چرا مرجان های دریایی برای اکوسیستم مهم هستند؟

مرجان های دریایی نقش بسیار مهمی در تنظیم اکوسیستم جانوری در دریاها ایفا می کنند و متاسفانه در سال های اخیر، بنا به دلایل متعدد از جمله آلودگی ها، افزایش دما و اسیدی شدن آب اقیانوس های جهان، بخش وسیعی از این مرجان ها دچار آسیب دیدگی شده است.

به اعتقاد پژوهشگران؛ بالا رفتن میزان اسید آب اقیانوس ها به نسبت سایر عوامل ذکر شده مهم تر بوده و این موضوع یکی از تاثیرات تغییرات محیط زیست و آب و هوا محسوب می شود. دلیل اصلی اسیدی شدن آب دریاهای دنیا، تولید میزان زیاد دی اکسید کربن توسط صنایع و خودروها در سراسر جهان است که این میزان زیاد گاز، وارد هوا شده و بخشی از آن با آب دریا ترکیب می شوند.

صخره های مرجانی از مهم ترین و مفید ترین عوامل در اکو سیستم های دریایی محسوب می شوند که رشد جلبک ها دریایی ، تولید مواد مغذی و ذخایر انرژی گسترده برای ماهی ها را به همراه داشته و سفید شدن  و نابودی  آن ها باعث کاهش روز افزون منابع ذکر شده و تغییرات گسترده در اکو سیستم خواهد شد.

ترکیب دی اکسید کربن و آب سبب ایجاد اسید کربنیک شده و به دلیل وجود حجم زیاد دی اکسید کربن در جو طی سده  های گذشته ، میزان ترکیب این گاز با آب اقیانوس ها از حد مجاز بیشتر شده که  این موضوع بر زندگی جانوران و موجودات دریائی تاثیرات منفی گذاشته است.

تحقیقات جدید پژوهشگران حوزه اقیانوس شناسی نشانگر آن است که تپه های مرجانی بخش های مختلف جهان از جمله سواحل جنوب شرق آسیا، مناطق ساحلی نیوزلند، مرجانها  شمال شرقی استرالیا که قدمتی طولانی داشته و از منابع مهم زیستی در این منطقه محسوب می شود و …. در خطر انقراض و نابودی کامل قرار دارند.

اهمیت مرجان های دریایی

صخره های مرجانی از مهم ترین و مفید ترین عوامل در اکو سیستم های دریایی محسوب می شوند که رشد جلبک ها دریایی ، تولید مواد مغذی و ذخایر انرژی گسترده برای ماهی ها را به همراه داشته و سفید شدن  و نابودی  آن ها باعث کاهش روز افزون منابع ذکر شده و تغییرات گسترده در اکو سیستم خواهد شد. تپه های مرجانی تنها به عنوان یک عنصر زیبا در طبیعت کاربرد نداشته و درواقع این مرجان ها نقشی بسیار با اهمیت در برقراری تعادل اکوسیستم دریائی ایفا می کنند. علاوه بر نقشی که این مرجان ها به عنوان پناهگاه بسیاری از جانوران دریائی دارد،  یکی از مهمترین کاربردهای این تپه های مرجانی ، وظیفه ای است که به عنوان ضربه گیر و حائلی طبیعی سواحل در برابر امواج و طوفان های دریائی بر عهده دارند.

از سوی دیگر مرجان ها نقش بسیار مهمی در تنظیم اکو سیستم جانوری در دریاها ایفا می کنند ، برای مثال پژوهش های محققان در استرالیا نشان می دهد که وجود نوعی ویژه از مرجان های دریائی که به نام مرجان های آکروپورا یا میز مرجان ها  مشهور هستند ، نقشی مهم و اساسی در حفاظت از ماهی هایی ایفا می کنند که در مناطق کم عمق دریاها زندگی کرده و نور خورشید می تواند به آن ها  آسیب برساند. 

به طور کلی ماهی های ساکن آب های کم عمق ، برای فرار از گرمای خورشید به زیر این مرجان ها پناه می برند و نابودی مرجان ها می تواند منجر به نابودی گسترده انواع ماهی های ساکن این مناطق شود.

عوامل آسیب رسان

تغییرات ناشی از فعالیتهای انسانی و اثر متقابل آن روی اکوسیستم و همچنین پدیده ال نینو، تغییرات گسترده ای در اقیانوس آرام را به همراه داشته که در ادامه سفید شدن و ازبین رفتن تپه های مرجانی در مناطقی همچون فیجی ، نیوکالدونیا و کریباتی قابل رویت هستند .

متاسفانه در دهه های اخیر و به دلیل تغییرات آب و هوائی رخ داده در سطح کره زمین ؛ میزان گاز دی اکسید کربن که اصلی ترین گاز عامل ایجاد شرایط گلخانه ای در اتمسفر زمین محسوب می شود ، بسیار بالا رفته و به تبع آن میزان جذب این گاز توسط اقیانوس ها نیز زیاد شده و این عامل سبب اسیدی تر شدن آب اقیانوس ها می شود  که این موضوع خطری جدی برای زندگی مرجان های دریائی به شمار می رود.

بر اساس پژوهش های اخیر انجام شده توسط گروهی از دانشمندان که شرح کامل آن در نشریه علمی  آرشیو آلودگی محیط زیست و سم شناسی  Archives of Environmental Contamination and Toxicology منتشر شده است، در کنار عوامل متعدد تهدید کنده مرجان های دریائی که نقش مهمی در اکوسیستم اقیانوسی کره زمین ایفا می کنند ، ترکیبات شیمیائی موجود در کرم های ضد آفتاب عاملی بسیار تهدید کننده و خطرناک برای بقای مرجان های دریائی به شمار می روند .

بر اساس این مطالعات ؛ ماده شیمیائی oxybenzone که با عنوان BP-3 یا benzophenone-3 نیز شناخته می شود در ساختار کرم های ضد آفتاب وجود داشته و بررسی های انجام شده ، نشان می دهد که این ماده در بیش از 3 هزار و 500 نمونه از این کرم ها که توسط شرکت های تولید کننده محصولات آرایشی در سراسر دنیا تولید شده اند ، به کار رفته است .

از سوی دیگر دانشمندان  در تحقیقات جدید خود  دریافتند که آلودگی های مواد شیمیایی محصولاتی چون صابون، مواد آرایشی و کرم های ضد آفتاب در نابودی جمعیت مرجان های دریایی بسیار تاثیر گزار است. مواد تشکیل دهنده محصولات مراقبت های شخصی به عنوان آلاینده های آلی نو ظهوری emerging organic contaminants (EOC) طبقه بندی می شوند که می توانند به محیط زیست و یا سلامت انسان آسیب های جدی برسانند. بر پایه بررسی های انجام شده توسط دانشمندان ، درصد مواد تشکیل دهنده محصولات مراقبت های شخصی همانند صابون ، مواد آرایشی و کرم های ضد آفتاب در آب های اقیانوس ها و به ویژه در مناطق نزدیک قطب جنوب بسیار بالا است.

شرایط بحرانی

علاوه بر افزایش دما ، به دلیل بالا رفتن میزان اسید موجود در آب اقیانوس ها، بزرگترین تپه های مرجان های طبیعی دنیا که در سواحل  ایالت کوئینزلند استرالیا قرار دارند، در خطر نابودی کامل هستند. این مرجان ها نقشی حیاتی برای حفظ ماهی های این مناطق ایفا می کنند.

دلیل اصلی نابودی تپه های مرجانی در سراسر دنیا، بالا رفتن میزان اسید آب اقیانوس ها است که این موضوع یکی از تاثیرات تغییرات محیط زیست و آب و هوا محسوب می شود. در این میان باید توجه داشت که مرجان های دریایی دارای تنوع و گستردگی نسبتا زیادی هستند و برخی از آن ها نقشی مهم در اکوسیستم دریایی ایفا می کنند . بررسی های انجام شده نشان می دهد که در حال حاضر  تنها 4 تپه مرجانی از صخره های بین کنز و پاپوا گینه نو از مجموع پانصد و پنجاه مورد شناسایی شده در سلامت به سر می برند و تقریبا تمامی صخره های مرجانی این منطقه  در خطر  انقراض کامل قرار دارند . پیش از این بخش های  شمالی از صخره های یاد شده توسط یونسکو در فهرست منابع زیست محیطی در معرض خطر معرفی شده بود و خطر نابودی روز افزون آن نسبت به مناطق جنوبی به مقامات مربوطه اعلام شده بود. گفتنی است دانشمندان استرالیایی برای نخستین بار در  ماه فوریه سال گذشته میلادی با نقشه برداری گسترده متوجه زوال گسترده در تپه های مرجانی شده اند و بنابر  اظهارات منتشر شده، حدود 50 درصد از مرجان های این منطقه  به طور کامل ازبین رفته اند.

چه باید کرد؟

با توجه به روند فعلی تولید آلاینده های جوی، آب اقیانوس ها روز به روز اسیدی تر شده  و ساختار معدنی اسکلت مرجان ها در این اسید تحلیل رفته و حل می شوند. این شرایط دقیقا مشابه زمانی است که شما با خوردن مواد قندی و اسیدی ، میزان اسیدی بودن دهانتان را بالا می برید. در این حالت دندان های شما آسیب می بینند. این دقیقا اتفاقی است که در حال حاضر برای مرجان های دریائی در حال وقوع است.

در این میان اصلی ترین اقدامی که می توان برای نجات مرجان های دریایی انجام داد؛ کنترل آلاینده های جوی و کاهش گازهای مضری مانند دی اکسید و مونو اکسید کربن است. این موضوع نیازمند همکاری همه جانبه کشورهای جهان در سطح بین المللی است. از سوی دیگر شرایط فعلی به حدی بحرانی است که نمی توان تنها منتظر بهتر شدن شرایط شد و باید اقداماتی اساسی در این رابطه انجام شود.

نخستین گام، بررسی دقیق شرایط و ترسیم نقشه آسیب های وارد شده به مرجان های دریایی و میزان گستردگی آن است. در همین راستا و به تازگی گروهی از دانشمندان استرالیائی با توجه به اهمیت خطر نابودی مرجان های دریایی ، اقدام به تصویر برداری ، مستندسازی و ترسیم نقشه مرجان های دریایی در منطقه ای در جنوب شرق آسیا کرده اند . این دانشمندان برای این منظور از تکنولوژی دوربین های ویژه cutting-edge camera استفاده می کنند تا به این ترتیب ، اطلاعات کلیدی از قبیل سلامتی ، تنوع زیستی ، انقراض و یا بقای موجودات دریای و مرجان های این منطقه را که بر روی نقشه در یک مثلث می توان ترسیم کرد ، ثبت کنند .

به گفته پژوهشگران این پروژه ، این اطلاعات قابل استناد و معتبر نخستین گام اساسی و حیاتی برای کاهش تاثیرات مخرب انسانی بر زندگی و حیات مرجان های دریایی است . 

لازم به ذکر است که این تصاویر که برای نخستین بار با روش فوق تهیه شده اند، به صورت آنلاین در شبکه جهانی اینترنت در اختیار همگان قرار گرفته اند تا پژوهشگران در سراسر دنیا از این اطلاعات برای پیشبرد پژوهش های خود و تجزیه و تحلیل تاثیر تغییرات آب و هوائی بر زندگی مرجان ها استفاده کنند . بر اساس نظر این تیم پژوهشی ، در صورت ادامه روند فعلی  این خطر به شدت وجود دارد که طی 30 الی 50 سال آینده نیمی از مرجان های سراسر دنیا از بین بروند.

در گام بعدی باید شرایط را برای بقای صخره های مرجانی فراهم کرد، یک پژوهشگر انگلیسی چندی پیش نوعی ماده جدید اختراع کرد که می توان آن  را در مناطق دارای مرجان ها قرار داد تا میزان اسیدی بودن آب دریاها در این مناطق کنترل شود.  در واقع این اختراع جدید یک نوع مرجان مصنوعی با خاصیت قلیائی بسیار بالا است که در آن عناصری مانند کربنات کلسیم و کربنات سدیم به کار رفته است. این مرجان های مصنوعی در مجاورت مرجان های طبیعی قرار می گیرند و رفته رفته در آب اقیانوس حل می شوند که این موضوع سبب قلیائی شدن آب آن منطقه شده و به این ترتیب میزان اسیدیته آب در مناطق دارای تپه های مرجانی تحت کنترل قرار می گیرد.

سازنده این مرجان های مصنوعی اعتقاد دارد ، استفاده از این محصول جدید در محیط آزمایشگاهی ، با موفقیت رو به رو بوده است و اکنون باید از آن در محیط طبیعی دریاها استفاده کرده و حداقل به یکسال زمان برای بررسی نتیجه عملکرد این مرجان های مصنوعی ، نیاز است. در ساخت مرجان های مصنوعی از موادی استفاده شده است که به تدریج در آب حل می شوند. در این محصول ، تکنولوژی خاصی استفاده نشده و همچنین هیچ ضرری برای محیط زیست و دریاها ایجاد نمی کند ، پس برای استفاده از آن جای هیچگونه نگرانی وجود ندارد.

یکی دیگر از راهکارهای ارائه شده، استفاده از روش های بیولوژیکی و مبتنی بر محیط زیست است. در همین راستا پژوهشگران نیوزیلندی روشی ابداع کرده اند که بر اساس آن با پیوند زدن انواع مختلف جلبک های میکروسکوپی که در تپه های مرجانی زندگی می کنند ، می توان مقاومت مرجان ها را نسبت به شرایط محیطی افزایش داد. در حقیقت این عملیات باعث می شود تا مرجان ها خود را نسبت به پدیده گرم شدن زمین منطبق کنند. مشارکت و یا همزیستی  بین جلبک ها و مرجان ها باعث می شود تا مرجان ها در شرایط گرم شدن آب اقیانوس ها و تغییرات آب و هوایی و کمبود مواد مغذی آب اقیانوس های مناطق گرمسیری دوام آورده و زنده بمانند . فقط یک یا دو درجه سانتیگراد تغییر دمایی می تواند سبب شکست همکاری جلبک ها و مرجان شده و اثری قابل توجه را برجای بگذارد.

در حال حاضر گرم شدن دمای آب اقیانوس ها باعث سفید شدن ، مرگ و تخریب صخره های مرجانی شده است . مشارکت طبیعت و انسان در پیوند زدن انواع جلبک ها ، باعث می شود تا هم جلبک ها و هم مرجان ها به زندگی خود ادامه داده و اثرات این تغییرات آب و هوایی را کاهش دهند .

البته موارد فوق برای نجات اکوسیستم منحصر به فرد مرجان ها کافی نبوده و پژوهشگران اعتقاد دارند باید مطالعات جدیدی انجام شود تا بر اساس آن بتوان مرجان های مقاوم در برابر حرارت تولید کرده و صخره های مرجانی را بازسازی کرد . در واقع بررسی و مطالعه روش های مختلفی که در آن مرجان ها به تغییرات دمایی واکنش نشان می دهند بسیار با اهمیت بوده چرا که گرمایش اقیانوس ها در حال افزایش است و همچنان ادامه دارد. 

 

گزارش: فاطمه کردی

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا