دستاوردهای مثبت فناوری اطلاعات بیش از آسیب‌های آن است

واکاوی نقطه قوت و ضعف فناوری اطلاعات و اثر خوب و بد این فناوری روی زندگی انسان بهانه ای شد تا گفت و گویی با دکتر احمد صلاحی، دکترای مهندسی برق، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات مخابرات، پژوهشگر برتر وزارت علوم تحقیقات و فناوری در سال های 80 و 90 انجام دهیم.

فناوری اطلاعات چه تاثیری می تواند روی زندگی انسان ها داشته باشد؟

محور توسعه و پیشرفت کشورها و حکومت‌ها در آینده بر اساس فناوری اطلاعات است. یکی از شاخص‌های توسعه اقتصادی کشور، افزایش تولید ناخالص ملی (GNP) در سطح کلان است. در گذشته افزایش تولید ناخالص ملی مربوط به حوزه های صنعتی یا کشاورزی بود اما اکنون شاخص ها تغییر پیدا کرده و اهمیت خدمات GNP افزایش یافته است. هم اکنون 20تا 25 درصد خدمات GNP کشورهای پیشرفته از نظر اقتصادی مربوط به حوزه صنعت و7تا 8 درصد خدمات نیز مربوط به حوزه کشاورزی است و سهم عظیمی از این خدمات به فناوری اطلاعات اختصاص یافته است. امروزه فناوری اطلاعات(IT) تحول عجیبی در زندگی مردم به وجود آورده است به طوری که حجم عظیمی از خدمات تجاری، آموزشی، بهداشتی و…. به وسیله اینترنت انجام می شود. هم اکنون بسیاری از کالاها توسط شرکت های اینترنتی خریداری شده و بسیاری از آموزش ها و خدمات پزشکی به صورت مجازی و از راه دور توسط اینترنت انجام می شود. ارایه این نوع خدمات به GNP باعث شده اهمیت آن به مراتب بالاتر از صنعت باشد. در گذشته جنرال موتور اما اکنون شرکت هایی مانند فیس بوک، اپل و شرکت هایی که در حوزه فناوری اطلاعات کار می کنند، بزرگ محسوب می شوند. این امر نشان از اهمیت حوزه فناوری اطلاعات در اقتصاد و زندگی مردم دارد.

جدا از این دستاوردهای خوب، فناوری اطلاعات چقدر توانسته در هویت فرهنگی و اجتماعی انسان ها تاثیرگذار باشد؟

هم اکنون یک روندی در دنیا پیش می رود که قابل پیشگیری نیست. این روند باید مراحل خودش را سپری کند. هرچند فناوری اطلاعات روی فرهنگ تاثیر دارد و این فرهنگ متحول شده و شاید نسبت به ارزش های صد و دویست سال پیش ابعاد منفی به دنبال داشته باشد اما بشر همواره به صورت خودکار برای برون رفت از این مساله راه حلی پیدا خواهد کرد. فناوری اطلاعات نقطه قوت فراوانی به همراه دارد. فناوری اطلاعات اصلا نقطه منفی ندارد. مقصر اصلی این نقطه ضعف انسان (نه فناوری اطلاعات) است بنابراین راه حلی هم برای آن پیدا خواهد کرد. ممکن است ادعا شود بمب اتمی دنیا را نابود می کند اما بشر برای این مساله نیز راه حلی پیدا خواهد کرد تا جلوی نابودی خودش را بگیرد. اگر انسان از محیط فیزیکی که نهایت استفاده را می برد به نحو مطلوب استفاده نکند به آن محیط آسیب می رساند. بشر متوجه این موضوع شده و دنبال راه حلی برای آن است. بشر باید برای رفع بازخورد این اثر بد و منفی هم راه حل خوبی پیدا کند تا جلوی این ابتذال فرهنگی گرفته شود. امروزه حتی یک کودک نیز می تواند با مراجعه به اینترنت در سطح اندکی اطلاعات پزشکی دریافت کند و اطلاعاتی نسبت به داروی مصرفی خودش دریافت کند. هم اکنون تمام اطلاعات علوم جهانی روی اینترنت قرار گرفته است. ما می توانیم با استفاده از فناوری اطلاعات از این علوم بهره بگیریم. اگر از اینترنت به نحو شایسته استفاده نمی شود به فناوری اطلاعات ربطی ندارد. مقصر اصلی انسان ها هستند.

امروزه فناوری اطلاعات تحول عجیبی در زندگی مردم به وجود آورده است به طوری که حجم عظیمی از خدمات تجاری، آموزشی، بهداشتی و…. به وسیله اینترنت انجام می شود. هم اکنون بسیاری از کالاها توسط شرکت های اینترنتی خریداری شده و بسیاری از آموزش ها و خدمات پزشکی به صورت مجازی و از راه دور توسط اینترنت انجام می شود. 

آیا فناوری اطلاعات رابطه ای با افسردگی هم دارد؟

انسان نه تنها در استفاده از این فناوری بلکه در خوردن و ورزش کردن نیز باید جانب احتیاط را رعایت کند. افراط و تفریط در هر چیزی اثر منفی به همراه خواهد داشت. اگر شخصی از 24 ساعت، 16 ساعت پای کامپیوترش بنشیند، معتاد به اینترنت محسوب می شود. این اعتیاد می تواند توام با اثر روانی زیادی باشد. این بعد منفی هیچ ربطی به فناوری اطلاعات ندارد. چالش و مشکل این مساله به چگونگی استفاده کردن ما از این فناوری مربوط می شود. برای رفع این مساله هم باید راه حلی پیدا شود. مثلا والدین می توانند با استفاده از روش های مختلف دسترسی کودکان به گوشی های هوشمند را کمتر کنند. همینطور می توان با استفاده از راهکارهای مناسب میزان افسردگی ناشی از مصرف فناوری اطلاعات را کمتر کرد.

راه حلی هم برای امنیت شبکه های اجتماعی وجود دارد؟

افزایش امنیت با ناامنی شبکه ها و فضاهای آی تی رابطه مستقیمی دارند. هرچقدر امنیت شبکه و تمام فضای آی تی و سایبری افزایش یابد ناامنی این فضاها و شبکه‌ها نیز افزایش پیدا می کند. در مقابل امنیت شبکه های اینترنتی، اسپم ها، اتک ها و …. وجود دارد. هرچقدر امکانات زیاد برای امن کردن شبکه ها به وجود می آید در مقابل شرایط جدیدتری برای نا امن کردن این شبکه ها به کار می رود.  امنیت شبکه ها صد در صد نیست. بشر راه حلی برای امنیت شبکه ها پیدا می کند. در مقابل افرادی نیز با استفاده از تکنیک های جدید راه حلی برای مختل کردن امنیت این شبکه ها پیدا خواهند کرد.

هم اکنون جایگاه ایران نسبت به کشورهای پیشرو در زمینه فناوری اطلاعات چگونه است؟

هر ساله سازمان ملل معیارها و شاخص‌هایی از نظر ضریب نفوذ اینترنت دولت ها، آموزش و سلامت مجازی و…. برای رتبه بندی کشورها در نظر می گیرند. من فکر نمی کنم بر اساس آن معیارها و شاخص ها ما هم اکنون جایگاه شایسته ای داشته باشیم. هم اکنون تنها کره جنوبی و کشورهای شمال قاره اروپا و آمریکا پیشرفت های خیلی خوبی در این زمینه حاصل کرده اند.

 

گفت و گو: فرزانه صدقی

No tags for this post.