تخلفات علمی با کیفی شدن معیارها،توسعه منابع تحقیقاتی و توزیع عادلانه امکانات حذف میشود

سرقت علمی ، دستبرد علمی به خود، داده‌بافی، دروغ‌پردازی، نادرستی در درج نام نویسندگان، دستبرد علمی با ترجمه و سوء رفتار حرفه‌ای همگی نوعی تقلب و فریبکاری در حوز‌ه‌های علم و پژوهش به شمار می‌روند. گاهی تمام این دسته‌ها را در جامعه علمی با عنوان سرقت علمی مطرح می‌کنند.دراین خصوص دکتر امیر حسین صاحبکار، عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و یکی از دانشمندان یک درصد برتر جهان به خبرنگار سیناپرس گفت: من اشراف چندانی بر حوزه پژوهشی کشور ندارنم ولی شخصا با این امر که تقلب علمی درصد زیادی از تحقیقات ایران را آلوده کرده باشد، مخالفم زیرا در دانشگاه های حائز رتبه بالاتر، پژوهش های بسیار با کیفیتی را شاهد هستیم.

این عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به راهکارهای حذف تقلب علمی افزود: یکی از راهکارهای حذف تخلفات علمی، کیفی شدن معیارهاست، زیرا در بخش انتشار نتایج بسیار مشکل است که بتوانید با تکیه بر تخلف و تقلب یکسری یافته علمی را به مجلات بسیار معتبر بخورانید، حتی در صورت موفقیت در چنین امری، پایش های بعدی این تخلف را آشکار خواهند کرد.

وی عنوان کرد: راهکار دیگر دراین خصوص،توسعه منابع تحقیقاتی و توزیع عادلانه امکانات است.به این معنا که اگر همه محققین در مراکز تحقیقاتی کشور بدانند امکان تعریف پروژه تحقیقاتی و انجام تحقیق را دارند، دیگر نیاز و توجیهی برای تولید داده جعلی وجود نخواهد داشت.

دکتر صاحبکار درباره جایگاه دانشمندان نیز، اظهار کرد: به نظرمن همه ما تا زمانی که مشغول کار علمی هستیم، دانشجو و دانش پژوهیم و دائما در حال آموختن و کسب تجربه هستیم، ثانیا این وظیفه مهم بیشتر بر عهده مدیران است تا نیروهای ارزشمند خود را شناسایی و حمایت ویژه ای  از آنها داشته باشند.همچنین تلاش کنند تا حد ممکن شرایط مطلوب و آرامش کاری را برای آن ها فراهم کرده یا حداقل احترام افرادی که شبانه روزی فعالیت علمی می کنند در محیط دانشگاهی بیشتر حفظ شود.همه اینها در حالی است که  این امر نیازمند بودجه و منابع نیست ولی موجب دلگرمی بیشتر افراد و ترغیب آنان برای فعالیت بیشتر خواهد شد.

دکتر امیر حسین صاحبکار در پاسخ به اینکه آیا اخلاق پژوهشی در ایران رعایت می شود یاخیر ،گفت:  اینکه انتظار داشته باشیم اخلاق پژوهشی صد در صد رعایت شود شاید انتظار زیادی باشد به ویژه با توجه به این نکته که در هر نوع فعالیت و حرفه ای درصدی از خطا و تخلف وجود دارد.اما با توجه به رشد و فراگیری گسترده پژوهش در کشورمان، تصور نمی کنم که تخلفات و بی اخلاقی های پژوهشی درصد زیادی از فعالیت های پژوهشی را شامل شود اما در هر صورت عدم رعایت اخلاق حتی در کوچکترین مواردی باید شناسایی و کنترل شود. همچنین آموزش و پایش هوشمند (نه صرفا پایشی که دست و پای محققینی که بدرستی کار می کنند را نیز محدود کند) در این زمینه نقش مهمی خواهد داشت.

عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره نظام ارزشیابی دانشگاه ها و رعایت اعتدال و عدالت  در آنها،اظهار کرد: وقتی کلمه دانشگاه را بکار می بریم، قاعدتا اولین مفاهیمی که به ذهن متبادر می گردد تولید و تحصیل علم، تحقیق و پژوهش است. بنابراین  انتظار می رود ارتقای سازمانی افراد در دانشگاه در گرو پیشرفت ها و دستاوردهای علمی باشد و مهمترین ملاک برای ارزشیابی و ارتقاء در نظام دانشگاهی ملاک علمی باشد.

وی در ادامه گفت: من در این زمینه فرد صاحب نظری نیستم که عدالت محور بودن نظام ارزشیابی دانشگاه ها را بطور کلی قضاوت کنم ولی آن چه که در حوزه مشاهدات شخصی می بینم در بسیاری از موارد سنخیت چندانی با عدالت ندارد. به عنوان یک مثال من علیرغم تلاش شبانه روزی که از ابتدای شروع بکار به عنوان عضو هیئت علمی داشته ام هنوز در ابتدایی ترین درخواست خود یعنی استخدام شدن در دانشگاه تا به امروز پس از گذشت چهار سال ناموفق بوده ام و رسما استخدام دانشگاه نیستم، در حالیکه شاید 5 یا 10 سال قبل اینطور تصور می کردم که در وضعیت فعلی باید اجرای پروژه های کاربردی و تحقیقاتی بزرگ و ملی دغدغه ام باشد ولی شرایط فعلی نشان می دهد هنوز برای اثبات شایستگی حداقلی خود جهت استخدام مسیر طولانی پیش رو دارم. این فرآیندهای بسیار فرسایشی دست انداز مهمی برای محققین کشور است در حالیکه هر یک روز از وقتی که باید صرف تحقیق و توسعه دانشگاهی شود اگر در مسیر کاغذ بازی و جلسات اداری صرف شود سرمایه مهمی است که به هدر رفته است. درحالی که اینگونه مشکلات با یک تصمیم قاطع مدیریتی به راحتی قابل حل است.

این عضو هیئت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه فردوسی مشهد در پاسخ به اینکه چطور شما عضوهیات علمی دانشگاه هستید اما به استخدام دانشگاه در نیامده اید،گفت:قانونی در وزارت بهداشت وجود دارد که دانشجویان بعداز گرفتن PHD باید تعهدات قانونی را انجام دهند که از نظر استخدامی به آن ضریبK  می گویند . این نوع استخدام هیچ گونه تعهدی را برای دانشگاه ایجاد نمیکند . اینگونه به نظر می آید که فرآیند علمی به رابطه استخدامی گره خورده است اما متاسفانه این دو هیچ ربطی بهم ندارند. دراین شرایط و این وضعیت استخدامی حتی اگر جایزه نوبل هم دریافت کنید طبق قوانین جاری قادر به ارتقاء مرتبه علمی نخواهید بود؛ این درحالی است که من و تعداد قابل توجهی از همکارانم درحال حاضر دراین شرایط به سر میبریم و با گذشت چند سال هنوز نتوانسته ایم به استخدام رسمی و یا حتی پیمانی دانشگاه دربیاییم.

 

گفتگو: فرگل غفاری

No tags for this post.