مهندسی طبیعت؛ نجات بخش یا ویرانگر؟
سند به روز رسانی شده گزارشی که نقشه‌های مطالعات آب‌و‌هوایی را در 13 آژانس مرتبط تا سال 2021 را در بر دارد، حاوی فراخوانی برای تحقیق در مورد دو رویکرد مهم مورد بحث در مهندسی زیست‌کره است؛ پخش کردن مواد شیمایی در جو زمین برای منعکس کردن امواج خورشید و رسیدن گرمای کمتر به زمین و همین‌طور پیدا کردن راه‌هایی برای زدودن دی‌اکسید کربن از جو زمین تا گرمای کمتری در جو به دام بیفتد. این گزارش توسط برنامه تحقیقات تغییرات اقلیمی آمریکا به کنگره این کشور ارسال شده است. در این گزارش آمده است:« فراهم کردن بینش مناسب در زمینه علومی که بهطور بالقوه برای دخالت در اقلیم یا مهندسی زیست‌کره و در نظر گرفتن عواقب خواسته و ناخواسته آن از اهداف این فراخوان است».
هر چند روی این به روز رسانی برای مدت‌های مدید کار شده است اما انتشار ان تا آخرین روز‌های دولت اوباما به تاخیر افتاده است تا نشان دهد باراک اوباما علاقه‌مند است میراثش در زمینه تغییرات اقلیمی پایدار بماند. همراه با فعالیت‌های دیگر اوباما ممنوعیت حفاری گاز و نفت در بخش‌های مهمی از مناطق قطبی را امضا کرده است که برای حفظ گونه‌های در معرض خطر انقراض آن مناطق، از جمله خرس قطبی بسیار کارآمد خواهد بود.
البته این گزارش تنها جنبه مشورتی دارد و آینده ان با روی کار آمدن دولت ترامپ نامعلوم است. ترامپ تغییر اقلیم را حقه چینی‌ها برای دزدیدن کسب و کار آمریکایی‌ها می‌داند و افرادی که برای تصدی پست‌های مرتبط با این موضوع در دولتش انتخاب کرده، از منکران سرسخت گرمایش جهانی هستند. با این حال دخالت در طبیعت و مهندسی زیست‌کره موضوع جذابی است و ممکن است همانند اکتشافات فرازمینی مورد توجه دولت ترامپ قرار بگیرد. در این صورت معلوم نیست نحوه این دخالت‌ها در دولت مردی همچون ترامپ به کدام سمت پیش می‌رود و چقدر ممکن است جهان را گرفتار عواقب ناشناخته و خطرناک چنین دخالت‌هایی کند. هرچه باشد مهندسی زیست‌کره و دخالت گسترده برای تغییر در روند طبیعتی که ما به درستی نحوه عملکرد و عکس‌العمل‌هایش را نمی‌شناسیم، هچون نگریستن به جعبه گربه شرودینگر است، جعبه‌ای که تا در آن باز نشود مشخص نیست که گربه مرده است یا زنده و تنها راه فهم این موضوع گشودن در جعبه است. فهم درست از نتایج دخالت در روند طبیعیت هم همچون گربه شرودینگر یا نتایج مثبتی دارد و یا منفی و تنها اقدام به آن است که نتیجه را مشخص خواهد کرد.
علی رنجبران/ روزنامه نگار علم
No tags for this post.
