ابرهایی که به کمک فناوری گریه می کنند

هزينه استحصال يک متر مکعب آب از ابرها، بين ۱۵ تا ۴۵ تومان برآورد مي‌شود در حالي که، دولت براي استحصال يک متر مکعب آب از منابع زيرزميني، ۱۰۰۰ تومان هزينه مي‌کند و حدود ۳۰۰ تومان در اختيار متقاضي قرار مي‌دهد.

به گفته مرتضی افتخاری رئیس موسسه تحقیقات آب طرح باروری ابرها با توجه به قیمت تمام شده بسیار مناسب آب از منابع جوی یک منبع مطمئن و پایدار برای تامین آب کشور است.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو افتخاری با اشاره به آغاز باروری در ۱۵ آبان‌ماه سال جاری افزود: در طول ۵/ ۲ ماه گذشته از سال آبی جاری،‌ حدود ۳۰ ساعت عملیات باروری در کشور با شلیک ۱۰۰۰ کپسول حامل یدید نقره به ابرها انجام شده و ابرهای ۷ استان کشور شامل، استان‌های یزد، اصفهان، فارس، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، سیستان و بلوچستان و شمال شرق خوزستان بارور شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه برای باروری ابرها یک فرآیند ۳ تا ۴ ماهه لازم است و پس از باروری،‌ بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان برای بارش در نظر گرفته خواهد شد، افزود: با توجه به سرعت حرکت ابرها، بیشینه محدوده بارش می‌تواند در شعاع ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتری اتفاق بیفتد. وی با بیان این مطلب که در سال گذشته از ۱۰ میلیارد تومان اعتبار موردنیاز، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به این امر اختصاص یافته است، گفت: وجود اعتبار لازم و افزایش ناوگان هواپیمایی از ۲ فروند به ۳ فروند، می‌تواند موفقیت کشور را در استحصال آب از آب‌های جوی افزایش دهد.

۳۰ ساعت باروری ابر برای ۷ استان این روزها درحالی به عنوان یک اتفاق مثبت مطرح شده است که فناوری باروری ابرها با آنکه نزدیک به 70 سال از عمر خود را سپری کرده است اما همچنان از مباحث نو و پرچالش به حساب می آید. در ادامه روند شکل گیری این فناوری و مکانیسم اجرای آن را بررسی می کنیم.

تاریخچه باروری ابرها

«باروری ابرها» توسط رهاسازی مواد مصنوعی به درون ابرها در تاریخ 7 ژولای 1946 در آزمایشگاه های تحقیقاتی شرکت جنرال الکتریک توسط وینسنت شیفر کشف شد. او کریستال های یخ خشک با دمای 78- درجه سانتیگراد را به داخل ابرهای مصنوعی ایجاد شده در اتاقک آزمایشی ابر که حاوی قطرک های ابرسرد بودند رها کرد و مشاهده نمود این قطرک های ابرسرد از طریق فرآیند انجماد، به کریستال یخ تبدیل شده و به صورت برف در ته اتاقک ابر ریزش کردند. متعاقب آن در سیزدهم نوامبر 1946  همزمان با این تحقیقات، دکتر   Irwing Langmuir برنده جایزه نوبل، یک آزمایش میدانی روی یک ابر استراتی فرم روی کوه Greylock واقع در ایالت نیویورک انجام داد. این ابر در ارتفاع  14000 پا، دمای 20- درجه سانتیگراد داشت. او 3 پوند یخ خشک را در طول یک خط با طول حدود 3 مایل روی ابر پاشید و ظرف 5 دقیقه تمامی ابر به برف تبدیل شد و برف قبل از تبخیر شدن در نزدیکی زمین در حدود 2000 پا زیر پایه ابر ریزش کرد.

با این آزمایشات، باروری ابرها وارد مرحله جدیدی گردید. از آن زمان کشورهای مختلف از جمله استرالیا، چین، تایلند، آفریقای جنوبی و بسیاری از ایالت های آمریکا از جمله ایالت های کالیفرنیا، تگزاس، آیداهو، نوادا و غیره تحقیقات آزمایشگاهی و برنامه های میدانی خود را در زمینه شناخت ابرها، فرآیندهای بارش و تکنولوژی بارورسازی ابرها آغاز نمودند. این امر منجر به گسترش فعالیت های تحقیقاتی و عملیاتی تعدیل آب و هوا و تشکیل انجمن ها و سازمان هایی با هدف سازماندهی، وضع قوانین و ضوابط اجرا، پژوهش، مدیریت و نظارت بر امور اجرایی تعدیل آب و هوا گردید.

باروری ابرها در ایران

پروژه های باروری ابرها از سال 1377 در ایران به طور جدی تحت نظر وزارت نیرو و با مدیریت مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها آغاز شد. پس از سپری شدن دوره طرح انتقال تکنولوژی بارورسازی ابرها از کشور روسیه به ایران، از سال 1387 این پروژه ها به صورت مستقل بنا به درخواست استان ها در مناطق مختلف کشور به مرحله اجرا در می آید. متأسفانه با توجه به شرایط خاص آب و هوایی کشور و برخی سیاستگذاری های انجام شده و عدم سرمایه گذاری لازم جهت تأمین تجهیزات و امکانات لازم، تاکنون تمام پروژه های باروری ابرها در ایران جنبه اجرایی داشته و هیچ پروژه ای با هدف تحقیقاتی طراحی و اجرا نگردیده است.

مهم ترین مواد مورد استفاده در باروری ابرها

مواد مورد استفاده در باروری ابرها بسته به نوع ابر و فرآیندهایی که در رشد قطرک های ابر شرکت می کنند به دو گروه «مواد نم گیر» و «مواد یخ ساز» تقسیم می شوند. عوامل نم گیر در ابرهای گرم به دلیل داشتن قابلیت جذب رطوبت، آب محتوی ابر را جذب کرده و رشد می کنند و موجب ریزش باران می گردند. نمک، اوره و نیترات آمونیوم از جمله این عوامل هستند. عامل های یخ ساز در ابرهایی که دارای ساختار مایع به صورت آب ابرسرد هستند، موجب ایجاد بلورهای یخ می شوند. این عوامل عبارتند از یدید نقره، یخ خشک، پروپان مایع، نیتروژن مایع، دی اکسید کربن مایع، و برخی مواد آلی.

روش های تزریق مواد باروری به داخل ابر

به طور کلی مواد باروری را می توان با دو روش زمینی و هوایی به درون ابر تزریق کرد. در روش هوایی، نحوه تزریق مواد به نوع باروری، نوع ابر، ماده باروری و نوع پخش کننده بستگی داشته و به سه روش باروری درون ابر، زیر پایه ابر و قله ابر صورت می گیرد. در روش زمینی از ژنراتورهای زمینی و پرتابه ها اعم از موشک و توپ استفاده می شود.

تشخیص مناسب بودن ابر

با کمک روش های مدرن سنجش از راه دور می توان اطلاعات جزیی در خصوص ساختار ابر، فاز ابر (آب – بخار – یخ) و سرعت و جهت باد به دست آورد. برای مثال با استفاده از تصاویر حاصل از رادارهای داپلر و پلاریزه، جزئیات و خصوصیات فیزیکی ابرهای بدون بارش، سلول های ابری و گسترش عمودی آب درون ابر تعیین می شود. رادیومتر میکرو موج، محتوای آب مایع ابر را در لایه های مختلف ارتفاعی اندازه گیری نموده و داده های ماهواره می توانند در درون یابی بین نقاط اندازه گیری مورد استفاده قرار بگیرند. علاوه بر تجهیزات فوق، با نصب انواع مختلف سنجنده ها بر روی بدنه هواپیما، می توان کمیت های جوی را اندازه گیری کرد.

درصد موفقیت برنامه باروری ابرها

به طورکلی مقدار قابل قبول و قابل انتظار افزایش بارش از پروژه های باروری ابر سرد با طراحی و اجرای مناسب، دامنه 5 تا 20 درصد در مناطق قاره ای و 5 تا 30 درصد در مناطق ساحلی است. آزمایشات باروری ابرهای گرم بر روی ابرهای منفرد حاکی از افزایش 100 درصدی بارش می باشد. داده های زمینی نشان داده اند باروری ابرها می تواند تگرگ را به میزان 20 تا 50 درصد کاهش داده و تولید گندم را در مناطق بارور شده تا 5.9 درصد افزایش دهد.

 

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا