ناشناخته های قطب شمال

دکتر بوتیوس در مصاحبه با مجله نیوساینتیست، توضیحاتی در مورد برخی از این یافته ها و نیز برنامه های آتی خود ارائه می کند.

شما ماه ها بر روی کشتی یخ شکنی که در اقیانوس منجمد شمالی حرکت می کرد زندگی کردید. زندگی در قطب شما چگونه است؟

قطب شمال چشم انداز بی نظیری دارد. با اینکه حس می کنیم به آنجا تعلق نداریم، اما باز هم جای بسیار زیبایی است. وقتی آفتاب به یخ های قطبی می تابد و یخ شکن نیز این یخ ها را می شکند، قطعات بزرگ یخ بر می گردند و گاهی اوقات میبینیم که در زیر این قطعات یخ، حیوانات و ماهی هایی وجود داشته اند. خلاصه اینکه گویی در سیاره ای دیگر حضور یافته ایم.

در قطب شمال به دنبال چه چیزی هستید؟

من علاقه زیادی به مطالعه آب های عمیق دارم. تلاش های زیادی کرده ام تا تصاویری با کیفیت تهیه کنم که نشان دهد اقیانوس منجمد شمالی، مکان مرده و بی جانی نیست. اما واقعیت آن است که موجودات بسیاری در این آبها زندگی می کنند.

درست است که زیست توده زیادی در این اقیانوس وجود دارد. اما باز هم تنوع زیستی آنچنانی در آنجا موجود نیست…

بله. اتفاقا همین مساله است که برایم جذابیت دارد.اقیانوس منجمد شمالی با رویه ای از یخ پوشیده شده است و به همین دلیل نور بسیار کمی را به خود جذب می کند. فقط دو تا سه ماه در سال، گیاهان و جبلک های این اقیانوس می توانند نور کافی دریافت کنند و در سایر ماه های سال این منطقه به معنای واقعی تاریک است.

وقتی دانشجوی دکترا بودم، نخستین نمونه برداری را از اعماق آبهای این منطقه انجام دادم. نمونه برداری من نشان می داد که حجم زیست توده این اقیانوس بسیار زیاد است. به این ترتیب به این نتیجه رسیدم که با یک منبع ناشناخته انرژی در این آبها روبرو هستیم.

آیا بالاخره توانستید این منبع انرژی را شناسایی کنید؟

فکر می کنم که منشا این انرژی در جلبک های یخی باشد. این جلبک ها توده های بسیار بزرگی را به وجود می آورند که سبب تغییر رنگ یخ به رنگهای سبز و قهوه ای می شود. مقدار متوسط این جلبک ها بین 100 تا حتی 1000 باز بیشتر از مقدار جلبک در آب دریاهای دیگر است. اما آیا بیشتر فتوسنتز این جلبک ها در یخ صورت می گیرد یا آب، هنوز مشخص نیست. همچنین معلوم نیست وقتی دیگر یخی وجود ندارد، میزان رشد این جلبک ها بیشتر می شود یا کمتر.

منظورتان حالتی است که یخ های قطبی به خاطر تغییرات اقلیمی آب می شوند و از بین می روند؟

بله. دقیقاً! ما از مشاهده نوعی جلبک با نام علمی Melosira arctica شگفت زده شدیم. این جلبک به صورت زنجیره ای رشد کرده و همانند یک جنگل عمودی که از سطح زیرین لایه یخ آویزان می شود. گاهی اوقات ارتفاع این رشته به 8 متر نیز می رسد. از آنجا که یخ ها به تدریج حرکت می کنند، مواد غذایی فراوانی به این جلبک ها می رسد. این نوع جلبک، بزرگترین تجمع جلبکی در اقیانوس منجمد شمالی را دارند و البته جلبک های که در کناره ساحل رشد می کنند نیز مشابه اینها هستند.

ما برای مشاهده این جلبک ها به اعماق آب رفته ایم و از ربات، دوربین و نیز حفاری یخ برای بررسی بهتر آنها استفاده کرده ایم. در هنگام یخ شدن آبها در تابستان سال 2012 ما در آن منطقه بودیم و از بین رفتن یخ ها را ثبت می کردیم. به خاطر ذوب شدن یخ ها، همه این جلبک ها به کف دریا سقوط می کردند. در واقع کف آب های این منطقه از این نوع جلبک پوشیده شده است.

 

به نظر می رسد که از بین رفتن این حجم زیاد از جلبک ها برای محیط زیست خسارت بار باشد.

بسیاری از دانشمندانی که به بررسی جلبک های یخی پرداخته اند بر این باورند که از بین رفتن یخ ها، حکم نابودی برای این جلبک ها را دارد، زیرا دیگر این جلبک ها توانایی رشد و ادامه حیات را ندارند.

به نظر می رسد که فرو رفتن این جلبک ها برای اعماق اقیانوس خوب شاد و مواد مغذی بیشتری به کف برسد. آیا شما هم با این مساله موافقید؟

شمار حیواناتی که می توانند از این نوع جلبک تغذیه کنند بسیار محدود است. به همین دلیل است که این جلبک ها به صورت توده هایی بزرگ در کف اقیانوس روی هم انباشته می شوند. ما فقط دو گونه زنده را یافتیم که از این جلبک ها تغذیه می کردند. اول یک نوع خیار دریایی و دوم هم نوعی ستاره دریایی. در سایر اقیانوس های می بینیم که گونه های فراوانی هستند که از جلبک تغذیه می کنند. فکر می کنم این پدیده انباشت جلبک در کف اقیانوس منجمد شمالی، در این منطقه جدید و بی سابقه بوده است و به همین دلیل گونه های جانوری هنوز خود را با آن انطباق نداده اند.

آب های عمیق چه ویژگی هایی دارند و آیا در آن، ماهی هم وجود دارد؟

منظور از آب های عمیق، هر قسمت از اقیانوس است که نوع کافی در هر دوره ای از سال به آن نمی رسد. در واقع این آب ها به شدت تاریک و سرد هستند. دانشمندان روسی ادعا کرده اند که هیچ گونه ماهی در آب های عمیق اقیانوس منجمد شمالی نیافته اند. اما نوامبر سال گذشته، نوعی ماهی در این آب ها مشاهده شد.

جداً؟ این ماهی از چه نوعی بود؟

ما صدها ساعت از کف اقیانوس منجمد شمالی فیلمبرداری کردیم و نتوانستیم در اعماق زیر 800 متری، هیچ نوع ماهی بیابیم. اما چندی پیش دو نروژی در هاورکرافت خود توانستند نوعی ماهی را در اعماق 1400 متری مشاهده کنند. این ماهی در واقع نوعی مارماهی بود.

آیا می توان گفت که این ماهی از آب های گرم به صورت اتفاقی وارد این ناحیه شده است؟

در هر صورت این مساله باید مورد بررسی های بیشتر قرار گیرد. تعداد ماهی هایی که می توانند دراعماق آب زندگی کنند بسیار کم است. من تلاش زیادی کردم تا همه اطلاعات و نمونه هایی که در آب های عمیق اقیانوس منجمد شمالی تهیه شده است را بررسی کنم. اما واقعیت این است که حجم این داده ها و نمونه ها بسیار محدود است و بیشتر آنها نیز حاصل سفرهای اکتشافی دانشمندان روس و آلمانی است. کمتر از 100 نمونه در مجموع وجود دارد و در کل، دانشمندان جانورشناسی کمی به بررسی ارگانیزم های زنده این ناحیه پرداخته اند. در هر صورت ما در این کار به دانش پژوهشگران روس تکیه می کنیم.

آیا این مساله سبب بروز مشکل در مطالعه و بررسی پدیده های جاری در اقیانوس منجمد شمالی می شود؟

متاسفانه محیط این منطقه به شکلی بسیار سریع در حال دگرگونی است. این حس که قصد درک چیزی که با سرعت تغییر می کند را داریم و در عین حال سرعت مان در این مطالعه بسیار اندک است، برای یک دانشمند اصلا خوشایند نیست. سی سال پس از اینکه فرآیند افزایش آلاینده های کربنی در جو آغاز شد، مردم متوجه این پدیده شدند.  مساله این است که ما نمی توانیم این قدر منتظر بمانیم و دست روی دست بگذاریم تا اوضاع از وضعیت فعلی هم بدتر شود.

این احساس چه تاثیری بر روند زندگی شما دارد؟

من یک سال بر روی مساله گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی مطالعه می کنم و سال بعد هم به سفرهای اکتشافی می روم، زیرا واقعاً رویارویی با این مسایل برایم بسیار دشوار است. در سال 2016 قرار است ماموریتی برای کاوش یک کوه بسیار بزرگ زیرآب انجام دهم. این ماموریت از حفره ای در عمق 4000 متری آغاز می شود و سپس با صعودی 3500 متری پایان می یابد. در این ماموریت، از چندین ربات و دوربین ویژه برای بررسی حیات در این دیواره بسیار شیب دار استفاده می کنم. این کار هر قدر هم دشوار باشد، از مطالعه تغییرات اقلیمی برایم راحت تر است.

 

مترجم: صالح سپهری فر

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا