جوانه‌زنی بذر کاج در شرایط خشک!
خشکی و کمبود رطوبت، یکی از مهم ترین مشکلات کشاورزان و باغداران برای کشت و کار گیاهان مختلف است. این عارضه در روزگار ما، به دلیل بروز تغییرات اقلیمی گسترده شدت بیشتری پیدا کرده و گاه اثرات جبران ناپذیری بر گیاهان و به تبع آن بر کشاورزی و محیط زیست می گذارد. بر اثر تنش خشکی، مواد آسیب زای اکسیدان در سلول های گیاهی تولید می شوند. این مواد با حمله به غشاهای سلولی، ساختار سلول های گیاهی را ناپایدار نموده و ضمن نامتعادل کردن هورمون ها، باعث غیرفعال شدن مکانیسم دفاعی سلول ها می گردند.
شکی نیست که مهم ترین درمان برای عارضه و تنش خشکی، رساندن رطوبت کافی به گیاه است. ولی در صورتی که این امر به قدر کافی و در زمان مناسب امکان پذیر نباشد، برای تداوم حیات گیاه لازم است که به آن مواد مقاوم کننده در برابر کمبود رطوبت اضافه شود. یکی از این مواد، «اسید سالیسیلیک» است که با داشتن خواص آنتی اکسیدانی مناسب، قادر است نقش موثری در تنظیم فرایندهای گیاهی و رهایی آن ها از چنگال تنش هایی نظیر تنش خشکی داشته باشد.
مهم ترین درمان برای عارضه و تنش خشکی، رساندن رطوبت کافی به گیاه است. ولی در صورتی که این امر به قدر کافی و در زمان مناسب امکان پذیر نباشد، برای تداوم حیات گیاه لازم است که به آن مواد مقاوم کننده در برابر کمبود رطوبت اضافه شود.
پژوهشگرانی از دانشگاه تربیت مدرس با در نظر گرفتن موارد فوق، تاثیر پیش تیمار کردن بذر نوعی گونه جنگلی به نام «کاج تهران» را با اسید سالیسیلیک به منظور بهبود جوانه زنی آن در شرایط تنش خشکی مورد بررسی قرار داده اند که نتایج آن در نشریه «پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل» منتشر گردیده است.
این محققین، بذرهای درخت کاج ایرانی را به مدت 72 ساعت و در دمای 23 درجه سانتی گراد در غلظت های آزمایشی مختلفی از محلول اسید سالیسیلیک خیسانده و سپس با طی فرایندهایی نظیر شستشو و خشک کردن، برای وضعیت جوانه زنی مورد آزمون های آزمایشگاهی قرار داده اند.
نتایج آزمایش های جوانه زنی نشان می دهد که در شرایط عادی و بدون استفاده از «اسید سالیسیلیک»، هر چه تنش خشکی شدت بیشتری پیدا کند درصد جوانه زنی بذرها کاهش یافته و در تنش خشکی بیش از «منفی 6 بار» کاملا متوقف می گردد. ولی در صورت پیش تیمار کردن بذرها با غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک، بذرها حتی در شرایط تنش خشکی به میزان «منفی 14 بار» نیز توان جوانه زنی خود را حفظ می نمایند.
بنا بر اظهار محققین فوق، از آن جایی که اسید سالیسیلیک ماده ای ارزان و قابل دسترس بوده و کار با آن نیز آسان است، به کارگیری آن در چنین شرایطی می تواند راندمان تولید نهال کاج تهران را در نهالستان های مناطق خشک و نیمه خشک بهبود دهد.
گفتنی است درخت کاج تهران با نام علمی «پینوس الداریکا» به طور وسیعی در جنگل کاری ها و توسعه فضاهای سبز شهری و برون شهری مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه برای تکثیر، وابسته به روش جنسی است که در آن وجود بذر و جوانه زنی مناسب اهمیت بسیار بالایی دارد.
نویسنده: محمدرضا دلفیه
با اقتباس از: جوانمرد، ز.، طبری کوچکسرایی، م. و احمدلو، ف. 1395. اثر پیش تیمار اسید سالیسیلیک بر صفات جوانه زنی بذر کاج تهران (Pinus eldarica Medw.) در شرایط تنش خشکی. پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل، 23(1): 176-163.
No tags for this post.
