ریشه یابی بیکاری گسترده در دانش آموختگان دکتری

دکتر قاسم فرج اللهی در گفتگو با سیناپرس افزود: ساختار نظام آموزش عالی ما به گونه ای است که مقاطع مختلف تحصیلی بر اساس نیازهای جامعه شکل نگرفته است. البته برای رفع این مشکل هم اصلاحاتی در قوانین بالادستی مثل برنامه های پنج ساله توسعه کشور هم صورت نگرفته است.

به گفته این استاد دانشگاه، همین مساله باعث شده که خیلی از دانشجویان به دنبال کسب مدرک دانشگاهی باشند و این علاقه کاذب هم مدام در حال افزایش است.

رئیس کمیته منتخب بخش علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور عنوان کرد: روزگاری تب گرفتن مدرک دانشگاهی در اخذ مدرک کارشناسی از دانشگاه خلاصه می شد، اما این تب، حالا به دوره کارشناسی ارشد و دکتری رسیده است. برخی دانشگاه ها نیز همگام با این تب حرکت کرده اند و مثلا برخی دانشگاه ها برای پذیرش دانشجو در مقطع تحصیلات تکمیلی، مدام ظرفیت تکمیلی اعلام می کنند.

فرج اللهی، علاقه مندان به تحصیل در دوره دکتری را در چند گروه تقسیم کرد و افزود: گروه اول، افرادی هستند که واقعا به دنبال علم آموزی هستند و می خواهند دانش خود را در حوزه تخصصی شان بالا ببرند که البته تعداد اعضای این گروه محدود است.

 

آمار دانشجویان دکتری

سال

حدود 10 هزار دانشجوی دکتری

90

حدود 20 هزار دانشجوی دکتری

95

 

رئیس سابق دانشکده خبر خبرگزاری جمهوری اسلامی خاطر نشان کرد: دسته دوم، دانشجویان دکتری هستد که پست و جایگاه دولتی دارند و می خواهند با دریافت مدرک دکتری، موقعیت شغلی خود را تثبیت کنند یا ارتقا بخشند. در این بین، عده ای هم هستند که نگاه به یک پست و جایگاه دولتی دارند و می خواهند یک جایگاه دولتی را به دست بیاورند که برای این افراد هم داشتن مدرک دکتری می تواند آنها را به هدفشان نزدیک کند.

به گفته این استاد دانشگاه، گروه بعدی، دانشجویانی هستند که چون در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، شغل و جایگاهی متناسب با رشته تحصیلی شان پیدا نکرده اند، آینده خود را در ورود به مقطع دکتری می بینند تا شاید با داشتن مدرک دکتری، جایگاه شغلی بهتری پیدا کنند و یا حداقل بتوانند در دانشگاه ها تدریس کنند.

فرج اللهی یادآور شد: این افراد در حالی برای تدریس در دانشگاه های کشور، برنامه ریزی می کنند که در اغلب دانشگاه های کشور، نیازی به استاد دانشگاه وجود ندارد و حتی خیلی از دانشگاه ها نمی دانند که با تعداد بالای اساتید فعلی شان، چه کار کنند.

وی با بیان اینکه الان خیلی از دانشگاه ها نمی توانند موظفی تدریس اساتید خود را هم تکمیل کنند، عنوان کرد: گاه مشاهده می شود که برخی از دانش آموختگان مدارک دکتری به دانشگاه ها مراجعه می کنند و حاضر می شوند که با حداقل حقوق در دورافتاده ترین دانشگاه ها هم تدریس کنند، اما به دلیل تعداد بالای اساتید دانشگاهی، شانسی برای اشتغال در دانشگاه ها پیدا نمی کنند.

فرج اللهی معتقد است: در این بین، برخی دانشگاه ها نیز در به وجود آمدن این مشکلات، مقصر هستند. مثلا شاهد هستیم که اغلب افرادی که برای مصاحبه دوره دکتری به دانشگاه ها مراجعه می کنند، پذیرفته می شوند، در حالی که خیلی از آنها صلاحیت علمی برای ورود به مقطع دکتری را ندارند، اما صرفا از آن جهت که باید برای هر ترم تحصیلی، چند ده میلیون تومان به دانشگاه ها پرداخت کنند، برخی دانشگاه ها هم برای پذیرش آنها، سختگیری چندانی انجام نمی دهند.

این استاد دانشگاه با اشاره به ظهور پدیده بیکاری گسترده در بین دانش آموختگان دکتری، اظهار داشت: اگر فضای اشتغال در کشور ما فضای مساعدی بود و دانشجویان ما هم متناسب با نیازهای بازار کار، دانش و مهارت لازم را در دانشگاه ها می آموختند، قطعا شاهد افزایش دکتراهای بیکار در کشور نبودیم، اما متاسفانه به دلیل فراهم نبودن فضای اشتغال و مهارتی نبودن بسیاری از دانشجویان، شرایطی پیش آمده است که برخی دانشجویان برای به دست آوردن یک جایگاه شغلی، تا مقطع دکتری هم پیش می روند، اما پس از دانش آموختگی نیز به در بسته می خورند.

به گفته فرج اللهی، خیلی از دانش آموختگان دوره دکتری به این نکته واقف نیستند که کارفرمایان بیشتر از آنکه به مدرک دانشگاهی افراد کار داشته باشند، به این فکر می کنند که این نیرو چه دردی را می تواند از مجموعه دوا کند و چه مهارت هایی دارد. به همین دلیل است که اتفاقا بسیاری از کارفرمایان به دنبال نیروهایی با مدرک پایین تر و مهارت بالاتر هستند، چون هم گرهی از کار مجموعه باز می کنند و هم توقع و انتظارات آنها به نسبت یک دانش آموخته دکتری، کمتر است.

 

آمار فارغ التحصیلان دکتری بیکار

سال

حدود 3400  دانش آموخته دکترای تخصصی بیکار

90

حدود 15 هزار دانش آموخته دکتری بیکار

95

 

رئیس سابق دانشکده خبر با اشاره به اوضاع تحصیل دانشجویان دکتری در کشورهای توسعه یافته، تاکید کرد: در بسیاری از این کشورها، فرد با اخد مدرکی معادل کارشناسی به بازار کار جذب می شود و پس از کسب تجربه در کارش به ادامه تحصیل دانشگاهی روی می آورد تا دانشش را در حوزه کاری اش بالاتر ببرد، اما در کشور ما گاهی فردی حتی در دهه چهارم زندگی اش هم در دانشگاه ها تحصیل می کند تا بتواند با اخذ مدرک دکتری، شغلی مناسب برای خودش دست و پا کند.

وی تاکید کرد: تنها راه غلبه بر بیکاری فزاینده در بین دانش آموختگان دکتری، تغییر فرهنگ جامعه است، طوری که در وهله اول باید با فرهنگ سازی و آموزش، مدرک گرایی را در جامعه کمرنگ تر کنیم و در وهله دوم، دانشجویان را به سمت آموزش های فنی و حرفه ای سوق بدهیم.

به گفته فرج اللهی، اگرچه در همه جای دنیا، احتمال پیدا کردن کار برای یک دانش آموخته علوم انسانی، کمتر از یک دانش آموخته رشته های فنی و مهارتی است، اما با اصلاح نظام آموزش عالی، تقویت بازار کار، تغییر فرهنگ مدرک گرایی، رواج فرهنگ کارآفرینی، حمایت مالی و معنوی از ایده های بکر دانش آموختگان در بازار کار، می توانیم در مسیری گام برداریم که آمار دانش آموختگان دکتری بیکار ما کاهش پیدا کند و افراد صرفا برای کسب جایگاه های شغلی و یا از روی ناچاری، به دوره دکتری وارد نشوند.

 

گفتگو: مریم طالبی

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا