محصولات دستکاری شده ژنتیکی در ایران و چند سوال
نام تراریخته یا دستکاری شده ژنتیکی فورا ذهن را به سمت مخاطرات ایمنی و زیستی آن می کشاند درحالیکه کمتر فردی از مزایای فراوان محصول تراریخته برای رفع فقر، رفع گرسنگی فزاینده جهان امروز و تحولات اقتصادی ناشی از آن خبر دارد.
این مساله موجب شده که بحث و جدل های فراوانی در رابطه با محصولات دستکاری شده ژنتیکی در کشور وجود داشته باشد و از سوی دیگر بیشتر مردم نیز اصلا معنای محصول تراریخته را نمی دانند و خبر ندارند که تاثیرات احتمالی آن روی سلامت و تفاوت آن با دیگر محصولات چیست.
**تراریخته چیست؟
حدود 20 سال پیش که شرکت صنایع کشاروزی آمریکا موسوم به مونسانتو اولین محصول کشاورزی تراریخته (GM Crops) را عرضه کرد؛ بسیاری آن را طلوع عصر جدیدی قلمداد کردند که قادر است گرسنگی را در جهان کاهش دهد به حفظ محیط زیست کمک کند و به یاری کشاورزان بشتابد.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در تعریف تراریخته به ایرنا می گوید: محصولات تراریخته، محصولاتی هستند که کارشناسان با دستکاری که روی ژنتیک آن ها انجام می دهند، یک خصوصیت ویژه را در محصول ایجاد می کنند یا یک خصوصیت را حذف می کنند؛ به عنوان مثال پروتئین هایی داخل محصول، ایجاد می کنند که خاصیت آفت کشی دارد و این سموم باعث می شود که مثلا کرم ساقه در برنج از بین برود.
حسین رستگار با ذکر مثالی دیگر ادامه می دهد: تغییرات ژنتیکی می تواند محصول را در مقابل خشکسالی و شوری زمین های کشت، مقاوم کند؛ زیرا گیاهان در زمین های شور، رشد نمی کنند و با تغییرات ژنتیکی می توان این گیاهان را در این زمین ها کشت کرد.
**راز پرتقال های بزرگ موجود در بازار
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: همچنین با تغییرات ژنتیکی می توان اندازه رشد محصول را با توجه به نوع آن، دو تا 10 برابر افزایش داد.
رستگار تصریح می کند: البته راه های افزایش محصول، فقط تغییرات ژنتیکی نیست با استفاده از روش های کوددهی شیمیایی و آب دهی خاص ، می توان اندازه محصول را دو تا سه برابر می افزایش داد؛ مانند پرتقال های بسیار بزرگی که در بازار وجود دارد که بزرگی آن به دلیل کودهای خاصی است که استفاده می شود.
**وقتی گوجه فرنگی ها نارنجی می شوند
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو اظهار می دارد: با تغییرات ژنتیکی در یک بذر نیز می توان آنزیمی را که موجب تخریب آن می شود، کور کرد و با استفاده از این روش می توان محصولی تولید کرد که دو تا سه ماه بیرون یخچال ، قابل نگهداری باشد؛ همچنین با تغییرات ژنتیکی، محصولاتی با رنگ های خاص درست می شود بطورمثال با استفاده از این روش ، رنگ قرمز گوجه فرنگی ها را نارنجی خوشرنگ می کنند.
وی ادامه می دهد: استفاده از روش تغییرات ژنتیکی از دیگر روش هایی مانند استفاده از کوددهی خاص، سخت تر است زیرا در روش تغییرات ژنتیکی ، قبل از آنکه بذر کاشته شود باید ژنتیک آن دستکاری شود که به کار تحقیقی و علمی نیاز دارد؛ محصولات به دست آمده از این روش، محصولات تراریخته و فرآورده های حاصل از این محصولات نیز فرآورده های تراریخته به شمار می آیند.
وی یادآور شد: تغییرات ژنتیکی را می توان روی همه محصولات غذایی انجام داد؛ البته استفاده از این روش در برخی محصولات، سخت تر و در برخی دیگر از محصولات آسان تر است.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: به محصولات کشاورزی تغییرات ژنتیکی شده، ال.ام.او LMO و به محصولات غذایی حاصل از آن جی . ام. او GMO یا جی.ام.اف GMF ، اطلاق می شود؛ در محصولات تراریخته -چه بذر باشد و چه محصول نهایی به دست آمده از آن-، دی .ان. ای آن ها تغییر می کند.
**زمین ها روزبروز از تراریخته ها سبز می شوند
هر روز زمین های بیشتری در سراسر جهان به زیر کشت محصولات تراریخته می روند به طوریکه گفته می شود کشت این محصولات، 11 درصد زمین های قابل کشت جهانی را به خود اختصاص داده است.
سطح زیر کشت این نوع محصولات از سال 1996 تاکنون بیش از یکصد برابر شده و از 1.7 میلیون هکتار در آن سال به حدود 200 میلیون هکتار در سال 2014 رسیده است به گونه ای که محصولات تراریخته در سال 2014 در 28 کشور جهان کشت شدند.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در این باره می گوید: تولید محصولات تراریخته طی سال های گذشته در دنیا شدیدا افزایش یافته است.
رستگار با اشاره به آمار کشت محصولات تراریخته در سال 2014 می افزاید: آمریکا 73.1 میلیون هکتار ، برزیل 42.2 میلیون هکتار، آرژانتین 24.3 میلیون هکتار ، هند 11.6 میلیون هکتار ، کانادا 11.6 میلیون هکتار و چین 3.9 میلیون هکتار از زمین های زراعی خود را به زیر کشت محصولات تراریخته برده که اکنون این آمار افزایش یافته است.
**محصولات تراریخته برای کشورهای پیشرفته یا در حال توسعه؟
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: طبق بررسی های انجام شده ابتدا کشورهای صنعتی، محصولات تراریخته تولید می کردند اما اکنون میزان تولید در کشورهای در حال توسعه حتی از کشورهای صنعتی نیز بیشتر شده است.
رستگار می افزاید: آمار زمین های تحت کشت محصولات تراریخته در سال جاری افزایش بیشتری یافته است.
**کمیت در تراریخته ها برتر از کیفیت
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: هدف از تولید محصولات تراریخته ، افزایش میزان تولید است یعنی کمیت مهم است؛ هدف این است که بطورمثال در یک زمین 10 هکتاری با محصول دهی 10 تن ، بتوان 50 تن یعنی پنج برابر بیشتر، محصول به دست آورد اما اکنون در حال بررسی روی کیفیت محصول نیز هستند.
رستگار تاکید می کند: اما آنچه اکنون در محصولات تراریخته ، بیشتر ملموس است بحث اقتصادی آن است تا بتوانند کمیت محصول را افزایش دهند.
**آیا تراریخته ها ، کشت سنتی را کنار می زنند؟
هم اکنون درصد زیادی از محصولات کشاورزی در جهان به صورت تراریخته تولید می شوند و شاید روزی برسد که دیگر کشت سنتی برخی محصولات، اصلا انجام نشود.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در این رابطه می گوید: آمار بالای زمین های زیرکشت محصولات تراریخته، نشان می دهد که دنیا به سمت این محصولات در حال پیشروی است.
به گفته رستگار، اکنون طبق آمارهای سال 2014، حدود 82 درصد سویاهای کاشته شده ، 62 درصد دانه های پنبه کتان ، 30 درصد ذرت ها و 25 درصد کانولا، تراریخته بوده و این رقم بطور فزاینده در حال رشد است.
**تراریخته ها را نمی خورند، صادر می کنند
هرچند کشورهای زیادی محصولات تراریخته تولید می کنند اما برخی کشورها ، این محصولات را خودشان استفاده نمی کنند بلکه آن ها را صادر می کنند.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: اغلب کشورهای تولید کننده محصولات تراریخته مانند آمریکا، چین و برزیل ، کشورهایی نیستند که این محصولات را برای خودشان تولید کرده باشند بلکه این محصولات را با هدف صادرات تولید می کنند زیرا زمین و کشت سنتی محصولات زراعی آن ها به اندازه کافی هست که برای مردم خودشان در حالت غیرتراریخته کفایت کند.
**مجوز واردات تراریخته به کشور را چه کسی صادر می کند؟
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو با اشاره به صدور مجوز واردات دو گروه از روغن های خوراکی تراریخته به کشور می گوید: این سازمان برای واردات اینگونه محصولات غذایی آماده و بسته بندی شده، مجوز صادر کرده است و آن ها را نظارت می کند.
رستگار می افزاید: اما صدور مجوز واردات محصولات خام کشاورزی مانند دانه های روغنی، گندم و برنج مربوط به وزارت جهاد کشاورزی است و ما فقط مجوز بهداشتی محصولات بسته بندی شده را صادر می کنیم ضمن آنکه وزارت بهداشت مسوول پایش محصولات تراریخته در سطح بازار نیز هست.
**قانون ایمنی زیستی و سه مسوول برای تراریخته ها
با توجه به گسترش روز افزون و توسعه استفاده از محصولات تراریخته در سطح جهانی و تولید و واردات معدودی از این محصولات در ایران به منظور رفع نگرانی های موجود در خصوص مخاطرات احتمالی این محصولات و تولید و تجارت ایمن آن ها، قانون ایمنی زیستی برای آن ها مصوب شده است.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: قانون ایمنی زیستی، اواسط دهه 80 مصوب شد و تکلیف فرآورده های تراریخته را بصورت کلی مشخص کرد و وزارتخانه ها و ارگان های مرتبط را مکلف کرد که نسبت به کنترل ، نظارت و مجوز دهی و نحوه ورود به کشور و تایید صلاحیت این فرآورده ها اقدام کنند.
رستگار می افزاید: سه ارگان اصلی مداخله گر در بحث تراریخته ها، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست هستند.
**آیا ارگان های مسوول، ضوابط تراریخته ها را نوشته اند؟
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: طبق آیین نامه مصوب درباره تراریخته ها، مقرر شده است تا هر ارگانی ضوابط مربوطه در این باره را تدوین و ابلاغ کند.
رستگار می افزاید: ضوابطی که مربوط به وزارت بهداشت بوده ، تدوین و و ابلاغ شده است و اکنون در حال بررسی درخواست های ورود محصولات تراریخته به کشور هستیم و فرآورده های تراریخته ای که ضوابط ما را رعایت کرده باشند، اجازه ورود به بازار را دریافت می کنند و هیچگونه مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
وی ادامه می دهد: اخیرا مجوز ورود دو مورد روغن خوراکی به صورت ضابطه مند، صادر و این روغن ها وارد بازار شده است ؛ وزارت بهداشت مسوول سلامت و ایمنی اینگونه محصولات است و ما کارمان را در این زمینه انجام داده ایم .
وی تصریح می کند: شنیده ام که وزارت جهاد کشاورزی در این باره ضوابط دارد اما اینکه تا چه حد اجرایی شده است، نمی دانم؛ سازمان محیط زیست نیز ضوابط را نوشته اما اینکه آیا بالاخره نهایی و اجرایی شده است یا خیر؛ ما خبر نداریم.
**آیا به مردم برای برای تراریخته ها، حق انتخابی داده شده است؟
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: ما برای واردات محصولات تراریخته به کشور طبق ضوابط خودمان مجوز می دهیم؛ به آن معنا که فقط به محصولاتی اجازه ورود به کشور می دهیم که اجازه واردات به اتحادیه اروپا را نیز داشته باشند زیرا اتحادیه اروپا در این زمینه، قوانین سختگیرانه دارند.
رستگار می افزاید:کشت محصولات تراریخته در هیچ نقطه ای از اتحادیه اروپا انجام نمی شود؛ اما واردات این محصولات را انجام می دهند و حتی برچسب گذاری می کنند و می گویند مردم حق انتخاب دارند.
وی خاطرنشان می کند: در ایران نیز چنین ضوابطی وجود دارد؛ اگر در محصولات تراریخته، تغییرات ژنتیکی حتی یک درصد، بیشتر از استانداردهای موجود باشد، اجازه واردات نمی دهیم.
وی یادآور می شود: ضوابط برچسب گذاری محصولات تراریخته را اعمال کرده ایم و همچنان ادامه می یابد.
**ارگانیک یا تراریخته ، کدام بهتر است؟
علاوه بر استفاده از روش تراریخته برای محصولات کشاورزی از روش کشاورزی ارگانیک نیز برای آن ها استفاده می شود؛
محصولات ارگانیک محصولاتی به شمار می آیند که در تمام مراحل رشد با سیستم طبیعی هماهنگ بوده و در خاکی که از چند سال قبل هیچ گونه سموم دفع آفات گیاهی مانند علف هرزکش ها، قارچ کش ها و مواد شیمیایی در آن استفاده نشده است و فقط با مواد طبیعی مانند کمپوست گیاهی تقویت می شود، رشد می کنند.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: اگر بخواهیم بین محصولات ارگانیک و تراریخته، اولویتی انتخاب کنیم بطورقطع، ارگانیک اولویت نخست ما خواهد بود.
رستگار می افزاید: محصولات ارگانیک، مورد تایید همه ارگان ها است و همه تاکید دارند اما این مساله باید برای محصولات تراریخته نیز صدق کند و شرایط این محصولات هم روشن شود.
**تکلیف تراریخته ها را روشن کنید
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: در آخرین جلسه شورای عالی ایمنی زیستی، مقرر شد هر ارگانی ، ضوابط خود در زمینه تراریخته ها را مشخص کند و به عنوان یک متخصص می گویم که بالاخره وضعیت محصولات تراریخته باید تعیین تکلیف شود.
رستگار می افزاید: اگر محصولات تراریخته، خوب است نباید در این زمینه از دنیا عقب بیفتیم و اگر بد است باید جلوی آن را بگیریم ؛ اینها نکاتی است که در مساله محصولات تراریخته وجود دارد.
وی تصریح می کند: معتقدم باید زودتر از فضای خوب یا بد بودن محصولات تراریخته بگذریم؛ اکنون کشورهای جهان ، این محصولات را تولید می کنند و می فروشند، ایران نیز فعلا روغن های تراریخته را می خرد و وارد می کند ؛ فردا پس فردا محصولات تراریخته دیگر هم می آید.
**اقتصاد مقاومتی و تراریخته ها
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در ادامه به بحث اقتصاد مقاومتی اشاره می کند و اینکه باید روی پای خود بایستیم و برای این کار باید به اقتصاد و واردات توجه داشته باشیم.
رستگار با اشاره به واردات فرآورده های مختلف به کشور می افزاید: بالاخره باید راهکاری پیدا کنیم تا اولا روی این فرآورده ها ، کنترل و نظارت صورت گیرد و دوما اگر محصولات خوبی هستند ما هم نیز آن محصولات را تولید کنیم و اگر محصولات بدی هستند ما هم آن را کنار بگذاریم و اجازه واردات و مصرف آن ها را ندهیم یا نظارت و کنترل خود را تقویت کنیم.
وی خاطرنشان می کند: تولید محصولات تراریخته از جنبه اقتصاد مقاومتی برای کشور، درآمد محسوب می شود زیرا کشورهای تولید کننده این محصولات، میزان درآمد بالایی از صادرات محصولات یاد شده دارند.
وی تاکید می کند: اگر محصولات تراریخته خوب هستند نباید از جنبه اقتصاد مقاومتی آن غافل شویم و عقب باشیم و باید زودتر روی این محصولات، سرمایه گذاری کنیم؛البته باید اگر محصولات تراریخته، مخاطرات سلامتی داشته باشند نیز به آن توجه کنیم تا در آینده گرفتار بیماری ها و بار ناشی از آن نشویم؛ نباید صرفه زودهنگام را فدای عوارض دیرهنگام کنیم.
رستگار می افزاید: بطورمثال، شرایط نباید به گونه ای شود که اگر محصول ارزان قیمت تراریخته را تولید کردیم در آینده هزینه های درمانی سنگین آن را پرداخت کنیم؛ این مسایل باید روشن شود.
**چه کسی می گوید تراریخته بد است؟
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو تاکید می کند: باید معلوم شود که ما تراریخته می خواهیم یا نه . اگر این محصولات را می خواهیم باید سریعا ضوابط آن را تدوین و سیاست های نظارتی را اعمال کنیم و اگر واقعا خوب نیستند باید آن ها را کنار بگذاریم.
رستگار در پاسخ به سووال خبرنگار سلامت ایرنا که چه کسی باید خوب یا بد بودن محصولات تراریخته را تعیین کند، می گوید: من مسوول گفتن خوب یا بد بودن محصولات تراریخته نیستم، این کمیته های تخصصی هستند که باید در این زمینه تصمیم گیری کنند و البته این کمیته های تخصصی تشکیل شده است؛ اگر قرار است محصولات تراریخته باشند، تمام ارگان های دخیل باید بطور مشترک، تراریخته ها را مانند آنچه در مورد فرآورده های ارگانیک رخ داده است؛ حمایت و پیگیری کنند و اگر قرار است نباشند همه در جهت رد آن حرکت کنند.
وی ادامه می دهد: به عنوان متخصص و کسی که کار ژنتیک و مولکولی انجام داده است ، معتقدم در شرایط فعلی ، تعیین تکلیف سریع محصولات تراریخته خیلی بهتر از آن است که بلاتکلیف باشند و نتیجه آن باشد که بطورمثال بعد از پنج سال شاهد سود سرشار اقتصادی آن در بازارهای جهانی باشیم و حسرت بخوریم که کاش زودتر در مساله محصولات تراریخته، ورود می کردیم.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو اضافه می کند: برعکس این مساله نیز صدق می کند؛ بطور مثال براثر تعیین تکلیف نشدن خوب یا بد بودن تراریخته ها، 10 سال بعد تاسف بخوریم که چرا حواسمان جمع نبود و واردات این محصول را انجام دادیم و مردم دچار بیماری های مختلفی شدند بنابراین هرچه زودتر باید متخصصان امر در کمیته های تخصصی در این زمینه، تعیین تکلیف کنند.
**تراریخته ها در ایران، مخالف و موافق دارد
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو می گوید: هرچند قانون تراریخته ها مصوب شده است اما بازهم بحث هایی در این زمینه مطرح است به آن معنا که برخی ها موافق، برخی ها نیمه موافق و برخی ها مخالف اینگونه محصولات هستند.
رستگار می افزاید: معتقدم مانند محصولات ارگانیک درباره محصولات تراریخته نیز باید یک زبان شویم و باید همزبانی در تمام نهادهای مربوطه یعنی وزارت بهداشت، وزارت جهاد کشاورزی و محیط زیست ایجاد و سیاست ها در مورد محصولات تراریخته بطورکامل یکنواخت شود .
**مزایای محصولات تراریخته
استفاده از محصولات تراریخته موجب کاهش مصرف حشره کش های شیمیایی و افزایش امنیت غذایی، توسعه پایدار و کمک به رفع فقر می شود؛همچنین استفاده از محصولات تراریخته مزایای دیگری از جمله بازدهی بالاتر محصول، کاهش هزینه ها و افزایش سود مزرعه و بهبود در سلامت دارد.
اکنون تحقیقات جهانی روی نسل دوم محصولات تراریخته متمرکز شده است تا میزان ارزش تغذیه ای این محصولات افزایش یابد بطورمثال هم اکنون در جهان تلاش می شود تا برنج تراریخته غنی شده با آهن و ویتامین A و E، سیب زمینی تراریخته با محتوای نشاسته بالاتر و روغن های سالم از سویا و کلزا تهیه شود.
فیروز زینلی ، رییس انجمن بیوتکنولوژی ایران است ؛ وی در مورد مزایای محصولات تراریخته به ایرنا می گوید: محصولات دستکاری شده ژنتیکی از کود و سموم بی نیازاند.
زینلی می افزاید: بسیاری از سرطان ها به سموم ربط دارند و همانگونه که می دانیم در برخی از محصولات کشاورزی، مقدار سموم چندین برابر حد استاندارد است و مشکلات سلامتی ایجاد می کنند زیرا بسیاری از سرطان ها به سموم ربط دارند و استفاده از محصولات تراریخته بدون سم برای سلامت مفید است.
**تبلیغات سوء علیه تراریخته ها
رییس انجمن بیوتکنولوژی ایران می گوید: متاسفانه به چند دلیل تبلیغات سوء علیه واردات محصولات تراریخته در کشور، انجام شده است.
زینلی می افزاید: واردات انواع محصولات به کشور سالانه بالغ بر میلیاردها دلار می شود؛ در صورت تولید یا واردات تراریخته ها، واردات دیگر محصولات کاهش می یابد و مافیای واردکنندگان و همچنین کشورهایی که اینگونه محصولات را می فروشند ، متضرر خواهند شد؛ بنابراین هزینه هایی می شود تا با واردات و تولید محصولات تراریخته مخالفت شود.
وی تصریح می کند: مافیای سم از دیگر مخالفان محصولات تراریخته هستند زیرا سالانه رقم چندمیلیاردی سم وارد کشور می کنند و می دانند که محصولات تراریخته به سم نیاز ندارند؛ بنابراین دو لبه قیچی (مافیای واردکنندگان و مافیای سم ) علیه تراریخته ها وجود دارد.
**شکایت علیه مخالف تراریخته ها به قوه قضاییه
رییس انجمن بیوتکنولوژی ایران می گوید: سازمان هایی درباره سلامت محصولات تراریخته اظهار نظر می کنند که حق کارشناسی در این باره را ندارند زیرا طبق قانون، فقط سازمان غذا و دارو مسوول این قضیه است.
زینلی یادآور می شود: قانون ایمنی زیستی تقریبا 12 سال پیش مصوب شد و دبیرخانه آن در سازمان محیط زیست قرار گرفت؛
اما متاسفانه جلسات آن به کندی و هرچند ماه یک بار برگزار می شود ؛ این مساله به کمیسیون کشاورزی مجلس کشیده شد و شکایتی علیه ارگان های مختلف به قوه قضاییه ارسال شده است که پیگیر آن هستیم و امیدواریم به خاطر ضرر ناشی از مخالفت های بی مورد با محصولات تراریخته ، حکم هایی صادر شود.
**ایران ، ناگزیر به واردات محصولات تراریخته است
رییس انجمن بیوتکنولوژی ایران می گوید: سال هاست که واردات محصولات تراریخته در کشور انجام می شود؛ به عنوان مثال 90 درصد سویا ، تراریخته است؛ کشور مجبور است، محصولات تراریخته را وارد کند؛ اگر واردات سویا و ذرت را در کشور ممنوع کنیم کل صنعت مرغداری و بسیاری از صنایع غذایی ما از بین می رود بنابراین تا زمانی که تولید داخل اینگونه محصولات وجود ندارد از واردات آن طرفداری می کنیم.
وی با اشاره به مثل عامیانه «سنگ ها را بسته اند و سگ ها را رها کرده اند» می گوید: از یک سو، واردات تراریخته ها به راحتی در کشور انجام می شود اما برای تولید داخل محصولات تراریخته در کشور، انواع کارشکنی ها انجام می شود درحالی که فقط افراد مسوول باید در این زمینه نظر دهند.
زینلی خاطرنشان می کند: در حالی تبلیغات هوچی گرایانه و ژورنالیستی برای محصولات تراریخته انجام می شود که در خصوص مخاطرات احتمالی این محصولات ، مقالات بسیار کم در دنیا تهیه شده است اما می خواهند این مساله را به گونه ای جلوه دهند که محصولات تراریخته خطرناک است.
**تراریخته، سریع ترین فناوری پذیرفته شده در جهان
هرچند هنوز بر سر خوب یا بد بودن محصولات تراریخته در ایران ، بحث هایی وجود دارد و هنوز از این مرحله گذر نکرده ایم اما طبق آمارهای منتشره، افزایش 100 برابری محصولات تراریخته در سراسر جهان نشان می دهد که این محصولات به دلیل مزایایی که داشته اند، سریع ترین فناوری پذیرفته شده در ادوار اخیر بوده اند.
براساس گزارش های موجود، تعداد کشورهایی که محصولات تراریخته تولید کرده اند بیش از چهار برابر شده است و از 6 کشور در سال 1996 به 28 کشور در سال 2014 ، رسیده است.
مقالات بسیار اندکی در جهان نسبت به عوارض محصولات تراریخته مانند مقاومت آنتی بیوتیکی، تغییر میزان مواد مغذی محصول، آسیب به محیط زیست طبیعی و نشت پروتئین محصول تغییر یافته به خاک هشدار داده اند اما هیچ شواهدی وجود ندارد که خطر غذاهای تراریخته بیشتر از خطر غذاهای معمولی است.
با یا تفاسیر، یک نکته روشن است و آن اینکه با توجه به توانایی این فناوری در تحول اقتصادی محصولات و کمک به رفع فقر جهانی، نمی توان به سادگی از آن گذشت و علاوه برآن، اکنون درحالیکه ما روی نسل اول محصولات تراریخته ، دو به شک هستیم ، کشورهای دیگر تحقیقات و تولیدات خود را روی نسل دوم این محصولات که سالم تر و باکیفیت تر هستند، آغاز کرده اند و شاید همین الان هم ایران از تراریخته ها، عقب مانده است و البته باید تکلیف را هم روشن کنیم که آیا واقعا باید در این راه قدم بگذاریم یاخیر؛ این را مسوولان بگویند.
