فرهنگ تبلیغ برای موزه ها باید ایجاد شود

موزه پول چه سالی تاسیس شده؟

موزه پول در سال 1376 هجری خورشیدی و با هدف معرفی سکه ها و اسکناس های ایران و بخشی از پول های جهان، توسط موسسه فرهنگی موزه های بنیاد مستضعفان تاسیس شد. این موزه به عنوان اولین موزه تخصصی سکه و اسکناس در کشور آغاز به کار کرد و در ابتدا درمحل ساختمان دفینه درخیابان میرداماد تهران قرار داشت. در این موزه حدود 1400 سکه و 1000 قطعه اسکناس مربوط به دوران تاریخی در معرض نمایش قرار گرفته بود. اما پس از چند سال فعالیت در سال 1385، به طور موقت و به دلیل مرمت ساختمان دفینه، موزه پول به محل جدید خود در پارک ارم منتقل شد که قرار است انشاء ا… سال آینده دوباره در محل اصلی خود و در ساختمان دفینه مستقر شود.

اهداف افتتاح موزه پول چه بودند؟

موضوع پول از مباحث بسیار مطرح در زندگی روزمره ما آدمهاست. در این میان، سکه به عنوان یکی از اجزای پول حاوی دایره ی گسترده ای از فرهنگ، تاریخ، هنر، اقتصاد، مذهب و بسیاری از مباحث مرتبط دیگر است. سکه به عنوان معتبرترین سند تاریخی مطرح است و هدف از افتتاح موزه پول هم معرفی معتبرترین سند تاریخی بود. در حال حاضر، اقشار مختلف جامعه مانند مورخین، پژوهشگران، دانشجویان و دانش آموزان و حتی کسانی که در حوزه فیلمسازی مشغول به کار هستند، می توانند به سکه استناد کنند و اطلاعات مورد نیاز خود را از روی سکه استخراج کنند. موزه پول ایران، اولین موزه دائمی و تخصصی سکه و اسکناس است  که اولین سکه های جهان، نخستین سکه های ضرب شده در ایران و سکه های مربوط به دوران تاریخی پیش از اسلام و پس از آن و همچنین مجموعه ای از اولین اسکناس های ایران در دوره ناصرالدین شاه  تا اسکناس های جمهوری اسلامی را در خود جای داده است.

آیا با گذر زمان، بخش های دیگری به موزه اضافه شدند؟

بله. در مراحل بعدی، به دلیل این که مبحث پول جهان هم در کنار مبحث پول ایران در نظر گرفته شد، در موزه سابق پول، بخشی به نام پول ملل تاسیس شد و از هر کشوری یک نمونه اسکناس به همراه یک نمونه سکه چیده شد و توضیحاتی هم درباره آن کشور نوشته شده بود که برای مردم بسیار جذاب بود. با این حال، در محل موزه پارک ارم به دلیل محدودیت فضا نتوانسته ایم این کار را ادامه دهیم اما در آینده و در ساختمان دفینه بخش پول ملل دوباره فعال خواهد شد. در ساختمان دفینه فضای موزه 2000 متر مربع بود، اما در حال حاضر فضا حدود 700 متر مربع است؛ در ساختمان قبلی حدود 40 نمایشگاه متعدد درباره پول برگزار شد و سخنرانی های متعددی هم با عنوان پول برگزار کردیم و در آینده این فعالیت ها دوباره از سر گرفته خواهد شد.

وضعیت اطلاع رسانی در موزه پول به چه نحوی است؟

دو برداشت از مبحث اطلاع رسانی می شود: یک برداشت مربوط به ارائه اطلاعات به مردم و برداشت دیگر تبلیغات است. در کشور ما هنوز جا نیفتاده که برای موزه ها تبلیغات گسترده ای انجام شود و شاید یکی از دلایل این امر هزینه سنگین تبلیغات باشد. در ایران فرهنگ تبلیغات برای موزه هنوز وجود ندارد اما این فرهنگ باید ایجاد شود و موزه ها باید به مردم معرفی شوند. در شهر تهران شاید شهروندان با چهار یا پنج موزه آشنایی داشته باشند در حالی که در نقاط مختلف این شهر ده ها موزه وجود دارند که در حال فعالیتند و در سطح کشور هم هزاران موزه و بنای تاریخی وجود دارند. این اماکن باید به مردم معرفی شوند و راه تبلیغات هم فقط بروشور نیست بلکه باید در حد گسترده و هم در دنیای مجازی و هم در رسانه ها برای موزه ها تبلیغ شود. ما در بخش تبلیغات به دنبال جذب اعتبار و معرفی موزه پول ایران هستیم و نه تبلیغات تجاری. هم اکنون نیز در حال طراحی سایتی مطلوب برای موزه پول هستیم که دوستداران موزه را جذب خواهد کرد و در این سایت، خدماتی مانند معرفی سکه، معرفی اسکناس ها و راهنمای بازدید به دو زبان فارسی و انگلیسی ارائه خواهد شد.

درباره سرشناسه سکه ها و نحوه معرفی آن ها در موزه پول بگوئید.

موزه های سکه در دنیا جزو موزه های تخصصی به شمار می آیند و از آن دسته موزه هایی هستند که نمایش آثار در آن ها بسیار دشوار است. سکه شی کوچکی است ونمایش نقش و نوشته های روی آن چالش برانگیز است و باید به شیوه ای خاص آن ها را به نمایش گذاشت. بنابراین، در موزه پول نیز، یک کار آزمایشگاهی شروع شد و نزدیک به شش ماه کار مطالعاتی در زمینه طراحی ویترین ها، نورپردازی بر حسب فضای موجود و تمرکز خاص روی اشیا انجام شد.

 ما سعی کردیم با به حداقل رساندن رفلکس، نورهای مزاحم را حذف کنیم و از نورهای سرد که گرمای مضر برای اشیا تولید نمی کند، برای نمایش سکه ها استفاده کنیم؛ همچنین از بهترین کیفیت نورپردازی برای نمایش سکه ها استفاده کردیم و در حال حاضر، جنس نور مورداستفاده بهترین دید را به سکه ها می دهد. علاوه بر این، بر روی زاویه نورپردازی بر روی سکه ها بسیار دقت شده است. ما در طراحی جدید سعی کردیم از شیوه های مطلوب استفاده کنیم.  سکه ها هم اکنون روی پایه های خاصی قرار دارند و در کنار آن ها اطلاعاتی درباره محل ضرب، جنس سکه و همچنین اطلاعاتی درباره پیشینه تاریخی به صورت نوشته در کنار سکه ها قرار دارند. در بخش هایی هم مانیتورهایی قرار داده ایم که اطلاعاتی جامع تر در خصوص سکه نمایشی مورد نظر و داستان مرتبط با آن در اختیار بازدیدکنندگان قرار می گیرد و این عامل جذب خوبی برای بازدیدکنندگان است.

موزه پول در زمینه های تحقیقاتی و پژوهشی تا چه حد با دانشگاه ها همکاری دارد؟

دانشجویان مختلفی در رشته هایی مانند تاریخ، باستان شناسی و هنر برای نوشتن پایان نامه خود از امکانات موزه پول استفاده می کنند و کارشناسان موزه هم به آن ها کمک می کنند که پژوهش مطلوبی را در زمینه مورد نظرشان انجام دهند. اساتید هم برای مباحث پژوهشی خود از موزه استفاده می کنند و به طور مثال، یکی از اساتید دانشگاه تهران در حال حاضر بر روی مبحث دریانوردی در حال پژوهش هستند و در موزه پول سکه هایی وجود دارند که تصاویر دریانوردی بر آنها نقش بسته و از آنجا که این سکه ها اسناد بسیار معتبری هستند، ایشان با استناد به آثاردر حال تکمیل تحقیق خود هستند.

سرآمدترین موزها های پول در دنیا کدام اند؟

موزه ها درآمدساز هستند اما سودآور نیستند و وظیفه دولت هم خدمت رسانی به مردم به ویژه در زمینه فرهنگی است

ما تاکنون حدود 170 موزه پول را در دنیا شناسایی کرده ایم که بتوانیم با آن ها ارتباط برقرار کنیم و بیشتر این ها در اروپا و امریکا هستند. اما برای این که بتوان گفت کدام موزه های پول بهترین هستند، لازم است که شاخص هایی استخراج شوند و مطالعات دقیقی در این زمینه صورت گیرد.

شما موزه پول را با موزه های پول در کشورهای دیگر چگونه مقایسه می کنید؟

در حال حاضر شیوه نمایش در موزه پول، یکی ازبهترین شیوه های نمایش در دنیاست و در این زمینه حتی از بسیاری از موزه های دیگر جلوتریم اما از لحاظ تعداد سکه و بزرگی فضا، برخی از موزه ها در سطح دنیا وجود دارند که نسبت به موزه پول در وضعیت بهتری قرار دارند. به طور مثال، اگر در موزه پول 1400 سکه وجود دارد، در برخی از موزه های دنیا فقط برای یک برهه تاریخی همین تعداد سکه وجود دارد.

چالش های کنونی موزه داری در کشور ما و به ویژه موزه پول چه هستند؟

موزه ها با توجه به منطقه جغرافیایی که در آن واقع شده اند، مشکلات مختلفی دارند. موزه ها را از بعد مخاطبین می توان به دو دسته عمده تقسیم کرد: مخاطبان گردشگر و مخاطبان دانشجو و دانش آموز. در شهرهای توریستی،بازدیدکنندگان موزه ها عمدتا گردشگران داخلی و خارجی هستند و به طور مثال، در شهری مانند اصفهان، شهرهای شمالی کشور و مشهد، حدود 90 درصد بازدیدکنندگان موزه ها را گردشگران تشکیل می دهد. با این حال، در شهرهای بزرگی مانند تهران که ازشهرهای سیاسی یا اقتصادی به شمار می رود، گردشگر کمتری وجود دارد و مردم هم به دلیل مشغله های روزمره و معضلاتی مانند ترافیک، اوقات فراغت کمی دارند. بنابراین حضور گردشگر و مردم عادی در موزه های تهران به جز چند موزه خاص که موزه های مادر محسوب می شوند، به عنوان بازدیدکننده موزه بسیار کم دیده می شود. در نتیجه، موزه ها محور خود را بر آموزش و پژوهش و در بخش دانشجویی و دانش آموزی قرار می دهند و با هماهنگی آموزش و پرورش تورهای مختلف دانشجویی و دانش آموزی از موزه ها بازدید می کنند. یکی از چالش های اصلی در موزه ها بیشتر بحث اعتبار است؛ همچنین تجهیزات موزه ای در کشور مانند ویترین، صفحات نمایشی و صفحات اطلاع رسانی خاص موزه ها در کشور کم است. در کشورهای دیگر نمایشگاه های بزرگی برپا می شوند که فقط خاص موزه ها هستند و لوازم مختص موزه ها در آن ها ارائه می شود اما در کشورمان چنین نمایشگاه هایی وجود ندارد و باید این تجهیزات بسیار هزینه بر را ساخت که این امر خود دانش فنی خاصی را می طلبد.

آمار بازدیدکنندگان از موزه سالانه چه تعداد است؟

 بازدید بین 30 هزار تا 50 هزار برای یک موزه تخصصی آمار خوبی است اما راضی کننده نیست و انتظار داریم با طراحی جدید افراد بیشتری را جذب کنیم و معتقدیم که هنوز بخش عمده ای از جامعه را جذب نکرده ایم. بازدید خوب از چند عامل تاثیر می پذیرد که یکی از آن ها ظرفیت سالن است و دوم هم رعایت حقوق بازدیدکنندگان و مخاطبین بسته به شرایط فضای سالن، شرایط بصری و شرایط نمایش است. برای چنین فضایی بازدید بین 50 تا 70 هزار نفر آمار قابل قبولی است.

آیا موزه ها در ایران و به ویژه موزه پول درآمدزا هستند؟

موزه ها در واقع موسساتی غیرانتفاعی هستند و حتی در حال حاضر موزه لوور هم از دولت فرانسه حمایت مالی دریافت می کند. موزه ها معمولا توسط دولت ها یا شهرداری ها یا موسسه های توانمند پشتیبانی مالی می شوند و به آن ها از دید اقتصادی نگاه نمی شود. موزه ها درآمدساز هستند اما سودآور نیستند و وظیفه دولت هم خدمت رسانی به مردم به ویژه در زمینه فرهنگی است. بنابراین دولت به موزه ها به عنوان بنگاه های اقتصادی نگاه نمی کند و هدف ازسرمایه گذاری دولت در زمینه هایی مانند موزه دارای بازدهی های فرهنگی در سطح ملی است. با این حال برخی از موزه های خصوصی در سایر کشورها وجود دارند که به عنوان موسسات اقتصادی سودآور مطرح هستند.

گفتگو: شه تاو ناصری

No tags for this post.