اثرات جنگ بمان است
محیط زیست در هیج جای دنیا در امان نبوده حتی از آسیب های ناشی از جنگ نیز جان سالم به در نبرده است؛ در گزارش چند سال پیش ایران به سازمان ملل، اعلام شد که جنگ تحمیلی دهها میلیارد دلار به محیط زیست کشور آسیب وارد کرده و بر این اساس برخی کارشناسان معتقدند اثرات جنگ بمان وماندگار است.
تاثیرات جنگ بر محیط زیست کشورها به حدی زیاد بوده که سازمان ملل برای نخستین بار در سال 2001 با تصویب قطعنامه ای روز ششم نوامبر (15 آبان) را به عنوان روز بین المللی پیشگیری از تخریب محیط زیست در جنگ ها و مناقشات مسلحانه نامگذاری کرده است.
هدف از نامگذاری این روز جلب توجه افکار عمومی و بین المللی به آثار زیانبار جنگ بر تخریب طولانی مدت محیط زیست، اکوسیستم ها و منابع طبیعی است، آثاری که فراتر از مرزهای دولت های درگیر جنگ حرکت می کند و نه تنها نسل فعلی که نسل های آینده را نیز از تاثیرات زیانبار خود مصون نگاه نمی دارد.
بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع، هر سال دولت ها و سازمان های مختلف بین المللی این روز را گرامی می دارند.
آثار زیانبار جنگ بر تمام زوایای زندگی مردم و یک کشور به حدی وسیع و گسترده است که بخش محیط زیست نیز از آن در امان نمانده است، موضوعی که دولت ها در زمان جنگ آنرا به راحتی به فراموشی می سپارند.
کارشناسان و مسوولان دولت ها معتقدند زمانی که حرکتی در یک گوشه دنیا صورت می گیرد محیط زیست تمام دنیا از آن متاثر می شود زیرا محیط زیست محدود به هیچ مرز جغرافیایی نیست بنابراین تاثیر جنگ بر محیط زیست تمام دنیا دیده می شود و این تاثیر برای مدت های طولانی بعد از زمان جنگ نیز ادامه می یابد.
به عنوان مثال جنگ کویت یکی از نمونه های بارز این تاثیر است، در طول جنگ کویت در سال 1370، صدها حلقه چاه نفت به آتش کشیده شد که منابع آبی و دریایی گسترده ای را آلوده و هوا را غیرقابل تنفس کرد.
رسوب ضخیم نفت و قیر صدها کیلومتر از سواحل خلیج فارس را پوشاند که براساس برخی گزارش ها نفت باعث مرگ حداقل 30 هزار پرنده دریایی شد.
جنگ علاوه بر اثرات مستقیم بر محیط زیست، اثرات پنهانی نیز دارد که در زمان جنگ خود را نشان نمی دهد که یکی از آن تخریب منابع است که افراد بعد از پایان جنگ متوجه کاهش منابعی می شوند که در زمان جنگ از بین رفته است.
بنابر گزارش های منتشر شده توسط سازمان ملل، فقط در دهه آخر قرن بیستم، 118 درگیری مسلحانه در جهان رخ داد که قطعا اثرات محیط زیستی زیادی به همراه داشته و دارد.
اسماعیل کهرم مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با ایرنا گفت:بعد از پایان جنگ کشورها از سازمان ملل درخواست می کنند تا ارزیابی زیست محیطی پس از جنگ انجام شود که پس از پایان جنگ تحمیلی طبق گزارشی که به سازمان ملل ارسال کردیم مشخص شد خسارات ناشی از جنگ بر محیط زیست کشور دهها میلیارد دلار بوده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد:در زمان جنگ تحمیلی 12 استان کشور آسیب دید، جنگل ها و مراتع در سطح بسیار وسیعی از بین رفت و بسیاری از آبراهه ها ویران و مسموم شدند.
وی گفت: در زمان جنگ تحمیلی، عراق از بمب های ' ناپالم ' و خوشه ای استفاده می کرد که هر کدام از ناپالم ها حدود 10 متر مکعب از خاک را زیر و رو می کرد و بمب های خوشه ای نیز بعد از رها شدن و تقسیم به هزاران تکه موجب از بین رفتن هزاران درخت می شدند.
وی ادامه داد:نیروهای عراقی ها درخت های نخل را به آتش کشیدند و ماشین آلاتی که در گمرک خرمشهر بود را در زمین دفن کردند، این خصومت ها آثار خود را همچنان در محیط زیست نشان می دهد.
مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: این جنگ موجب از بین رفتن بخش زیادی از محیط زیست غرب کشور و آلوده شدن آب و خاک و نابودی درخت ها شد.
وی ادامه داد: آثار زیانبار این جنگ فقط مختص جنگل ها و مراتع نبود بلکه پهنه های آبی هم در امان نماند، زمانی که عراق سکوی نفتی نوروز در خلیج فارس را مورد هدف قرار داد روزانه چند صد هزار بشکه نفت وارد خلیج فارس می شد و وسعت زیادی از این خلیج در رو و زیر آب تحت تاثیر این نفت ها قرار گرفت، گونه های گیاهی و جانوری زیادی از بین رفتند و هزاران پرنده تلف شدند.
کهرم به جنگ عراق با کویت نیز اشاره کرد و گفت: در این جنگ عراق تمام چاه های نفتی کویت را به آتش کشید و نتیجه این شد که دودهای ناشی از سوختن چاه ها تا هندوستان رفت و در آنجا به صورت باران به زمین بازگشت که کشاورزان باران سیاه دریافت کردند.
وی اظهار کرد: همچنین گفته می شود که آمریکا در جنگ با عراق از اورانیوم ضعیف شده استفاده می کرد تا زنجیرچرخ تانک ها را از بین ببرد تا این ابزار جنگی از حرکت بایستد، این است که اکنون برخی ادعا می کنند گرد و غباری که از غرب کشور به هوا بلند می شود حاوی اورانیوم است که البته این موضوع هنوز ثابت نشده است.
کهرم گفت: تاثیر جنگ فقط در اینجا خلاصه نمی شود بلکه آثار زیانبار فیزیکی آن نیز هنوز پابرجاست به این معنا که مین های کاشته شده در زمین در زمان جنگ جهانی دوم که حدود 70 سال پیش بود هنوز در اروپا قربانی می گیرد یا مین های عراق هنوز در غرب کشور کشته به جای می گذارد اینها نشان می دهد که اثرات جنگ بمان است و نمان نیست.
