تعمیق و تکمیل الگوی پایه با بسط علم در عرصه زندگی

به گزارش سیناپرس به نقل از ایسنا، دکتر محمدعلی زلفی گل مقاله «ساختارهای دانش مدار، آموزش و پژوهش های هدفمند، پیشنیاز اقتصاد مقاومتی»، دکتر محسن بهرامی مقاله «الگوی سیاست گذاری مبتی بر آینده نگری با رویکرد اسلامی ایرانی»، دکتر ابوالقاسم سرآبادانی مقاله« غایت علم ورزی در پیشرفت علم و فناوری با رویکرد اسلامی ایرانی: یک مطالعه کیفی» و دکتر محمدشریف شریف زاده مقاله «واکاوی انتقادی کارآفرینی گرایی در نظام دانشگاهی کشور در مسیر الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی» را در قالب پنلی ارائه کردند.

در بخش دیگری از این پنل نیز دکتر علیرضا ولی پور مقاله «بسط علم در زندگی در سایه سار استفاده حداکثری از ظرفیت های موجود» و دکتر حبیب الله طباطبائیان مقاله «دانشگاه کارآفرین، شاخصه ها، راهکارهای توسعه و تحلیل جایگاه آن در اسناد پایه الگوی پیشرفت»، دکتر مجید محمدشفیعی مقاله «نقش دانشگاه فکری در پیشرفت با تمرکز بر شاخصه های مدیریت جهادی» و حامد مصطفوی فرد مقاله «الگوواره ترسیم نقشه جامع علمی به منظور تحقق تحول همه جانبه» را ارائه دادند.

ساختارهای دانش مدار،آموزش و پژوهش هدفمند، پیش‌نیاز اقتصاد مقاومتی

در ابتدای نشست دکتر محمدعلی زلفی گل درخصوص مقاله خود گفت: هدفمند کردن آموزش و پژوهش و کابردی کردن پایان نامه های دانشجویان تحصیلات تکمیلی هدفی ارزشمند است، که دغدغه هر شهروند دلسوزی در ایران عزیز اسلامی می باشد، بدیهی است که وظیفه ی سیاستمداران و متولیان امر آموزش و پژوهش نسبت به سایر اقشار جامعه در این خصوص سنگین تر است. مروری مختصر به بخش آموزش و پژوهش در کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی حاکی از بی برنامگی در این عرصه می باشد.

وی ادامه داد: فرهنگ، قانون و مدیریت حاکم بر آموزش و پژوهش در کشور، بیشتر بر تأمین منافع افراد به جای منافع ملی تاکید دارد. بنابر این باید هدایت، حمایت و نظارت بر آموزش و پژوهش در کشور، منافع افراد را با منافع ملی همسو نماید.

دکتر زلفی گل افزود: در این مقاله هفت طرح جهت هدفمند نمودن آموزش، پژوهش و فناوری در کشور ارائه گردیده است. این طرح ها عبارتند از: 1- طرح باز آفرینی ساختارهای قدیمی و تبدیل آنها به ساختارهای دانش مدار نوین، 2- طرح استقلال مالی وزارتخانه آموزش و پرورش، 3- طرح انتخاب رشته و پایان نامه ی هدفمند در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، 4- طرح استخدام هدفمند عضو هیات علمی، 5- طرح اندیشکده و مهندسی آمار کشور، 6- طرح نقشه ی صنعتی کشور، 7- طرح اندیشکده و مهندسی قانون. امید می رود طرح های ارائه شد پس از حک و اصلاح صاحب نظران مورد توجه تصیم سازان و تصمیم گیران متولیان مربوطه قرار گیرند.

الگوی سیاست گذاری فناوری مبتنی بر آینده نگری با رویکرد اسلامی ایرانی

سخنران بعدی دکتر محسن بهرامی درباره مقاله خود گفت: این مقاله در پی ارائه الگوی سیاست گذاری فناوری است، به گونه ای که بر اساس مبانی فکری و فلسفی اسلامی و با ملاحظه ارزش ها و پارادایم های فرهنگی ایرانی، با رویکرد جامع نگر، امکان فهم مسئله سیاست گذاری فناوری و حل آینده نگرانه آن را فراهم کند. با توجه به این که سناریوهای آینده، ثمره اصلی تلاش آینده پژوهان جهت تصویرسازی از فضای محتمل پیش رو و فهم تغییرات محیط می باشد، در نتیجه سیاست گذاری زمانی متوجه آینده خواهد بود که سناریوهای فرارو را ملاک عمل قرار دهد.

بر این اساس، خروجی این پژوهش، در قالب الگوریتم تعیین اولویت های سیاستی مبتنی بر سناریو پردازی ارائه شده است و به منظور ملاحظه ابعاد اسلامی و ایرانی، روش سناریو پردازی چهار وجهی پیشنهاد شده است که بر وجوه فکری، ارزشی، ساختاری و رفتاری مسائل تمرکز دارد.

وی در ادامه تاکید کرد: در این راستا، مبتنی بر نظر خبرگان، عدم قطعیت ها در ابعاد مختلف استخراج می شوند و فرایند سناریو پردازی چهار وجهی صورت می‌گیرد. آن گاه دامنه سناریوهای بدست آمده مورد ارزیابی مجدد قرار می گیرند و سناریوهای محتمل مرحله دوم استخراج می شوند. سپس بر پایه سناریوهای نهایی، جهت تعیین اولویت های سیاستی، مجموعه ای از سیاست ها در هر بعد، در تقابل با فضای سناریویی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و سیاست های کارآمد و موثر بر مبنای نظر خبرگان، اولویت بندی می شوند. در این مقاله جزئیات این فرایند در قالب یک الگو پیشنهاد شده است.

غایت علم‌ورزی در پیشرفت علم و فناوری با رویکرد اسلامی ایرانی

دکتر ابوالقاسم سرآبادانی به عنوان سخنران بعدی مراسم موفقیت هر الگوی عملی در جامعه را به اتکای دستگاه نظری و کیفیت سیاستگذاری‌ را متأثر از برخی مبانی نظری، فلسفی و فرهنگ حاکم بر جوامع دانست.

وی گفت: بنابراین تبیین مفاهیم بر اساس مبانی فلسفی و عقیدتی جامعه ایران، یعنی اسلام به عنوان رویکرد این تحقیق ملاک عمل قرار گرفت. پژوهش حاضر مطالعه‌ای کیفی به روش تحلیل محتواست. مشارکت کنندگان در پژوهش را 23 نفر از خبرگان در زمینه پیشرفت و توسعه علم و فناوری تشکیل دادند.

دکتر سرآبادانی در ادامه گفت: روش نمونه گیری هدفمند بود و برای جمع آوری داده‌های کیفی، مصاحبه عمیق غیرساختارمند انجام شد. تحلیل یافته‌ها با استفاده از روش کیفی و تحلیل محتوی به کمک نرم افزار MAXQDA انجام شد. در این پژوهش80 زیر گروه و 5 درون‌مایه شامل وجه‌اللهی بودن علم و فناوری، وحی محور بودن علم و فناوری، علم و فناوری لقاء اللهی، هستی شناسی و معرفت شناسی اسلامی الگو، جوشش علم و فناوری از دل دین در جهان‌بینی اسلامی به عنوان عوامل تعیین کننده غایت علم‌ورزی در پیشرفت علم و فناوری ایران یعنی کسب معرفت و آگاهی نسبت به خداوند که موجب خشوع و خضوع‌آور باشد، استخراج گردید.

وی در آخر عنوان کرد: مطالعه حاضر بر اساس آموزه‌های معرفتی اسلام، و بهره‌مندی از تجارب مشارکت کنندگان به عنوان زمینه جامعه علمی و فناور ایران، پنج رویکرد کلیدی بالا را کشف و تبیین نمود تا با بکارگیری آنها توسط سیاستگذاران کلان و مدیران بخش‌های علم و فناوری، کارامدی و تأثیرگذاری بیشتر سیاستگذاری‌ها و بهبود وضعیت موجود نظام علم و فناوری را فراهم آورد.

واکاوی انتقادی کارآفرینی گرایی در نظام دانشگاهی کشور

دکتر محمدشریف شریف زاده آخرین فرد در نخستین بخش نشست بود. وی گفت: در حال حاضر تسهیل و توسعه کارآفرینی به عنوان موتور توسعه اقتصادی _ اجتماعی کشور به عنوان یکی از جهت‌گیری‌های اساسی نظام دانشگاهی کشور مطرح است و از دانشگاه بسان یک نهاد و نظام اجتماعی توسعه‌گر، انتظار می‌رود که نقش موثر و نهادمندی را در فرآیند توسعه، تسهیل و ترویج کارآفرینی در سطح جامعه جهت تحقق یک جامعه‌ی کارآفرین و دانایی‌محور ایفا نماید.

دکتر شریف زاده در ادامه افزود: از یک سو، به لحاظ نظری گذر دانشگاه از نسل اول (آموزش محور) به نسل های دوم (پژوهش محور) و سوم (کارآفرین) مورد تاکید است و از سوی، دیگر شواهدی بر تاخیر و یا حرکت ناموزون دانشگاه در مسیر این گذار مشهود است.

وی چنین وضعیتی را موجب انتقاد از کارکرد دانشگاه در مسیر پیشرفت ایرانی اسلامی و بویژه در راستای اقتصاد مقاومتی دانش بنیان عنوان کرد؛ به گونه ای که برخی اندیشمندان انتقادات شدیدی را بر عملکرد دانشگاه راو داشته اند.

وی در پایان توضیحات خود عنوان کرد: اخیراً بسیار بر کارآفرینی در دانشگاه ها از تعریف کارکردها و رویه ها و استقرار ساختارهای نهادی همت گماشته شده است. چنین تاکید افراط گونه ای به بروز مسایل و مشکلات و طرح برخی انتقادات از "کارآفرینی گرایی" در دانشگاه ها شده است. این مقاله که به شیوه مروری نگاشته شده است، ضمن تبیین مفهومی گذار دانشگاه کارآفرین، به واکاوی علل و عوامل کژکرداری کارآفرینی دانشگاهی و استلزامات آن برای پیشرفت اسلامی ایرانی پرداخته است.

بسط علم در زندگی در سایه استفاده حداکثری از ظرفیت های موجود

پس از پرسش و پاسخ و در بخش دوم نشست دکتر علیرضا ولی پور به عنوان دیگر شرکت کننده این کنفرانس در ابتدای توضیحات خود گفت: در ذیل تدابیر بسط علم در زندگی الگوی پایه استفاده از کلماتی مانند: ارتقاء، تحقق، مطالبه و نخبگان و عدم استفاده از کلماتی که به نوعی به بهره مندی همگانی از مفاهیم علمی دلالت نماید ( مانند: بسترسازی لازم برای جاافتادن فرهنگ کارآفرینی و اقتصاد دانش بنیان، اتخاذ رویکرد مبتنی بر بهره وری حداکثری از سرمایه های عظیم حاصل از دستاوردهای پژوهشی و اسناد بالادستی نظام و رسانه های ارتباطی)؛ شائبه زیر را در ذهن مخاطبین الگو تداعی می کند: حوزه های مرتبط با کار، گسترش طراحی و تولید و اقتصاد دانش بنیان عرصه ای است در شان و جایگاه دانش آموختگان و نخبگان.

وی ادامه داد: در حالی که روح حاکم بر این مقوله ها، خیلی فراتر از این گونه تلقی هاست. در صورت لحاظ نمودن پیشنهاد فوق، ضمن آنکه زمینه مشارکت های همگانی در حوزه های علمی و فرهنگی افزایش می یابد؛ می تواند تا سطوح مطرح ذیل عنوان افق 1444 مسیر مساعدی بگشاید. به دیگر سخن؛ پیاده سازی تدابیر نگارشی الگوی پایه در عرصه های فوق الذکر و در مراحل عملی؛ جملات با بار تاکیدی موثرتر و پیوست های با عمق و گستره وسیع تری را می طلبد.

ولی پور هدف از ارائه این مقاله را ارائه پیشنهاد برای قابل لمس نمودن متون ذیربط در پیش نویس جهت فراهم شدن بسترهای لازمه برای بسط حداکثری و همگانی شدن علم در زندگی عنوان کرد.

دانشگاه کارآفرین، شاخصه‌ها، راهکارهای توسعه

دکتر حبیب الله طباطبائیان نیز مقاله خود را با عنوان " دانشگاه کارآفرین، شاخصه‌ها، راهکارهای توسعه و تحلیل جایگاه آن در اسناد پایۀ الگوی پیشرفت" ارائه داد و گفت: مفهوم دانشگاه کارآفرین یا دانشگاه نسل سوم، مدلهای آن و چگونگی تحقق آن در کشورهای مختلف، یکی از موضوعات مهم و قابل تأمل در سالهای اخیر بوده است؛ از این روی شاهد آنیم که پژوهشهای متعددی در جهت شناسایی شاخصه ها و ویژگیهای این دانشگاه به انجام رسیده است.

وی افزود: در کنفرانس پنجم الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت، مقاله ای از دکتر طباطبائیان با عنوان دانشگاه کارآفرین و ضرورت توجه به آن در الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت ارائه گردید که سعی در شناسایی مفاهیم مرتبط با دانشگاه کارآفرین و چگونگی ارتباط آن با الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت داشت.

دکتر طباطبائیان درباره مقاله خود گفت: پژوهش ما در ادامۀ مباحث عنوان شده، به دنبال شناسایی مدلهای دانشگاه کارآفرین در قالب ویژگیها و شاخصه های اصلی آن است. پژوهشگر پس از بررسی مدلهای دانشگاه کارآفرین و بیان ویژگیهای آن، به تحلیل اسناد پایۀ الگوی پیشرفت از لحاظ توجه به کارآفرینی و دانشگاه کارآفرین می پردازد.

نقش دانشگاه کارآفرین و سرمایه فکری در پیشرفت

دکترمجید محمد شفیعی صحبت های خود را اینگونه آغاز کرد: دانشگاه و صنعت، از مهمترین مولفه های پیشرفت در کشورند. ارتباط صنعت و دانشگاه، در جهت بهره گیری مناسب از قابلیتهای دانشگاه از یک سو، و سبک ارتباطی مدیران با کارکنانِ عمدتا تحصیل کرده در دانشگاه، در جهت بهره گیری مناسب از قابلیتهای آنها از سوی دیگر، و تمرکز بر این دو مولفه اصلی نقش سرنوشت سازی در پیشرفت کشور دارد.

وی در تشریح این نقش ها عنوان کرد: اولا دانشگاه، مرکز اصلی تامین نیروی انسانی صنعت است و از سوی دیگر سرمایه انسانی، مهمترین منبع در سازمان است. نیروهای انسانی صنعت در دانشگاه ها پرورش یافته و سرمایه های فکری سازمان ها را شکل می دهند. بنابراین توجه به ابعاد مختلف رشد سرمایه های فکری و مدیریت این سرمایه ها به سبک جهادی، بسیار حائز اهمیت است. دکتر شفیعی افزود: شکل گیری دانشگاه کارآفرین و تبیین ویژگی های آن در این راستا و در جهت تحقق اهداف فوق بسیار ضروری است. در این مقاله به بررسی نقش سبک مدیریت جهادی بر پیشرفت، با محوریت شکل گیری دانشگاه کارآفرین و پرورش سرمایه های فکری پرداخته شده است. در پایان مدلی برای تبیین این روابط ارائه شده است.

الگو واره ترسیم نقشه جامع علمی به منظور تحقق تحوّل همه‌جانبه

حامد مصطفوی‌فرد به عنوان آخرین سخنران نشست درباره مقاله خود گفت: طبقه‌بندی علوم دو کارکرد اصلی دارد: یکی اینکه زمینه دست‌یابی به وحدت علوم را فراهم می‌کند و دیگری اینکه بستری را برای رشد متوازن و هماهنگ علوم فراهم می‌آورد.

وی تاکید کرد: بی‌توجهی به این دو شاخصه، موجب شده است تا علوم جدید از دو معضل اساسی رنج ببرند، یکی اینکه با هر چه بیشتر تخصصی‌شدن علوم، وحدت معارف بشری به فراموشی سپرده شد؛ و از طرف دیگر با اشاعه تلقی‌های پوزیتیویستی و پراگماتیستی، نظم درخت‌واره علوم و توازن آن هم به‌هم‌ریخته شد و لذا ظهور تمدن تکنولوژیک معاصر (و بحران‌های در پی آن) حاصل بی‌توجهی به این دو اصل در طبقه‌بندی علوم است.

مصطفوی‌فرد در پایان افزود: حال از آنجا که ما در پی احیای تمدنی هستیم که قصد دارد تا در برابر تمدن غرب قد علم کند و مظاهر خود را در تعالی فطرت انسان (و نه توسعه طبیعت او) جستجو می‌کند، لاجرم باید طبقه بندی‌ای ارائه شود که توان آن را داشته باشد تا پذیرای تحقق تمدن نوین اسلامی باشد و با جلوگیری از رشد نامتوازن علوم، به مقابله با آفاتی که تمدن غرب با آن روبرو شده است، برود. طبقه‌بندی پیش رو کوششی است در این راستا، و لذا نگارندگان علوم را به دو دسته تعالی طلب و توسعه‌طلب تقسیم کرده‌اند و با ارائه راهکار اجرایی کردن آن در ترسیم نقشه جامع علمی کشور (در قالب تفکیک بین دانشگاه‌های انبوه‌گرا و نخبه‌گرا)، سعی دارند تا راه را برای تحقق تمدن نوین اسلامی هموار سازند.

No tags for this post.