همزیستی درخت عناب با قارچ‌ها، راهی برای مقابله با تنش‌ها

برای بازگرداندن دوباره توازن به محیط زیست، راهی جز پرداختن به روش های سازگار با آن در تولید محصولات مختلف نیست. محققینی از کشورمان نقش مثبت نوعی همزیستی برخاسته از طبیعت را در بهبود وضعیت درخت عناب مورد تاکید قرار داده اند.
میکوریزا، نوعی همزیستی مسالمت آمیز است که بین برخی از قارچ ها با ریشه بعضی از درختان به وجود آمده و باعث سود بردن هر دو سوی این همزیستی می گردد. قارچ هایی که در این پدیده مشارکت دارند، معمولا از گونه های خاصی بوده و شبکه گسترده ای از هیف های خود را دور ریشه درخت تشکیل می دهند و از این طریق دسترسی به آب و بعضی عناصر غذایی نظیر فسفر را برای درخت مورد نظر آسان تر می نمایند و در مقابل اندکی از شیره پرورده گیاه را مورد استفاده قرار می دهند.

امروزه با توجه به این که اکوسیستم های طبیعی به دلیل استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی و سموم مختلف در کشاورزی به خطر افتاده اند، لزوم توجه به چنین روابط متقابلی بین موجودات زنده بیش از پیش اهمیت یافته است. با استفاده از چنین روابط همزیستانه ای که طبیعت، انواع بیشماری از آن را در خود نهان دارد، می توان توان گیاهان را در تامین عناصر غذایی مورد نیاز خود نظیر فسفر و نیتروژن بالا برده و کمی از بار مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی و جنگلداری را کم نمود و از این طریق تعادل اکوسیستم ها را مجددا احیا کرد.

در همین راستا پژوهشگرانی از دانشگاه فردوسی مشهد با همکاری مرکز تربیت معلم باهنر و دانشگاه بیرجند، پژوهشی را بر روی استفاده از پدیده میکوریزا در درخت عناب به انجام رسانده اند که نتایج آن در نشریه «پژوهش های تولید گیاهی» جلد 21 شماره 3 منتشر گردیده است.

در این مطالعه که در یکی از روستاهای توابع بیرجند انجام گرفته، اثرات دور آبیاری، اندازه گیاه و زمان بر روی میزان گسترش همزیستی میکوریزایی در ریشه گیاه عناب مورد بررسی قرار گرفته است.

نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان می دهد که دور آبیاری 18 روز یک بار نسبت به 12 روز یک بار، اثر بیشتری در شکل گیری و گسترش همزیستی میکوریزایی در ریشه درخت عناب دارد. از سوی دیگر درختانی که دارای تنه قطورتری هستند، در گسترش این پدیده موفق تر می باشند.

نتایج مطالعات نشان می دهد که با توجه به شرایط محیطی کشت عناب که اغلب در مناطق مواجه با تنش های نظیر خشکی و کمبود عناصر غذایی، مورد کشت و کار قرار می گیرد، همزیستی میکوریزایی می تواند در بهبود رشد گیاه و مقاوم کردن آن در برابر تنش ها، نقش ارزشمندی را ایفا نماید.

طبق بیان مجریان این پژوهش، تشکیل میکوریزا در ریشه درختان عناب، توانایی این گیاهان را در سازگاری با محیط افزایش داده و منجر به رشد بهتر آن ها نسبت به گیاهان غیر برخوردار از این مزیت گردیده است. از این رو اتخاذ راهبردهای مدیریتی که به گسترش رویش و شکل گیری این همزیستی منجر شود، می تواند صرفه جویی اقتصادی پایداری به همراه داشته و گام مهمی در حفظ محیط زیست باشد.

قابل ذکر است درخت عناب با بلندای 8 تا 12 متر، یک گیاه دارویی چندساله است که کشت و کار آن از گذشته های دور در ایران به خصوص در استان خراسان جنوبی متداول بوده و هم اکنون با داشتن سطح زیرکشتی حدود 2250 هکتار، سالانه 3100 تن محصول آن در کشور تولید می شود.

برای ارسال متن کامل مقاله اینجا را ببینید.

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا