سفره هفت سین با سبزه زیباست

هریک از این سین ها نماد خاص خودشان را دارند و باید از پنج ویژگی( پارسی بودن، آغاز شدن با واژه«س»، ریشه گیاهی داشتن، خوردنی بودن، اسم مرکب نبودن) بهره مند باشند. بر این پایه سیر( نماد محافظت کننده از شر)، سیب (نماد باروری)، سبزه( نماد زندگی دوباره )، سنجد (نماد عشق)، سرکه(نماد صبر، شکیبایی و جاودانگی)، سمنو ( نماد خیر و برکت)، سماغ( نماد باران یا رنگ طلوع خورشید)  جزء سین‌های اصلی به شمار آیند و سایر سین های غیر روییدنی و خوراکی مانند سپند، سنبل و سکه و…. در سفره هفت سین جایگاه تعریف شده ای ندارند.

همه چیز درباره کاشت بذر گندم

شاید در بین تمام این سین ها کاشت سبزه حکایت و معنا و مفهوم خاصی داشته باشد. اغلب مردم ایران دو هفته قبل از عید نوروز با کاشتن بذر گندم و عدس به استقبال عید نوروز می روند تا با پایان دادن تمام سختی های زمستان، سالی نو و پر امید را آغاز کنند. اخیرا عده ای از دوستداران محیط زیست با حساب دو دوتا چهارتایی خودشان به این نتیجه رسیده اند که کاشت سبزه با بذر گندم( به عنوان یک کالای استراتژیک) اصلا مقرون به صرفه نیست و سالانه میلیون ها لیتر آب به راحتی هدر می رود. مساله ای که اکنون با وضعیت بحران بی آبی کشورمان اصلا مطابقت ندارد.

مزدک میر رمضانی، کارشناس محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار سینا پرس در این خصوص  گفت: معمولا در شرایط خشکسالی و کمبود غذا، گندم بیش از پیش اهمیت پیدا می کند. در این صورت ما باید تجدید نظری در سنت ها و فرهنگ مان به وجود بیاوریم. هرچند سبز کردن این مقدار گندم نسبت به میزان مصرف روزانه نان ما تاثیر چندانی ندارد اما شاید بهتر باشد به جای کاشت گندم از دانه‌های مفیدتری مانند شاهی، ریحان، مرکبات و سایر درختچه های دیگر، متناسب با شرایط آب و هوایی شهر و روستاهایمان برای سفره هفت سین مان استفاده کنیم.

مهدی مهدی پور، کارشناس ارشد اصلاح نباتات، دبیر انجمن ارگانیک ایران نیز معتقد است، میزان هدر رفت آب ما در خیلی از موارد بیشتر از هدر رفت مصرف گندم های سفره هفت سین است.

وی در این خصوص گفت: روزانه آب زیادی به علت درست مصرف نکردن آب هنگام حمام کردن و شست و شو از سوی شهروندان هدر می رود. این میزان هدر رفت آب اصلا قابل مقایسه با 2 پارچ آبی نیست که برای مصرف این گندم ها مصرف می شود.

وی افزود: اگر سبزه های کاشته شده با بذر گندم بار دیگر به عنوان کمپوست وارد طبیعت شوند نه تنها به حفظ محیط زیست کمک کرده ایم بلکه باعث هدر نرفتن آب هم شده ایم. پس بهتر است به جای فرهنگ سازی روی این مساله وقت بیشتری روی مسایل بزرگتر بگذاریم.

دکتر محمود عرب خدری، رییس گروه آب و خاک پژوهشکده حفاظت آب و آبخیزداری نیز در این خصوص گفت: هرچند پیشنهاد کاشت نهال و بذر مرکبات خوب است و از اتلاف آب و هدررفت گندم جلوگیری می کند اما باید توجه داشت کاشت این بذرها مختص هر منطقه و خاکی نیست. همچنین تنها ارایه یک طرح کافی نیست. چنین طرحی باید سازماندهی شود و دستگاه‌ها و ارگان های مربوطه نیز باید برای تحقق این ایده برنامه‌ریزی مدونی طراحی کنند.

وی اظهار کرد: ما اگر قصد پرورش نهال یا درختچه به جای سبزه داریم باید به خوبی از آن مراقبت کنیم. پرورش نهال و درختچه با شرایط گرمایش زمین و بحران آلودگی هوا، کم خدمتی نیست اما متاسفانه امروزه اغلب باغچه های حیاط های خانه ما  به علت گران شدن آب بها به بیابان تبدیل شده اند بنابراین ما باید فنونی را اجرا کنیم که واقعا عملیاتی هستند.

وی بیان کرد: من پیشنهاد می کنم شهروندان در صورت کاشت گندم یا عدس سبزه هایشان را به جای انداختن به خیابان ها به پای باغچه هایشان بریزند. این سبزه ها به مرور زمان  می توانند به کودآلی و گیاه خاک تبدیل شوند.

حفظ محیط زیست حتی با کاشت سبزه

جدا از این مسایل چند سالی است که ستاد محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری ها نیز با برپایی غرفه های خاص در برخی از بوستان ها، سبزه شهروندان را تحویل می گیرد و  آنها را بازیافت و به عنوان کود مصرف می کنند. پس اگر شما نیز جزو آن دسته از افرادی هستید که پایبند به فرهنگ ایرانی هستید و دوست دارید سر سفره هفت سین تان سبزه داشته باشید دیگر نگران نباشید، شما می توانید با تحویل دادن سبزه هایتان به این غرفه ها یا کاشت آنها در باغچه خانه تان گامی مفید و موثری در حفظ محیط زیست‌تان بردارید.

چطور سبزه بکاریم که سبزتر و زیباتر شود؟

کاشتن سبزه  اصلا کار سختی نیست. کاشت سبزه با بذر عدس یکی از معمولی ترین روش ها است. معمولا دو هفته قبل از عید کاشت سبزه عدس شروع می شود. برای کاشت سبزه عدس کافی است مقداری عدس را در داخل کاسه ای قرار دهید و با آب پر کنید و بگذارید تا چند روز در دمای اتاق بماند‌. اگر آب عدس کشیده شده بود باز به آن اب اضافه کنید، البته بهتر است هر روز اب عدس را عوض کنید چون ترشیده شده و کف می‌کند. پس از آنکه عدس ها حسابی خیس خوردن آنها را لای دستمالی نمدار بگذارید تا جوانه بزند. عدس ها را پس از جوانه زدن آبکش کنید و در ظرف مورد نظرتان بریزید و روی آن دستمال بگذارید و با آبپاش هر از چند گاهی به آن آب بپاشید و آن را کنار  پنجره (جایی که نه زیاد سرد د و نه زیاد گرم  باشد، بگذارید) تا رشد کند. پس از آنکه جوانه‌ها مقداری رشد کردن و کمی سبز شدن دستمال را از روی سبزه‌ها بردارید‌ ولی همچنان به آب دادن عدس‌ها ادامه دهید. توجه داشته باشید که باید نور طبیعی به سبزه برسد. همچنین توصیه می شود هر‌از چند گاهی ظرف مورد نظر را بچرخانید تا سبزه‌ها به صورت کج رشد پیدا نکنند.

سمبل عید چینی، پای سفره هفت سین ایرانی

طی چند سال اخیر به جز این هفت مورد، چیزهای دیگری مانند ماهی قرمز با نماد تحرک و زندگی به سرسفره هفت سین ایرانی راه پیدا کرده است که درباره قدمت و فلسفه آنها شک و تردید زیادی وجود دارد؛ ماهی قرمز( سمبل عید چینی) از حدود 80 سال پیش همراه با ورود چای به ایران به سفره های هفت سین راه پیدا کرده است  با این تفاوت که چینی ها هنگام عید ماهیان قرمزشان را رها می کنند تا زندگی جریان یابد اما ما ایرانی ها ماهی های قرمزمان را اسیر تنگ بلورین مان می کنیم تا هر روز به مرگ نزدیک تر شوند؛ ماهی هایی که شاید همان لحظه تحویل سال و حتی قبل از آن  به علت شرایط بد نگهداری به زندگی شان پایان داده می شود.

چند سالی است که بعضی تاریخ شناسان و البته دوستداران محیط زیست سعی می کنند مردم را مجاب کنند که از گذاشتن ماهی قرمز بر سر سفره هفت سین خودداری کنند.

 میر رمضانی در این خصوص گفت: امروزه استفاده از ماهی قرمز نه تنها با فرهنگ و سنت ایرانی مغایر است بلکه می تواند سلامت انسان ها را نیز به خطر بیاندازد؛ تماس با آب و ماهی قرمز نه تنها موجب ناراحتی پوستی برای انسان ها می شود بلکه رها سازی این ماهی ها پس از ایام سیزده بدر در استخرهای پارک ها باعث شده تا بیماری این ماهی ها به سایر جانداران آبزی و سایر ماهی های این منابع آبی نیز سرایت پیدا کند.

وی افزود: همچنین در بسیاری از موارد دیده شده که این نوع ماهی ها می توانند به گونه های مهاجم تبدیل و تکثیر یابند زیرا شرایط رشد برای آنها بسیار مفید است. تکثیر زیاد این گونه ها می تواند حیات گونه های بومی ایرانی را به خطر بیاندازد؛ این ماهی ها با تکثیر زیادشان می توانند منابع غذایی و اکسیژن سایر جانداران آبی را از بین ببرند به همین دلیل به شهروندان و هموطنان توصیه زیاد می شود به جای خرید این گونه ها به همان سبزه و هفت سین سفره بسنده کنند.

وی تصریح کرد: میزان مرگ و میربالای این ماهی ها نیز می تواند این خطرها را چندین برابر کند؛ سالانه چند میلیون قطعه ماهی قرمز به علت  شرایط نگهداری نادرست در ایران به هلاکت می رسند. از سوی دیگر این نوع ماهی ها آب مصرفی شان را آلوده می کنند به همین دلیل باید در فاضلاب ها ریخته شوند. در شرایط بحران آبی ایران حتی این مقدار آب مصرفی نیز باید صرفه جویی شود.

سمندر و لاک پشت سر سفره هفت سین؟

جدا از این مساله با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، تجارت انواع مار آبی، لاک پشت و دوزیستی به نام «سمندر لرستانی»  نیز رونق گرفته است؛ تجارتی که هیچ ریشه ای در تاریخ باستانی عید نوروز ندارد و حیات حیوان ها مانند سمندر لرستانی معروف به امپراطور(گونه در حال انقراض ایرانی) را به خطر می اندازد.

میر رمضانی در این خصوص نیز گفت: تنها زیستگاه این حیوان در ایران است بنابراین شکار و به تله انداختن و آوردن این گونه کمیاب و در حال انقراض بر سر سفره هفت سین کاری انسان دوستانه و میهن دوستانه نیست. اخیرا بازار فروش این نوع گونه ها به علت تقاضای برخی انسان های تجمل گرا افزایش یافته است؛ این بار انسان های تجمل گرا برای نمایش موقعیت مالی و اجتماعی خودشان تصمیم گرفته اند در کنار نگهداری ببر و شیر، سمندر ایرانی را با قیمت گزاف خریداری کنند و حیات این گونه در حال انقراض را به خطر بیاندازند.

وی افزود: اخیرا سازمان حفاظت از محیط زیست جریمه هایی برای فروشنده های این خزنده ها در نظر گرفته است اما به نظر می رسد این جریمه‌های در نظر گرفته شده برای آنها کافی نیست زیرا سود حاصل از فروش این خزنده ها بیشتر از میزان جریمه های آنها است.

وی اظهار کرد: به نظر می رسد باز هم تنها آگاهی و نهادینه کردن فرهنگ در بین شهروندان گره گشای این مساله باشد؛ اگر تقاضایی برای فروش این جانوران در کشور نباشد بساط سودجویان این معامله برچیده خواهد شد.

 

گزارش : فرزانه صدقی

 

No tags for this post.