاتی معتبری در زمینه رده‌شناسی زبان‌هاست، حدود 7 هزار زبان در دنیا وجود دارد که از این تعداد 3866 زبان، دارای نظام نوشتاری هستند و از آن میان هم فقط تعداد محدودی از گونه علمی برخوردارند.
پژوهشگر اصطلاح شناسی زبان فارسی اظهار کرد: اصولاً تقویت زبان مادری و ایجاد یک گونه علمی در ساختار آن به توسعه بیشتر علمی و فرهنگی جوامع کمک می‌کند و بدین جهت برخی از کشورها در مسیر توسعه علمی خود ترجیح داده‌اند که یک زبان خارجی را به عنوان زبان علمی انتخاب کنند، مانند هند و پاکستان و اما کشورهای دیگری چون ژاپن، ایران و ترکیه تلاش کرده‌اند تا با بالا بردن قابلیت‌های زبان مادری آن را تا حد «زبان علم» ارتقاء بخشند.
عطاریان با تاکید بر تقویت زبان مادری گفت: کریستین گالینسکی رئیس «اینفوترم» (Infoterm) (سازمان جهانی اصطلاح شناسی وابسته به سازمان یونسکو) معتقد است که کشف دنیای خارج در مرحله اول از طریق زبان مادری ایجاد می‌شود و بنابراین کسانی که زبان مادری‌شان از نظر اصطلاحات تخصصی، آن طور که باید و شاید، توسعه نیافته است یا آن‌هایی که از به کار بردن زبان مادری خود در آموزش، دسترسی به اطلاعات یا تعامل در محیط‌های کاری منع شده‌اند، دچار نوعی محرومیت علمی و آموزشی هستند و این محرومیت نهایتاً توسعه علمی و به تبع آن توسعه فرهنگی و اقتصادی را مختل می‌کند.
وی افزود: بی جهت نیست که سازمان یونسکو روز 21 فوریه را به عنوان «روز جهانی زبان مادری» مشخص کرده است و کشورها را ترغیب به تقویت زبان مادری خود می‌کند.
عطاریان در ادامه تشریح کرد: در ایران از زمان 1230 شمسی که مدرسه دارالفنون در دوره قاجار تأسیس شد، اولین معلمان مدعو که اتریشی بودند به اهمیت و نقش زبان مادری در آموزش علوم و رابطه آن با توسعه همه جانبه جامعه پی برده و در این زمینه سعی و اهتمام ویژه‌ای کردند، از جمله آن که جزوات و کتاب‌های آموزشی به زبان فارسی رفته رفته توسط این معلمان و یا مترجمان تألیف و منتشر شد.
پژوهشگر اصطلاح‌شناسی زبان فارسی ادامه داد: از سوی دیگر آن که در ضمن ترجمه منابع کتبی و یا تقریرات معلمان در کلاس درس از فرانسه (که زبان علمی بین‌المللی آن زمان بود)، معادل‌یابی‌های بسیاری برای اصطلاحات علمی صورت پذیرفت و هسته‌های اولیه یک زبان علمی فارسی به تدریج شکل گرفت. خوشبختانه سنت آموزش علوم جدید به زبان فارسی در دوره‌های بعد مثلاً با تأسیس مؤسساتی همچون دارالمعلمین عالی و دانشگاه تهران تداوم یافت و امروزه زبان فارسی از جمله زبان‌هایی است که دارای یک گونه علمی مستحکم و قوی است.
عطاریان در مورد جایگاه فعلی زبان فارسی افزود: طبق آمارهای رسمی اعلام شده رتبه زبان فارسی در ویکی پدیا تا فوریه 2013 هجدهم بوده است.
وی همچنین در خصوص میزان استفاده از زبان فارسی در مقالات علمی دنیا بر اساس آمار پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: در سال 2014 سهم مقالات علمی فارسی از کل تولیدات علمی دنیا 0/06 درصد بوده است.
عطاریان ادامه داد: دستیابی به این موقعیت تصادفی نبوده است، بلکه حاصل تلاش جامعه علمی ایران در 170 سال گذشته (از تأسیس دارالفنون) و یا به بیان دقیق‌تر در 80 سال گذشته و از تأسیس فرهنگستان اول در سال 1314 به عنوان اولین نهاد رسمی برنامه‌ریزی زبان فارسی بوده است.
پژوهشگر اصطلاح‌شناسی زبان فارسی در خصوص اقدامات لازم برای گسترش و تقویت زبان علم گفت: باید با تقویت و گسترش نقش‌های سه گانه فرهنگستان یعنی تشویق و راهنمایی و ابزارسازی و تهیه و تألیف منابعی مانند فرهنگ‌ها و واژه‌نامه‌های تخصصی، اصطلاح نامه‌ها و کتابچه‌های آموزشی در زمینه واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی، انگیزش و پذیرش جامعه علمی را افزایش داد.
وی در خصوص تقویت زبان علم اضافه کرد: متخصصان و جوامع علمی باید کانون توجه و گروه هدف فرهنگستان باشند، چرا که مردم در زمینه استفاده از واژه‌های علمی تابع متخصصان هستند و آن‌ها باید ضرورت واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی را در آموزش و توسعه علمی دریابند و با کمک فرهنگستان مهارت لازم را در زمینه واژه‌گزینی کسب کنند و در آن صورت، ظرفیت‌های فرهنگستان می‌تواند بیشتر صرف پژوهش، برنامه‌ریزی و نظارت شود.
عطاریان به مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این همه مرهون تلاش‌های بسیاری است که در طول تاریخ علمی ما شکل گرفته و لذا شایسته است که آن را ارج نهاده و به پیشبرد و ارتقای هر چه بیشتر آن کمک کنیم.
No tags for this post.
