لاک‌پشت گوش قرمز نخرید
یگان حفاظت از محیطزیست هر ساله در روزهای آخر سال جمع کثیری از لاک‌پشت‌های گوش قرمز، لاک‌پشت‌های برکه‌ای، سمندرها و بسیاری دیگر از حیوانات را بدین مرکز منتقل میکند. حیواناتی که خیلی راحت با نادیده گرفتن قوانین و تنها به منظور کسب درآمد مورد سوء‌استفاده سودجویان قرار میگیرند، حیواناتی که ناآگاهی مشتریان وضعیتی تاسف‌بار را برایشان رقم خواهد زد. پاشیدن اکلیل و رنگ شدن به منظور جلب توجه مشتری تنها نمونه‌های ناچیزی از نادیده گرفتن اندک حق حیات این حیوانات بی‌زبان است که متاسفانه نتیجه‌ای جز مسمومیت و تلفات گسترده ندارد.
می‌دانید که چه می‌خرید؟
لاک پشتهای گوش قرمز یکی از متداول ترین حیوانات خانگی وارداتی هستند که در بسیاری از مراکز خرید و فروش حیوانات خانگی و آکواریومی ها خرید و فروش میشوند. این لاک پشتهای کوچک و دوست داشتنی که در بسیاری مواقع نه تنها کودکان بلکه حتی بزرگسالان را نیز تحت تاثیر قرار میدهند، اغلب چنان بیخطر و مظلوم جلوه میکنند که خریداران در برابر سودای نگهداری از آنها حتی اندک تعمقی نیز نمیکنند. کم نیستند والدینی که علاقه دارند کودکانشان در غوغای شهرهای شلوغ امروزی تجربه ملموس و ماندگار تماس با جهان زنده و طبیعت را بیاموزند. روح جستجوگر و غریزه طبیعت دوست کودکان ما در طلب لمس دنیای جاندار آن هم ورای صفحات تلویزیون و کامپیوتر است اما سوال اینجاست که انتخاب والدین تا چه اندازه بر مبنای آگاهی و شناخت از طبیعت حیوانات است؟
علی عمارلویی، مدیر مسوول کلینیک تخصصی پارک پردیسان در این زمینه به سیناپرس می‌گوید: «عفونتهای باکتریایی از جمله موارد شایعی است که باعث تورم، پف‌کردگی و گاهی نیز ترشحات سفید در چشم‌های این لاک پشت‌ها میشود. این عفونت معمولاً از طریق آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان است اما عفونت‌ها گاهی میتواند برای انسان مشکل ساز باشد. یکی دیگر از بیماریهای شایع در این لاک پشت‌ها عفونتهای ناشی از باکتری‌های گرم منفی است. این بیماری که یکی از علائم آن در لاک پشت‌ها پرهیز از غذا خوردن است، نیاز به درمان سریع دارد. ذات الریه، نرم شدن عفونی لاک، مسمومیت های خونی، کمبود کلسیم و … همه از جمله موارد قابل‌تعمق است. لاک پشت گوش قرمز موجودی همه چیز خوار است. در دوران جوانی اغلب گرایش به گوشتخواری دارد و منبع تغذیه اش نیز شامل حشرات، کرم‌ها، بچه قورباغه، ماهیان کوچک و حتی لاشه سایر موجودات میشود. در حالی که لاک پشتهای بالغ بیش‌تر رژیم گیاهخواری دارند و در صورت امکان از خوردن گوشت نیز پرهیز نمیکنند. لاک پشتهای بالغ به واسطه جثه، توانایی گاز گرفتن و پوسته محکم لاکشان از شکارچیان باک ندارند. البته لاک پشتهای جوانتر به مراتب آسیب پذیرتر هستند اما جالب است که بدانید آنها نیز اگر توسط یک ماهی بزرگ بلعیده شوند، نفس خود را نگه داشته و سپس گاز محکم و دردناکی از معده ماهی میگیرند. چنانچه ماهی در نهایت مجبور به قی کردن شده و بچه لاک پشت‌ها این چنین دوباره به محیط برمیگردند.»
یک درنگ کوتاه
لاک پشت‌ها خانواده ای موسوم به مَپ (Map Turtle) دارند که اعضاء این خانواده را اغلب تحت عناوینی همچون لاک پشتهای برکه ای یا لاک پشتهای تالابی میشناسند . یکی از شناخته شده ترین اعضاء این خانواده گونه موسوم به لاک پشت گوش قرمز یا رِد اِسلایدر با نام علمی (Trachem scripta elegans) است که این روزها به عنوان گونه ای غیربومی و مهاجم بلای جان بسیاری از آبزیان بومی شده. لاک سبز رنگ و لکه قرمز نواری که در طرفین صورت و پشت چشم‌های این خزنده دیده میشود، از مشخصات بارز برای شناسایی لاک پشتهای گوش قرمز است.
این لاک پشت، زیرگونه اسلایدرهای برکه ای یا همان (Trachemys scripta) و نوعی لاک پشت نیمه آبزی است. اسلایدرهای برکه ای سه زیرگونه شناخته شده دارند که زیرگونه موسوم به گوش قرمز آن در سرتاسر جهان به عنوان حیوانی اهلی و خانگی خرید و فروش میشود. لاک پشتهای گوش قرمز بومی جنوب آمریکا و شمال مکزیک هستند اما حضور آنها در سایر مناطق به واسطه معرفی و رهاسازی های گسترده توسط عوامل انسانی بوده . این لاک پشتهای کوچک و دوست داشتنی که البته هواخواهان زیادی هم دارند، اغلب زیاد زنده نمی مانند اما آن‌هایی که به حیات خود ادامه میدهند، مقاومتر هستند و به سرعت نیز رشد میکنند چنانچه پس از مدتی برخی از خریداران از همه جا بیخبر آنها را در نزدیک‌ترین برکه محل سکونت رها میکنند. فاجعه محیط‌زیستی نیز از همین‌جا شروع میشود. گونه ای غیربومی با زادآوری بالا که از دو سالگی و در هر سال حدود دو تا سه بار تخمگذاری میکند، از بسیاری جهات برای گونه های بومی خطرناک است.
یکی از ۱۰۰ گونه فوق‌مهاجم
لاک پشتهای گوش قرمز نام خود را از نوار قرمز رنگ پشت چشم که از هر دو طرف صورت قابل رویت است، گرفته اند. به این لاک پشت‌ها رِد اسلایدر نیز گفته میشود. ریشه این نام (Slider) را نیز باید در خصلت اعضای این خانواده و قابلیت سر خوردن سریع آنها از صخره ها به داخل آب جستجو کرد.
اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (آی‌یو‌سی‌ان) لاک پشتهای گوش قرمز را در فهرست ۱۰۰ گونه فوق مهاجم جهان قرار داده. در تهیه این فهرست دو معیار اساسی در نظر گرفته شده: نخست معرفی گونه های مهاجمی که تاثیرات جدی بر تنوع بیولوژیکی و یا فعالیت‌های انسانی داشته باشند. دوم گونه هایی که بتوانند به خوبی تصویرگر موضوعات مهم و جاری ناشی از تهاجم های بیولوژیکی باشند. طول لاک اعضاء این خانواده در برخی از گونه ها بین ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر اما اغلب به طور متوسط ۱۲ تا ۲۰ سانتی‌متر است.
گوش قرمزها بین ۲۰ تا ۳۰ سال عمر میکنند. در برخی موارد نادر طول عمر آنها به ۴۰ سال هم رسیده. این لاک پشت‌ها جزء موجودات خونسرد یا (Poikilotherm) هستند چرا که درجه حرارت بدن آنها به شکل قابل ملاحظه ای متغیر و تابع شرایط محیطی است. این واژه از نظر لغوی متضاد خون گرم یا (Homeotherm) است. آنها در محیطزیست طبیعی خود به طور مداوم از آب خارج شده و حمام آفتاب میگیرند و دلیل این مساله نیز حفظ درجه حرارت بدن و گرم شدن جانور است. اگر درجه حرارت بدن آنها به پایین تر از ۲۱ درجه سلسیوس برسد، سایر عملکردهای طبیعی از جمله گوارش و دفع به طور کامل متوقف خواهد شد.
لاک پشت گوش قرمز نهتنها گونه بومی کشور ما ایران نیست بلکه در واقع یک گونه مهاجم محسوب میشود. گوش قرمزها که به سرعت خریداران از همه جا بیخبر را شیفته کوچکی و نقش و نگارهای زیبایشان میکنند، یک گونه وارداتی هستند که زیستگاه اصلیشان از شمال دره میسیسیپی آغاز شده و تا جنوب خلیج امتداد پیدا میکند. دره های تنسی و رودخانه کامبرلند، جنوب شرقی کنتاکی و جنوب غربی ویرجینیا تا شمالشرقی آلاباما نیز جزئی از محدوده پراکنش گسترده این موجود هستند. تاکنون دهها میلیون از لاک پشتهای گوش قرمز در سرتاسر جهان به عنوان حیوان خانگی به فروش رسیده اند. نتیجه چنین خرید و فروش‌های گسترده ای معرفی یک گونه غیربومی به زیستگاه های مختلف در جهان است.
سوال اینجاست که چنین معرفی های انسان محوری آیا بر غنای زیستی اکوسیستم‌های مقصد افزوده یا در عمل تنها باری را بر دوش آنها تحمیل کرده؟ در مورد این گونه خاص شواهد مستندی در دست است که نشان میدهد متاسفانه سایر لاک پشتهای محلی و بومی به شدت از حضور آنها در زیستگاه های خود آسیب دیده اند. علاوه بر این تحقیقات نشان میدهد که لاک پشتهای گوش قرمز میتوانند ناقل بیماری سالمونلا باشند. سالمونلا یکی از شایعترین مسمومیت‌های غذایی حاصل فعالیت باکتری‌های گرم منفی است که اغلب تخم پرندگان را آلوده میکند و در اثر حرارت و پختن از بین میرود. تماس با برخی از دوزیستان نظیر لاک پشتهای گوش قرمز نیز میتواند این بیماری را به انسان منتقل کند.
بسیاری از کشورها نظیر استرالیا در حال حاضر قوانین بسیار سختگیرانه ای جهت ممنوعیت واردات این جانور وضع کرده اند. با این وجود تاثیرات منفی ناشی از حضور آنها در ظرف سال های گذشته به حدی بوده که باعث شده جمعیت‌های پراکنده و نسبتاً پایداری در جنوب شرقی کوئینزلند تشکیل شود. از آنجایی که این گونه در کشور ما نیز طرفداران زیادی دارد لذا متخصصان هشدار میدهند که خریداران می بایست حتماً از رهاسازی آنها در برکه ها و دریاچه های آب شیرین و … به شدت خودداری کنند. لازم به یادآوری است که این گونه با گازهای دردناک خود میتواند خطری بسیار جدی برای دیگر همنوعان بومی تلقی شود.
چرا مهاجم؟
تحقیقات نشان میدهد که لاک پشتهای گوش قرمز قدرت سازگاری بسیار بالایی با محیط‌های جدید دارند. مهم‌تر از آن خصلت خواب زمستانی آنها است که در زیستگاه اصلی نوعی ضرورت برای بقا تلقی میشود اما در مقابل به آنها اجازه میدهد که در دیگر زیستگاه ها زمستان‌های معتدل را راحت تر پشت سر بگذارند. لاک پشت گوش قرمز اغلب در زیستگاه های آب شیرین یافت میشود اما این جاندار حتی آب‌های شور و بدمزه را نیز تحمل میکند بنابراین راه آب های ساحلی میتواند به راحتی جزئی از قلمرو آنها باشد. این لاک پشت‌ها همه چیز میخورند از ماهی گرفته تا قورباغه و حشرات. حتی گزارشاتی از حمله آنها به اردکها نیز ارائه شده که به طور مشخص تاکیدی است بر خصلت تهاجمی و خجالتی نبودن آنها در مقایسه با گونه های بومی بالاخص در ایران که چنین خصایصی ندارند.
تحقیقات نشان میدهد که با توجه به زمان طولانی که از معرفی این گونه در اکثر زیستگاه های جهان (اروپا ، آسیا و استرالیا) گذشته و با توجه به قدرت سازگاری بالا متاسفانه اغلب آنها توانسته اند در زیستگاههای جدید، جمعیت‌های پایداری تشکیل دهند. این لاک پشت‌ها بسیار جسور و بی باک هستند و رقابت آنها بر سر غذا اغلب منجر به شکست طرف مقابل خواهد شد. علاوه بر این جثه بزرگتر آنها در برابر گونه های بومی خود مزیتی غیرقابل انکار است. توانایی تخمریزی لاک پشتهای گوش قرمز ماده بسیار بیش‌تر از لاک پشتهای بومی و محلی است نه تنها به این خاطر که جثه آنها بزرگتر است بلکه بیش‌تر به این خاطر که لاک پشتهای نر بومی اغلب آنها را ترجیح میدهند.
علاوه بر این لاک پشتهای گوش قرمز میتوانند معرف بسیاری از پاتوژن‌ها یا عوامل بیماریزا به زیستگاههای جدید باشند. حتی لاک پشتهای آکواریومی نیز میتوانند عوامل بیماریزای سایر کشورهای مبدا را به زیستگاه های جدید وارد کنند. به گفته متخصصان این مساله نیز در نوع خود فاجعه بزرگتری است. مسئولیت پذیری خریداران و پرهیز از رهاسازی این لاکپشت‌ها در زیستگاههای جدید حتی برکه های کوچک میتواند کمک بسیار بزرگی در راستای حفاظت از گونه های بومی بالاخص در کشور ما باشد.
گزارش : فرناز حیدری، کارشناس ارشد مهندسی محیطزیست
No tags for this post.
شنیدم خطرناکن من نمیدونم شایدم نه ؟؟؟؟؟؟؟؟..