نقش پرتودهی گاما در جوانه‌زنی بذرها

گیاه «لگجی» درختچه ای خاردار و کوچک است که بیشتر در استان های جنوبی و غربی کشور مثل خوزستان و فارس دیده می شود. این گیاه علاوه بر نقش حفاظتی که برای خاک منطقه انجام می دهد، دارای خواص دارویی بوده و از اندام های مختلف آن بدین منظور استفاده می شود.

گشت این گیاه چندمنظوره در شرایط مصنوعی، دارای محدودیت هایی در خصوص جوانه زنی و تکثیر نهال است. لذا به منظور یافتن راهکاری برای غلبه بر این مشکلات، محققینی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و دانشگاه سمنان، پژوهشی را به انجام رسانده اند که در آن سعی شده با استفاده از پرتودهی هسته ای، وضعیت جوانه زنی بذرهای گیاه دارویی لگجی بهبود داده شود.

در این پژوهش، اثرات دزهای مختلف پرتو گاما بر فیزیولوژی و جوانه‌زنی بذر گیاه لگجی بررسی گردیده و برای انجام پرتودهی هسته ای گاما از ایزوتوپ رادیواکتیو عنصرکبالت 60 استفاده شده است.

گیاه «لگجی» درختچه ای خاردار و کوچک است که بیشتر در استان های جنوبی و غربی کشور مثل خوزستان و فارس دیده می شود. این گیاه علاوه بر نقش حفاظتی که برای خاک منطقه انجام می دهد، دارای خواص دارویی بوده و از اندام های مختلف آن بدین منظور استفاده می شود.

نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان می دهد که پرتو دهی گاما، قادر است به خوبی برخی از خصوصیات جوانه‌زنی بذر لگجی را تحت تأثیر قرار داده و بهبود بخشد.

در این خصوص، دز 100 گری اشعه گاما در مقایسه با سایر سطوح، درصد جوانه‌زنی را 43.2 درصد افزایش داد.

همچنین بر اساس نتایج حاصله، میانگین زمان جوانه‌زنی در بذرهای پرتودهی شده نسبت به بقیه حدود یک روز کاهش نشان داد.

از دیگر یافته های این مطالعه می توان به این موارد اشاره نمود: طول ساقه‌چه لگجی در بذرهای پرتودهی شده نسبت به دیگران افزایش 62.3 درصدی نشان داد. وزن‌تر و خشک ساقه‌چه گیاه لگجی در دز 100 گری اشعه گاما، به ترتیب نسبت به شاهد 171.4 و 27.2 درصد افزایش داشت. وزن‌تر و خشک ریشه‌چه این گیاه دارویی به ترتیب 417.9 و 668 درصد نسبت به شاهد افزایش داشتند و بالاخره شاخص بنیه بذر نیز در دز 100 گری در مقایسه با شاهد 32.3 درصد افزایش نشان داد.

طبق اظهار محققین مجری این مطالعه علمی پژوهشی، در بین دزهای مورد بررسی اشعه هسته ای گاما، دز 100 گری دارای بیشترین تأثیر بر جوانه‌زنی و فیزیولوژی بذر گیاه لگجی بود.

محققین همچنین بر اساس یافته های این تحقیق که در مجله «پژوهش های بذر ایران» وابسته به دانشگاه یاسوج انتشار یافته، نتیجه گیری نموده اند که با توجه به نتایج متفاوتی که از دزهای به کاربرده شده پرتو گاما به دست آمده، لازم است این مطالعات با دامنه دیگری از دزهای این اشعه، مجددا به بوته آزمایش گذاشته شود.

 

گزارش: محمدرضا دلفیه

منبع: بهمنی، م. و همکاران. 1395. اثرات پرتودهی گاما بر صفات جوانه‌زنی و بنیه بذر گیاه دارویی لگجی (Capparis spinosa var. parviflora). مجله پژوهش های بذر ایران، 3(1): 26-15.

No tags for this post.