تعطیلات رسمی در ایران؛ خوب یا بد؟

با توجه به تعطیلات پنج شنبه و جمعه ادارات (104 روز) و مرخصی استحقاقی 30 روزه كارمندان، جمع تعطیلات سالانه كشور با احتساب 25 روز تعطیلات رسمی سالانه جمعا 159 روز و روزهای كاری 206 روز در سال می شود. به عبارت دیگر ایران در بیش از 43 درصد ایام سال یعنی بیش از 5 ماه از سال رادر تعطیلی به سر می برد.

تعطیلات مدارس آموزش و پرورش و دانشگاه ها، با احتساب تعطیلات تابستان به 200 روز در سال می رسد كه 55 در صد ایام سال را تشكیل می دهد كه معادل 6 ماه و 20 روز در سال است. علاوه بر این، همه ساله تعطیلات ناگهانی و منطقه ای به دلایل شرایط جوی و… نیز به تعطیلات رسمی کشور اضافه می کند.

این در حالیست که میزان تعطیلات رسمی در مغولستان 5 روز، در هند 7 روز، در پاكستان و مراكش 8 روز، در آمریكا، ایرلند، ایسلند و قطر 9 روز، در لسوتو (آفریقا) 10 روز، در استرالیا 11 روز، در آمریكای جنوبی، ایتالیا، فرانسه، اردن، تركیه و مصر 12 روز، در اتریش و گویانا (آمریكای جنوبی) 13 روز و در ژاپن 14 روز است.

برخی از کارشناسان و صاحبنظران معتقدند تعطیلات بیش از اندازه در ایران تبعات اجتماعی و اقتصادی بیشماری برای کشور به همراه داشته است به طوریکه با توجه به اظهارات مخالفان، می توان گفت هر روز تعطیلی خسارتی بالغ بر دو هزار میلیارد تومان بر اقتصاد کشور تحمیل می کند. البته برخی نیز با تعداد روزهای تعطیل کشورمان مشکلی نداشته و نه تنها آن را به هیچ وجه تهدیدی برای اقتصاد کشورمان نمی دانند، بلکه تعطیلات را عامل اصلی انگیزه نیروی کار و بهره وری بیشتر آنها می دانند.

نمایندگان مجلس طی سال‌های گذشته طرح‌هایی را برای ساماندهی تعطیلات طراحی کرده اند اما هیچ‌کدام به سرانجام نرسیده است. یکی از این طرح‌ها به افزایش تعداد روزهای تعطیل می انجامید و در آن پیشنهاد شده بود که پنجشنبه روز تعطیل رسمی اعلام شود. اما طرحی دیگر که در یکی از کمیسیون‌های مجلس نوشته شد اما به صحن راه پیدا نکرد، کاهش تعداد تعطیلات را در خود جای داده بود. در این طرح، تعطیلات مناسبتی با تغییراتی مواجه شده بود و بر این اساس 9 روز از تعطیلات رسمی کاسته می شد. البته این طرح هیچ گاه از سوی هیأت رئیسه مجلس برای بررسی در صحن علنی انتخاب نشد.

 

تعطیلات ایران براساس دو تقویم تنظیم شده است

بر اساس گزارشی که چندی پیش مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرد: ایران تنها کشور در جهان است که تعطیلات خود را براساس دو تقویم تنظیم کرده است، با توجه به تغییرات تقویم قمری و چرخش آن، در مواردی تعطیلات مذهبی با تعطیلات ملی و آخر هفته همراه می شود و میزان تعطیلات را به شدت افزایش می دهد.

واقعیت دیگر این است که ایران تنها کشوری است که در دنیا دارای نظام سیاسی- دینی است و همین مسئله باعث شده تعداد تعطیلات مذهبی در کشور سه برابر میانگین جهانی باشد. علاوه بر این به دلیل ماهیت دینی نظام سیاسی است که تعطیلات مذهبی براساس تقویم قمری تنظیم شده است.

این مرکز در گزارش خود می آورد؛ در واقع بیشترین مسئله در خصوص تعطیلات، مربوط به تعطیلات مذهبی براساس تقویم قمری است و این امر به دلیل ماهیت دینی نظام کشور است لذا در این ساماندهی واقعیت دیگر ماهیت دینی نظام است که نمی توان بدون توجه به اقتضائات و الزامات نظام دینی و اولویت های آن در خصوص تعطیلات تصمیم گیری کرد.

مرکز پژوهش های مجلس هم چنین اعلام کرد: علاوه بر این موارد ایران از معدود کشورهای دارای تاریخ و تمدن کهن است. ویژه بودن شرایط ایران در این مورد زمانی بیشتر می شود که دریابیم بسیاری از آداب و سنن باستانی هم چنان در جامعه وجود داشته و محور همبستگی و تقویت هویت ملی است. آیین نوروز در ابتدای فصل بهار، نشان بارز تداوم رسوم و آیین های سنتی در جامعه است. همین مسئله باعث شده که در تعیین تعداد و توزیع تعطیلات در ایران، آداب و سنن باستانی ملی نیز مورد توجه باشد. به گونه ای که حذف برخی از ایام تعطیل هم چون روز سیزدهم فروردین عملا امکان پذیر نیست.

پس با توجه به این واقعیت ساماندهی تعطیلات در ایران امری بی نهایت بغرنج و پیچیده است و شرایط به گونه ای است که امکان تغییر در هر یک از موارد بسیار محدود و تنش زاست.

 

تبعات مثبت و منفی تعطیلات در ایران

قطعا میزان تعطیلات زیاد بیش از هرچیزی تبعات اقتصادی برای کشور به همراه دارد است به طوری که دکتر حسین راهور اقتصاددان و مدرس دانشگاه الزهرا در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس گفت: در حالیکه بهره وری یکی از مباحث واهداف توسعه در کشوراست اما میزان بهره وری و کارآیی نیروی مولد در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورها بسیار پایین است.

وی با بیان اینکه یکی از عوامل تاثیرگذار بر میزان بهره وری در کشور ما ایام تعطیل است گفت: به این معنا که چون اقتصاد کشورمان شدیدا متاثر از درآمدهای نفتی است، نقش مخرب تعطیلات زیاد برای مردم محسوس نیست.

این استاد دانشگاه به بازنگری صریح و سریع بر میزان تعطیلات کشور اشاره کرده و گفت: کشورهای در حال توسعه نظیر ترکیه و کره جنوبی با عزمی جدی در حال شتاب برای رشد و توسعه و رقابت با دنیا بوده و از هر فرصتی برای ارتقای ظرفیت های تولیدی و بهره وری نیروی کار استفاده می کنند، در حالی که ما از این قافله عقب هستیم.

این در حالیست که دکتر ابراهیم رزاقی اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس گفت: مقایسه تعطیلات ایران و کشورهای دیگر بدون درنظرگرفتن خاستگاه فرهنگی کشورها چندان معنی‌دار نیست.

وی کاهش تعطیلات را باعث کاهش‌انگیزه نیروی کار دانسته و اظهار کرد: نیروی کار برای تولید یا ارائه خدمات نیازمند ‌انگیزه است. پیش از پرداختن به تعداد روزهای تعطیل باید دید نیروی کار ایرانی چه‌انگیزه‌ای برای کار دارد. حقوق و دستمزد به طرز غیرقابل انکاری ناکافی است و مزدبگیران برای تامین یک زندگی حداقلی نیازمند انجام چند کار متفاوت یا چند شیفت کاری پی‌در‌پی هستند. بخش قابل‌توجهی از این نیروی کار بیمه و قرارداد کار ندارند، بنابراین، تنها ‌انگیزه برای این افراد تعطیلاتی برای استراحت است.

رزاقی طرح هرازگاهی بحث کاهش تعطیلات را نوعی فرافکنی دانسته و گفت: مخالفان مدعی کمبود بهره‌وری نیروی کار ایرانی هستند. در محاسبه بهره‌وری هم به شیوه خاص خودشان عمل می‌کنند و از بین تمام عوامل بهره وری مثل مدیریت و ابزار کار و… تنها نیروی کار را می‌بینند. اما نکته قابل‌توجه در بحث بهره‌وری این است که مگر اقتصاد کشور ما با بهره‌وری ارتباط دارد؟ نفت را با کمترین بهره‌وری می‌فروشیم، گاز و محصولات پتروشیمی‌ها و… بیشتر مواد خام می‌فروشیم.

وی تصریح کرد: کارخانه‌هایی را نگاه کنید که کارفرما فاصله‌ای بین خود و کارگران نمی‌بیند و ممکن است حتی حقوق کارگرانش هم به‌اندازه سایرین باشد، اما‌ انگیزه‌ای که مدیریت قوی به کارگران می‌دهد کارآیی آنان را افزایش داده و حتی در روزهای تعطیل هم کارگران مشکلی با کار کردن ندارند. 

 

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.