زنگ خطر پلاسکوهای دانشگاهی

جدای از فرسودگی مجتمع های تجاری، ورزشگاه ها، سالن های نمایش، مدارس و بیمارستان ها که آوار هر کدامشان می تواند بحرانی ملی مشابه پلاسکو خلق کند، خیلی ها از یاد برده اند که بسیاری از مراکز آموزش عالی ما هم پلاسکوهای زنده ای هستند که سال ها از عمر مفید آنها می گذرد.

وقوع پلاسکوهای دانشگاهی، اتفاقی است که با توجه به وضعیت فرسودگی بسیاری از مراکز آموزش عالی ما چندان دور از انتظار نیست. بر اساس آمارهای رسمی، حداقل بیش از 900 ساختمان دانشگاهی با مساحتی بیش از سه میلیون متر مربع، با فرسودگی چشمگیر، دست و پنجه نرم می کنند و نیاز به بازسازی فوری دارند.

حتی دانشگاه های مطرح کشور هم از این فرسودگی در امان نیستند و اتفاقا سهم زیادی از این فرسودگی به همین دانشگاه های مادر برمی گردد. ساختمان دانشگاه تبریز با قدمتی بالای 50 سال، بسیاری از ساختمان های دانشگاه شهید بهشتی با عمری بالای پنج دهه، ساختمان دانشگاه علم و صنعت با قدمت 60 سال و ساختمان دانشگاه صنعتی شریف با قدمتی حدود 50 سال، یک مشت از خروارها ساختمان فرسوده در نظام آموزش عالی ماست.

حتی 70 درصد از ساختمان های دانشگاه تهران به عنوان بزرگ ترین مرکز آموزش عالی کشور هم فرسوده هستند. خوابگاه های دانشجویی هم از این نظر، محیط ایمنی برای زندگی دانشجویان به حساب نمی آیند. در بین بیش از هزار خوابگاه دانشجویی سراسر کشور، بسیاری از آنها فاقد استانداردهای اولیه ایمنی هستند و حتی بر اساس آمارهای وزارت علوم، 65 خوابگاه دانشجویی در کشور ما در وضعیت هشدار جدی قرار دارد که هر لحظه احتمال تخریبش وجود دارد.

 

حفظ هویت فرهنگی دانشگاه ها به شرط ایمنی

وضعیت ایمنی بسیاری از ساختمان های فرسوده دانشگاهی به شکلی است که با وقوع یک آتش سوزی جدی یا وقوع یک زلزله می تواند به گورستان دانشجویان بدل شود، اما این مساله به این معنی نیست که ساختمان همه دانشگاه های تاریخی که بخشی از هویت آموزش عالی ما هستند، تخریب شوند.

مهرداد هاشم زاده، عضو شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور در گفتگو با سیناپرس به همین مساله اشاره می کند و می گوید: نباید تصور کرد که هر دانشگاه قدیمی، چون ایمنی ندارد، پس باید تخریب شود، چون ساختمان برخی از دانشگاه ها به منزله هویت تاریخی و فرهنگی ما به حساب می آیند و ارزش معنوی دارند.

رئیس سابق کانون مهندسان معمار دانشگاه تهران تاکید می کند: دانشگاه هایی مثل دانشگاه تهران که بیش از نیم قرن از تاسیس آنها می گذرد، ارزش تاریخی دارند که می توان با انجام عملیات بهسازی، آنها را به بنایی مقاوم تبدیل کرد که هم از نظر سازه و هم از نظر طراحی معماری با ساختمان های امروزی، برابری کند.

به قول هاشم زاده، نباید هر ساختمان یا دانشگاهی را که صرفا قدیمی است، خراب کرد و آن را از نو ساخت، مثلا دانشکده های حقوق، هنر، پزشکی و ادبیات دانشگاه تهران بخشی از هویت فرهنگی ماست که چند نسل با آن خاطره دارند. مدرسه دارالفنون نیز از همین قبیل ساختمان هاست که اگر امروزه از آن به عنوان مدرسه یاد می کنند، در گذشته حکم دانشگاه را داشته است و نمادی از هویت ملی ماست.

این عضو شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور به حادثه اخیر ساختمان پلاسکو نیز اشاره می کند و می گوید: تصمیم گیری درباره ایمنی ساختمان دانشگاه های فرسوده باید با تصمیم گیری درباره ایمنی ساختمان های تجاری مثل پلاسکو متفاوت باشد، چراکه کاربری آنها متفاوت است. به طور مثال، موادی که در ساختمان فرسوده ای مثل پلاسکو نگهداری شده، خود آتش زا بوده است. ضمن اینکه تاسیسات این ساختمان نیز، قدیمی بوده و اغلب افراد برای گرم کردن خود، از پیک نیک استفاده می کردند، اما چنین شرایطی در دانشگاه ها حکم فرما نیست و به همین دلیل نیز مسیر ایمن سازی ساختمان دانشگاه ها با سایر بناها، متفاوت است.

به گفته هاشم زاده، باید توجه داشت که تکنیک های طراحی و ساخت سازه های دانشگاهی که در گذشته استفاده شده، با امروزه متفاوت است، به همین خاطر اغلب ساختمان های فرسوده دانشگاهی نیاز به ایمن سازی فوری دارند.

 

انگیزه بهسازی دانشگاه ها، گام اول پیشگیری

دانشگاه های دیروز، به اعتقاد هاشم زاده، تاریخچه نظام آموزشی ماست و به همین دلیل باید با مرمت ساختمان دانشگاه های فرسوده، ارتقای ایمنی آنها و همینطور بروزرسانی کاربری هایشان، در جهت استفاده بهینه از این سرمایه های فرهنگی گام برداشت درواقع با پیشرفتی که امروزه در تکنولوژی شاهد هستیم می توانیم سازه های قدیمی دانشگاه را به شکلی بهسازی کنیم که نیازی به تخریب نداشته باشند و هزینه های هنگفتی را نیز بر دوش مسئولان آموزش عالی نگذارند.

به باور هاشم زاده، اولین قدم برای پیشگیری از آسیب هایی مثل پلاسکو در دانشگاه ها این است که انگیزه اصلاح و بازسازی دانشگاه های فرسوده وجود داشته باشد و مسئولان مربوطه واقعا به فکر امنیت این ساختمان ها باشند. در حقیقت، گام اول، ایجاد انگیزه بهسازی ساختمان های دانشگاهی در بین مدیران آموزش عالی و قدم بعدی نیز تخصیص اعتبار کافی به این بخش است.

به اعتقاد این عضو شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور، می توان این طرح بازسازی دانشگاه های فرسوده را طی یک بازه 10 ساله، به نتیجه رساند تا از آسیب های احتمالی، پیشگیری کرد.

مجلس شورای اسلامی نیز به قول هاشم زاده، باید به عنوان قانونگذار در این مسیر راهگشا باشد و در قوانین بالادستی، بودجه ای را برای اصلاح فیزیکی دانشگاه ها در نظر بگیرد تا خلاهای قانونی در این زمینه از بین برود؛ البته نباید فراموش کرد که مجری اصلی حل معضل دانشگاه های فرسوده، دولت است که با حمایت مجلس می تواند در این مسیر، موفق عمل کند.

در این بین، به قول هاشم زاده باید برای اصلاح سازه های فیزیکی در دانشگاه ها، تمرکزمان را روی بهسازی مراکز آموزش عالی مادر بگذاریم؛ چون هم این مراکز از قدمت طولانی تری برخوردار هستند و میزان فرسودگی شان بیشتر است و هم اینکه این دانشگاه ها نمادهای فرهنگی ما هستند که اصلاح و مرمت آنها در واقع حفظ میراث علمی و فرهنگی کشور نیز به حساب می آید.

 

عمر ساختمان های فرسوده دانشگاه	نام دانشگاه
حدود 60 سال	دانشگاه تهران
حدود 50 سال	دانشگاه تبریز
حدود 50 سال	دانشگاه شهید بهشتی
حدود 60 سال	دانشگاه علم و صنعت
حدود 50 سال	دانشگاه صنعتی شریف
حدود 50 سال	دانشگاه علامه طباطبایی
حدود 40 سال	دانشگاه خواجه نصیر طوسی
حدود 50 سال	دانشگاه شیراز
حدود 50 سال	دانشگاه اصفهان
حدود 60 سال	دانشگاه فردوسی مشهد
حدود 50 سال	دانشگاه امیرکبیر

رفع بحران دانشگاه های فرسوده با کمک بخش خصوصی

بیش از چهار میلیون و 400 هزار دانشجو در کشور ما تحصیل می کنند که حفظ امنیت جانی، حداقل وظیفه مسئولان آموزش عالی و کف انتظارات مردم از دانشگاه هاست.

ابوالفضل موسوی بیوکی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفتگو با سیناپرس تاکید دارد که در انجام این وظیفه خطیر، نباید فقط روی امکانات دولتی حساب کرد، بلکه باید از توان بخش خصوصی نیز بهره برد.

به گفته نماینده مردم یزد در مجلس شورای اسلامی، از وظایف قانونی دولت است که در جهت منافع عمومی حرکت کند و به ایمن سازی دانشگاه ها بپردازد، اما بخش خصوصی نیز می تواند برای تسریع در تحقق این هدف، پشتیبان دولت باشد. البته نکته مهمی که نباید آن را فراموش کرد این است که باید برای بخش خصوصی نیز مشوق هایی را در نظر گرفت تا برای ورود به عرصه ایمن سازی دانشگاه ها، تمایل داشته باشد.

در مقوله ایمن سازی دانشگاه ها و ساختمان های فرسوده مراکز آموزش عالی، به گفته این نماینده مجلس، باید همه دستگاه ها با همکاری یکدیگر گام بردارند که حتی در این عرصه، رسانه ها نیز می توانند با گوشزد کردن نواقص در این حوزه و انتقال دغدغه دانشجویان و فعالان آموزش عالی، چراغ راه حرکت مسئولان باشند.

 

هر مسئولی باید پلاسکوی کارش را بشناسد

«هر کسی در هر مسند و منصبی که هست باید بداند که پلاسکوی کارش کجاست و در جهت مرمت و اصلاح آن اقدام کند.»

اینها بخشی از گفته های موسوی بیوکی، عضو کمیسیون عمران مجلس است که اعتقاد دارد: همه ما در برابر حفظ امنیت جان و مال مردم مسئول هستیم. وقتی به حوادث اخیر مثل حادثه پلاسکو، حادثه قطار و همینطور خطاهای پزشکی نگاهی بیندازیم، به این واقعیت که هر مسئولی باید پلاسکوی خود را بشناسد، بیشتر پی می بریم.

موسوی بیوکی خاطرنشان می کند: دانشگاه های فرسوده نیز از جمله همین پلاسکوهاست. ما باید از واقعه پلاسکو درس عبرت بگیریم و نسبت به دانشگاه های فرسوده نیز حساس تر عمل کنیم. دولت هم باید بهترین و ایمن ترین ساختمان ها را به دانشگاه ها اختصاص دهد، زیرا حفظ سلامت قشر نخبه و فرهیخته جامعه باید بیش از اینها مورد توجه باشد.  

او تاکید دارد که نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در زمینه ایمن سازی دانشگاه های فرسوده و تامین بودجه برای این اقدام ضروری، آماده همکاری مضاعف هستند و در این مسیر از هیچ حمایتی دریغ نخواهند کرد.

البته در این مسیر، باید خود دانشجویان هم آستین بالا بزنند و مرمت و ایمن سازی دانشگاه ها را مطالبه کنند، چون بدیهی است که تا وقتی مطالبه جدی وجود نداشته باشد و بهسازی دانشگاه های فرسوده هم در اولویت های پایانی دولت باشد، نمی توان انتظار داشت که تغییر جدی در سیمای مراکز آموزش عالی رخ بدهد.

 

گزارش: مریم طالبی

No tags for this post.