جایگاه علم و فناوری در اقتصاد کشور
به عنوان مثال، اگر امروز توانسته ایم در سطوح بین المللی کشور را حفظ کنیم به این دلیل است که صنایع دفاعی ما از بالاترین تکنولوژی ها و فناوری ها استفاده می کنند. به این معنا که دانش دیگران را می گیرند و بر روی آن مهندسی معکوس کرده و تکنولوژی جدیدی مطابق نیازهای خودمان به وجود می آورند که این فرآیندی است که باید در همه زمینه ها و حوزه های داخل کشور پیاده شود.
چرا که، این فرآیند در مقابله با دشمنان یک فرآیند بازدارنده است و این امر بر کسی پوشیده نیست. اما، آنچه که باید بدان توجه شود این است که، علم و فناوری و تکنولوژی در کشور ما نوپاست و هنوز به بلوغ کامل نرسیده بنابراین، زمان زیادی طول خواهد کشید که بتوانیم از آن بهره وری کنیم. چنانکه اگر اکنون در صنایع دفاعی به مرحله خوبی رسیدیم چیزی در حدود سه دهه طول کشیده و چه فداکاری هایی برای رسیدن به این نقطه انجام شده است. در این موضوع بحثی نیست اما، نکته ای که باید مد نظر قرار گرفته شود این است که، وقتی ما این زمان را می بینیم در می یابیم که تهاجم اقتصادی که به ما وارد شده است به ما فرصت زیادی نمی دهد که بتوانیم برای دفاع کاری انجام دهیم.
علم و فناوری و تکنولوژی در کشور ما نوپاست و هنوز به بلوغ کامل نرسیده بنابراین، زمان زیادی طول خواهد کشید که بتوانیم از آن بهره وری کنیم
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که اگر ما بخواهیم با کمک علم و فناوری به طور مثال کشاورزی، صنایع، حمل و نقل و … را تغییر دهیم، باید ببینیم چقدر زمان داریم؟ آیا این تهاجم اقتصادی به ما فرصت می دهد که به نقطه مطلوب برسیم؟ در این تهاجم اقتصادی هر روزی که می گذرد بخشی روستاهای کشورمان خالی از سکنه می شود. دلیلش هم این است که داریم گندم وارد می کنیم و دلار ارزان هم در اختیار وارد کننده قرار می دهیم. این نکته کلیدی است که باید به آن توجه کنیم. اینکه در حال حاضر تولیدکنندگان داخلی نمی توانند در برابر تولیدکنندگان خارجی مقاومت کرده و با آنها رقابت کنند به این دلیل نیست که علم و دانش کامل ندارند و یا نمی توانند به آن دست پیدا کنند و یا هزینه تمام شده برای تولید محصولات داخلی بالاست بلکه، مهمترین دلیل آن است که دلار را به جای هشت هزار تومان به وارد کننده نهایتا سه هزار تومان می فروشیم و با این عمل یارانه به تولید کننده خارجی می دهیم. تورم 30 درصدی در کشور وجود دارد و این تورم در هزینه تمام شده تولید کننده داخلی اثر می گذارد و از سوی دیگر، محصولات و تولیدات خارجی این تورم را تحمل نمی کند و یارانه هم برای واردات در اختیار دارد. اینگونه می شود که در حال حاضر، بالاترین سودها در واردات و سطوح غیر تولیدی است.
هنگامی که مسئله این است، باید به اثرات علم و فناوری در بلند مدت توجه کنیم و قطعا باید جایگاه آن را در بحث تحقق اقتصاد مقاومتی ببینیم اما، قبل از آن در کوتاه مدت، هرچه سریعتر باید سیاست گذاری هایمان را در عرصه های تولید و واردات تغییر دهیم. چرا که، سیاستگذاری های نادرست تولید کنندگان، کشاورزان و … را در کشور بیکار کرده است. باید ببینیم چگونه می توانیم تا زمانی که این علم و تکنولوژی به نتیجه برسد برای این عده اشتغال ایجاد کنیم؟
باید به اثرات علم و فناوری در بلند مدت توجه کنیم و قطعا باید جایگاه آن را در بحث تحقق اقتصاد مقاومتی ببینیم اما، قبل از آن در کوتاه مدت، هرچه سریعتر باید سیاست گذاری هایمان را در عرصه های تولید و واردات تغییر دهیم
کافی است به تولیدکنندگان خارجی برای رفع نیازهای داخلی کشور یارانه ندهیم، دلار هشت هزار تومانی برای واردات کالا و محصولات در نظر بگیریم. آن زمان است که می بینیم بسیاری از کالاهای مصرفی دیگر وارد کشور نمی شود چراکه، دیگر برای وارد کننده به صرفه نیست و تنها کالاهای ضروری وارد کشور می شود.
این عملکرد باعث می شود از واردات بی نیاز شویم. کشورهای اروپایی و آمریکایی هم به تولید کنندگان خود یارانه می دهند پس چرا ما این کار را نکنیم؟ چون باید به تولید داخلی جان بدهیم. کشوری مانند آمریکا، امکان ندارد بتواند با تولیدات کشاورزی چین و هند رقابت کند و مطمئنا این کشورها می توانند بازار آمریکا را به دست آورند اما، این کشور می داند که امنیت غذایی نکته حیاتی است. بنابراین، یارانه می دهند و کشاورز را حمایت می کنند. ژاپن و کره جنوبی هم همین کار را کرده اند و می دانیم که هیچ کالایی نمی تواند به ژاپن وارد شود چون دلار بسیار گران قیمت بوده و تجارت کالاهای مصرفی اصلا به صرفه نیست اما صادرات در کشور ژاپن وضعیت بسیار خوبی دارد. ما هم باید همین کار را بکنیم ضمن اینکه با کمک شرکت های دانش بنیان سعی کنیم با کمک علم و فناوری تولیداتمان را به بهره وری بیشتری برسانیم، هزینه های تولید صنعتی را کم کنیم و بتوانیم با استفاده از تکنولوژی، کالاهای نهایی با کیفیت و در حد صادرات تولید کنیم. علاوه بر این، با کمک فناوری و تکنولوژی می توانیم مواد خام صنعت نفت و پتروشیمی را خودمان فرآوری کرده و اشتغال زایی و سودآوری برای کشور به ارمغان بیاوریم.
اما، قبل از همه اینها باید مسائلی که به آن اشاره شد درست شود. تا زمانی که پایه ها درست نشده باید با همین تکنولوژی ها از وضع موجود استفاده کنیم و نظام اقتصادی کشور را اصلاح کنیم تا تولید کننده انگیزی تولید داشته باشد و واردات کالاهای مصرفی دیگر به صرفه نباشد تا اینگونه بتوانیم کشور را به استقلال اقتصادی برسانیم. در حال حاضر، سیاست دولت نه تنها حمایت از منافع ملی نیست بلکه به نظر می آید ضد تولید ملی نیز عمل می شود.
بومی سازی علم و فناوری را از همین الان باید شروع کنیم و همین الان هم دیر است اما، نباید امید داشته باشیم که این اقدام به این زودی نتیجه دهد. ضمن اینکه، دشمنان ما هم کارشکنی هایی صورت می دهند اما، این موضوع به تنهایی نمی تواند اقتصاد مقاومتی که به معنای استقلال کشور است را محقق کند. آن هم در شرایط کنونی کشور که با آن مواجه هستیم و کشورهای قدرتمند به راحتی می توانند از ورود کالاهای اساسی به داخل کشور جلوگیری کنند.
از این رو، باید متوجه باشیم که مورد هجوم قرار گرفته ایم، هجومی که نظامی نیست و اقتصادی است و مهاجم هم بی رحم است. باید بدانیم مشکلات ما در حوزه استقلال اقتصادی بسیار حاد است و علم و فناوری تنها یک بعد رسیدن به اقتصاد مقاومتی است. بزرگترین مانع تحقق اقتصاد مقاومتی همین دلار ارزانی است که در اختیار وارد کننده قرار می گیرد و با این کار امکان ندارد تولید داخلی شکل بگیرد. بنابراین اصلاح این وضعیت مهمتر از بحث شرکت های دانش بنیان است. چرا که، می بینیم که حتی وقتی بودجه هم در اختیار تولیدکننده داخلی قرار می گیرد در تولید نمی مانند و وارد فعالیت های دلالی و وارداتی می شوند چون سود بیشتری نسبت به کار تولیدی عایدشان می شود.
دکتر ابراهیم رزاقی / اقتصاددان و استاد دانشگاه
No tags for this post.
